SAĞLIK BİLİMLERİNDE VE YÖNETİMİNDE ETİK

“Beauchamp ve Childress” isimli iki Amerikalı biyoetikçinin önerdiği şema olan;
özerk olma ve başkalarının özerkliğine saygı gösterme, zarar vermeme, yararlı olma ve
adil olma, genel tıp etiği ilkelerini oluşturmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap E'dir.

Amerika Birleşik Devletleri “Hasta hakları hareketi’nin” ilk başladığı yer olarak bilinmektedir. Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap D'dir.

Hasta Hakları konusunda uluslararası alandaki ilk girişim Dünya Tıp Birliği tarafından 1981’de Lizbon Bildirgesi’nin kabul edilmesi ile gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Hekimi seçme hakkı Lizbon Bildirgesi ile gelen haktır. Doğru cevap E'dir.

İnsan denekler üzerinde biyomedikal araştırma gerçekleştirmenin etik ve bilimsel standartları, HelsinkiBildirgesi, İnsan Deneklerle İlgili Biyomedikal Araştırmaların Uluslararası Etik Yol Gösterici Kuralları ve Dünya Sağlık Örgütü ile İyi Klinik Uygulamalar konusunda Yol Gösterici Kurallarda dâhil, uluslararası yol gösterici kaideleri geliştirilmiş ve oluşturulmuştur

Bilgi asimetrisi: Bir tarafın diğerine göre daha iyi veya daha fazla bilgi sahibi olduğu
durumdur.

Özgecilik: Kişisel yarar gözetmeksizin başkasına yararlı olmaya çalışmaktır.

Tıbbi ilişkiler göz önüne alındığında özerkliğe saygı ilkesinin önemli şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz;Bireyin reddettiği müdahalelerin yapılmaması, Bireyin mahremiyetine saygı duyulması, Bireye karşı açık sözlü olunması, gerçeklerin bireyden gizlenmemesi, Bireye vaat edilenlerin yerine getirilmesi, Bireyin sırlarının saklanması,Birey hakkında bilgilenmek istemiyorsa bu isteğine saygı duyulması gerekir.

Sağlık Bakanlığı Hasta Hakları Yönetmeliğinin 5/d maddesi: “Tıbbi zorunluluklar
ve kanunda yazılı hâller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer
kişilik haklarına dokunulamayacağı,”belirtir.

En eski tıp etiği ilkesi yarar sağlama ilkesidir. Hipokratik etiğin merkezinde bulunan yararlılık ilkesi, çağdaş tıp ahlakı anlayışının merkezinde bulunmasına rağmen, en tartışmalı, sınırlarını belirlemenin en zor olduğu ilkedir.

Türkiye’de hasta hakları ile ilgili yapılan en önemli iş 1 Ağustos 1998 tarihinde kabul edilen Hasta Hakları Yönetmeliği’dir. Yönetmelik iç mevzuatımızda dağınık hâlde bulunan hasta haklarına ilişkin düzenlemeleri, tek bir yasal metin altında toplaması, hasta hakları ile ilgili uluslararası bildirgelerdeki kriterleri içermesi ve hasta haklarını temel insan haklarından olan sağlık hakkı ile ilişkilendirmesi önemli bir aşama
olmuştur.

İnsan denekler üzerinde biyomedikal araştırma gerçekleştirmenin etik ve bilimsel standartları, Helsinki Bildirgesi, İnsan Deneklerle İlgili Biyomedikal Araştırmaların Uluslararası Etik Yol Gösterici Kuralları (Council for International Organizations of Medical Sciences CIOMS), ve Dünya Sağlık Örgütü (World Health Organization -WHO) ile İyi Klinik Uygulamalar konusunda Yol Gösterici Kurallar (International Conference on Harmonisation of Technical Requirements for Registration of Pharmaceuticals for
Human Use - ICH) da dâhil, uluslararası yol gösterici kaideleri geliştirilmiş ve oluşturulmuştur. Bu yol gösterici kaidelere intibak etme deneklerin onuru, hakları, güvenliği ve esenliğinin geliştirilmesini güvence altına alır ve araştırmaların neticelerinin güvenilir olmasına katkı sağlar. Doğru cevap D' dir.

Tıbbi ilişkiler göz önüne alındığında özerkliğe saygı ilkesinin önemli şartlarını şu şekilde sıralayabiliriz;
• Birey durumu hakkında anlayabileceği şekilde bilgilendirilmeli,
• Bireye durumu hakkında bilgi verilip, alternatifler sunulduktan sonra kendisi hakkındaki son kararın verilmesi işleminin bireye bırakılması,
• Bireyin kendisinden, teşhis ve tedavi amaçlı her bir müdahale için ayrı ayrı izninin
alınması,

• Bireyin reddettiği müdahalelerin yapılmaması,
• Bireyin mahremiyetine saygı duyulması,
• Bireye karşı açık sözlü olunması, gerçeklerin bireyden gizlenmemesi,
• Bireye vaat edilenlerin yerine getirilmesi,
• Bireyin sırlarının saklanması,
• Birey hakkında bilgilenmek istemiyorsa bu isteğine saygı duyulması gerekir. Doğru cevap C' dir.

Hastanın bilgilendirilmesi süreci iyi hekimlik uygulaması ön şartlarından biridir ve tıp etiğinin temel ilkelerinden olan özerklik ilkesine dayanmaktadır. Hastaya verilen bilgiden sonra alınan onamın geçerli olabilmesi için bazı şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Doğru cevap A' dır.