SAĞLIK BİLİMLERİNDE VE YÖNETİMİNDE ETİK - Deneme Sınavı - 3

Doğru seçenek A şıkkıdır. İlk kez Francis Bacon tarafından kullanılan ötanazi (eu: güzel; tanasium: ölüm) güzel ölüm, iyi ölüm, kolay ölüm, rahat ölüm, acısız doğal ölüm, tatlı ve acısız ölüm manasına gelir.

Doğru seçenek E şıkkıdır. Hastalık tedavi edilemez olmalıdır. Örneğin; son safhada teşhis edilmiş kanser. Tedavi edilemez hastalıklar arasına, aslında tedavi edilebilen ancak herhangi bir sebeple kötüleşmenin oluştuğu ve söz konusu nedenden dolayı şifası olanaksızlaşan hastalıklar da girer. Sıhhatli bir insanın maruz kaldığı bir olay, örneğin; trafik kazası, kurtuluşu imkânsız ve şifasız ölümcül bir duruma dönüşebilir.

Doğru seçenek C şıkkıdır. I ve II maddede verilenler aydnlatılmış onam ile ilgili doğru bilgileri vermektedir.

Doğru seçenek B şıkkıdır.  Hasta hakları, insan hakları ve değerlerini (saygı görme, kendi yaşamını belirleme, güvenli yaşam sürdürme, özel hayatta saygı görme vb.) temel alarak, bunların sağlık hizmetlerine uygulanmasını sağlayan ve dayanağını insan hakları ile ilgili belgelerden almaktadır.

Biyolojik Sinyal İzleme Cihazları: EKG, Hastabaşı Monitörler, Oksijen Saturasyonu Cihazları, EMG, ERG Cihazları, Defibrilatör / Monitörler. Doğru cevap A' dır.

Sağlık teknolojileri değerlendirmesi (STD), spesifik teknolojilerin özelliklerinin ve etkilerinin sistematik olarak değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Amacı, sağlık hizmetlerinde teknolojiyle ilgili politika oluşturma süreçlerinde bilgilendirici rol oynamak, böylece etkili ve düşük maliyetli yeni teknolojilerin kullanılmasını artırmak ve değeri sağlık sistemi için şüpheli olan teknolojilerin kullanımını önlemektir. Doğru cevap B' dir.

Tübitak Vizyon 2023, Teknoloji Öngörü Projesi Sağlık ve İlaç Paneli Sonuç Raporunda, Türkiye’nin sağlık teknolojisi alanında iyi bir düzeye gelmesi için yapılması gerekenler
şöyle sıralanmıştır:
• Sağlık sektöründeki yapısal aksaklıklar giderilmeli ve bilgi iletişim alt yapısı tamamlanmalıdır.
• Tek kullanımlık sarf malzemeleri tümüyle yerli üretim olmalıdır.
• İleri teknoloji cihazlar için yazılım programları hazırlanmasına ağırlık verilmelidir.
• Biyoteknoloji alt başlıklarına yönelik merkezler açılmalı, teşvik edilmeli ve desteklenmelidir.
• Tıbbi sarf ürünlerin üretimi, yazılım programları ve biyoteknolojik çalışmalar konusunda bölgesel güç referans merkezi olma iddiası taşınmalı ve bu iddiayı gerçekleştirmelidir. Doğru cevap C' dir.

Yaşanan tüm bu gelişmeler, biyoenformatik kavramını gündeme getirmiştir. Biyoenformatik, DNA dizilerinin bilgisayar aracılığıyla işlenmesi, aranması ve analizi ile uğraşan bir bilim dalıdır. Bilgisayar bilgi ve teknolojilerindeki ilerlemeler, biyoenformatik alanına büyük katkı sağlarken, DNA dizilerinin depolanması ve aranması için yöntemlerin geliştirilmesi de bilgisayar bilimlerinde önemli ilerlemelere neden olmuştur. Doğru cevap D' dir.

Mahremiyet, insanların kendilerini özerk bireyler olarak tanımlamasının içsel bir parçası olarak ifade edilmektedir. Kişiye ait hassas bilgilerin açıklanması, kişiye zarar verme ve kişiyi birçok açıdan savunmasız duruma düşürme potansiyeline sahip olduğundan, mahremiyetin korunması önem taşır. Mahremiyetin korunmaması durumu, bireyin saygınlığının zedelenmesinden ayrımcılığa ve toplumsal damgalanmalara maruz kalmasına kadar pek çok kötü sonuç doğurabilmektedir. Mahremiyet kavramı biyobankalar için son derece önemlidir, çünkü bu bankalardaki biyolojik örnekler kullanılarak insan genetik verileri çıkarılmaktadır. Doğru cevap E' dir.

Örnekleme yapılacak olan hasta/hasta yakınlarına klinisyen tarafından gerekli açıklamalar yapılarak aydınlatılmış onamları alınmakta, “Bilgilendirilmiş Onam Formu” imzalatılmaktadır. Hacettepe Üniversitesi Biyobanka Bilgilendirilmiş Onam Formunun “Kişisel Bilgilerin Korunması” başlığı altında,
• Kişisel ve tıbbi bilgilerin şifreli bir bilgisayarda korunacağı ve bu bilgisayara erişimin sadece yetkilendirilmiş biyobanka çalışanları tarafından mümkün olduğu,
• Biyolojik örneklerin kodlanarak saklanacağı; bireyi tanımlayıcı kişisel bilgilerin (isim soyadı gibi kimlik bilgileri) laboratuvar çalışmalarında ve araştırma sonuçlarının çıktılarında kullanılmayacağı,
• Kişisel ve tıbbi bilgilerin iş yeri, eğitim kurumu ve sigorta şirketi gibi üçüncü şahıslara aktarılmayacağı ve örneklerin gönüllülük esasına dayalı olarak toplanacağı, ticari bir karşılığının olmadığı,
• Alınan örneklerin süre kısıtlaması olmaksızın saklanacağı belirtilmektedir. Doğru cevap  A' dır.

Anayasa 17/II maddesi: “Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı hâller dışında, kişinin
vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.”

Tıbbi ilişkiler göz önüne alındığında özerkliğe saygı ilkesinin önemli şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
• Birey durumu hakkında anlayabileceği şekilde bilgilendirilmeli,
• Bireye durumu hakkında bilgi verilip, alternatifler sunulduktan sonra kendisi hakkındaki son kararın verilmesi işleminin bireye bırakılması,
• Bireyin kendisinden, teşhis ve tedavi amaçlı her bir müdahale için ayrı ayrı izninin
alınması,

• Bireyin reddettiği müdahalelerin yapılmaması,
• Bireyin mahremiyetine saygı duyulması,
• Bireye karşı açık sözlü olunması, gerçeklerin bireyden gizlenmemesi,
• Bireye vaat edilenlerin yerine getirilmesi,
• Bireyin sırlarının saklanması,
• Birey hakkında bilgilenmek istemiyorsa bu isteğine saygı duyulması gerekir.

En eski tıp etiği ilkesi yarar sağlama ilkesidir. Hipokratik etiğin merkezinde bulunan yararlılık ilkesi, çağdaş tıp ahlakı anlayışının merkezinde bulunmasına rağmen, en tartışmalı, sınırlarını belirlemenin en zor olduğu ilkedir.

Gizlilik ilkesine verilen büyük önem üç temel kaynağa dayanmaktadır. Gizlilik ilkesine verilen büyük önem üç temel kaynağa dayanmaktadır.

İlk kez Francis Bacon tarafından kullanılan ötanazi (eu: güzel; tanasium: ölüm) güzel
ölüm, iyi ölüm, kolay ölüm, rahat ölüm, acısız doğal ölüm, tatlı ve acısız ölüm manasına
gelir.

Türkiye’de ise 13.1.1960 tarihli Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nin 14. maddesi ötanazinin uygulanmasını yasaklamaktadır.

Alman Nazi hekimler tarafından kobay olarak kullanılarak insanlık dışı tıp deneylerine maruz bırakılmışlardır. Hasta hakları ile ilgili ilk resmî bildirge 1947 yılında Nuremberg mahkemelerinde ortaya çıkmış ve hekimlere tıbbi işlemleri uygulamadan önce hastanın bilgilendirilmiş onamının alınması yükümlülüğü getirilmiştir.

GDO, Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar kavramının kısaltmasıdır.