SAĞLIK HUKUKU - Deneme Sınavı - 16

Hasta Hakları Yönetmeliği’nde de hastanın mahremiyete saygı gösterilmesini talep hakkı bir hasta hakkı olarak kabul edilmiştir. Yönetmeliğin 21. maddesine göre; “mahremiyete saygı gösterilmesi ve bunu istemek hakkı;

a) Hastanın, sağlık durumu ile ilgili tıbbi değerlendirmelerin gizlilik içerisinde yürütülmesini,

b) Muayenenin, teşhisin, tedavinin ve hasta ile doğrudan teması gerektiren diğer işlemlerin makul bir gizlilik ortamında gerçekleştirilmesini,

c) Tıbben sakınca olmayan hâllerde yanında bir yakınının bulunmasına izin verilmesini,

d) Tedavisi ile doğrudan ilgili olmayan kimselerin, tıbbi müdahale sırasında bulunmamasını,

e) Hastalığın mahiyeti gerektirmedikçe hastanın şahsi ve ailevi hayatına müdahale edilmemesini,

f)Sağlık harcamalarının kaynağının gizli tutulmasını kapsar”.

Organ ve dokunun rızaya dayalı olarak nakli, 2238 Sayılı Kanun’da öngörülen usullere uygun şekilde gerçekleştirilebilir. İlgilinin veya yakınlarının bilgisi ve rızası dışında yaşayan kişiden ya da ölüden organ veya doku alınması, saklanması menfaat karşılığı ticaretinin yapılması Türk Ceza Kanunu’nun 91. maddesinde suç sayılmıştır.

Organ ve dokunun rızaya dayalı olarak nakli, 2238 Sayılı Kanun’da öngörülen usullere uygun şekilde gerçekleştirilebilir. İlgilinin veya yakınlarının bilgisi ve rızası dışında yaşayan kişiden ya da ölüden organ veya doku alınması, saklanması menfaat karşılığı ticaretinin yapılması Türk Ceza Kanunu’nun 91. maddesinde suç sayılmıştır.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile hukukumuzda ilk defa insan üzerinde deney suçları düzenlenmiştir. Bundan önce Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi’nde (m. 11) Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesinde ve bazı mevzuatta konu ile ilgili çeşitli düzenlemeler mevcuttur. Bu sebeple doğru yanıt E seçeneğidir.

İnsan   üzerinde deney ve deneme suçuyla korunan hukuki  yarar, yaşam ve vücut bütünlüğü hakkıdır.

Dolayısıyla doğru yanıt D seçeneğidir.

İnsan üzerinde deney ve deneme suçu soyut bir tehlike suçu niteliğinde olduğundan, suçun gerçekleşmiş sayılması  için deney veya deneme sonucunda kişinin sağlığının bozulması veya ölmesi  gerekmez.Mağdurun herhangi  bi r zarar görmediği  durumlarda da sadece kanunda belirtilen şartların gerçekleşmemesi  hâlinde bu suç oluşur.

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Çok hücreli canlılarda, fonksiyon ve yapı bakımından birbirine benzeyerek, anatomik olarak bütün oluşturan hücre, lif gibi unsurlardan oluşan yapıya doku adı verilir. Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Organ ve doku ticareti suçunu düzenleyen TCK’nın 91. maddesinde üç ayrı suç tipi yer almaktadır: • Yaşayan kişiden geçerli rızası olmadan organ ve doku alınması

 • Ölüden hukuka aykırı olarak organ ve doku alınması

 • Organ ve doku ticareti yapılması

Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

Yaşayan kişilerden organ ya da doku alımının hukuka uygun olabilmesi için doktrinde kabul edilen belli şartların gerçekleşmesi gerekir. Bu şartlar, “üstün amaç, zararsızlık ve elverişlilik, vericinin rızası, hekimin onayı ve aydınlatma yükümlülüğü” olarak ifade edilebilir. Dolayısıyla doğru yanıt E seçeneğidir.

Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa kornea gibi ceset üzerinde bir değişiklik yapmayan dokular alınabilir”. Ceset üzerinde değişiklik yapmayan dokularının alınmamasını isteyen kişiler, bu konudaki itirazlarını bildirmek zorundadırlar. Eğer itiraz etmemişlerse ölenin yakınlarının rızası olmaksızın, ceset üzerinde değişiklik yapmayan dokular ölüden alınabilir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Kanun koyucu 10 haftaya kadar olan gebeliklerde kadının rızasının bulunmasını suç bakımından bir hukuka uygunluk nedeni olarak düzenlemiştir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

İç hukukumuzda da Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi Yönetmeliği’nin 19. maddesinde genetik analizi yapılacak kimsenin rızasının alınması gereği ve elde edilen sonuçların üçüncü kişilere, kişinin rızası olmadan bildirilemeyeceği belirtilmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Resmi beldede sahtecilik suçunda korunan hukuki yarar kamunun güvenidir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Sağlık hizmeti bir kamu hizmetidir. Kamu hizmeti niteliğindeki bir faaliyet, bizzat devlet tarafından sunulabileceği gibi devletin gözetim ve denetimi altında özel kesim tarafından da yerine getirilebilir. Anayasa gereği “Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, iş birliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir” düzenlemesi, sağlık hizmetlerini idarenin kendisinin yerine getirebileceğini ve şayet özel kesim tarafından yerine getiriliyor ise bunu denetleyeceğini belirtmek suretiyle devlete bu konuda görev, yetki ve yükümlülükler vermiştir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Anayasa’nın 40.maddesinden (GözübüyükTan, 2006, s. 794-795) ayrı olarak, 129.maddesi ile “Memurların ve diğer kamu görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları kendilerine rucû edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare aleyhine açılabileceği”, hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Anayasa Mahkemesi’nin bu kararına göre, idari işlem ve eylemlerden kaynaklanan uyuşmazlıkların idari yargıda görülmesi zorunludur. Ancak haklı bir neden ve kamu yararı bulunması şartıyla istisnai olarak idari işlemlerin ve buna dayanan idari eylemlerin adli yargıda denetlenmesi mümkün olabilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

İdari sorumluluk nedeni olarak kusur, kamu hizmetlerinin kuruluşundan veya işleyişinden doğan nesnel nitelikli bir eksiklik, aksaklık veya bozukluktur.Hizmetin kurulmasından ve işlemesinden kaynaklanan kusur, idarenin mali sorumluluğunun şartı olarak kabul edilmektedir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

Hizmetin kötü işlemesi veya gereği gibi işlememesi bir idari eylem biçiminde oluşabileceği gibi bir idari işlem şeklinde de ortaya çıkabilir. Kısaca belirtmek gerekirse hizmetin kötü işlemesi veya gereği gibi işlememesi ifadesiyle idarenin, kusur teşkil edebilen faaliyet ve hareketleri kastedilmektedir.

Hizmetin geç işlemesi veya yavaş işlemesi, sorumluluğu gerektiren bir hizmet kusurudur. Hizmetin geç ya da yavaş işlemesi konusunda kesin bir kural koyma olanağı yoktur. Böyle bir durumun olup olmadığı kural olarak somut olayın özelliklerine göre değerlendirilebilir.

 Hizmetin ne kadar süre içinde yapılması gerektiği mevzuat ile düzenlenmişse mevzuatın öngördüğü sürenin idare tarafından özürsüz aşıldığı durumlarda hizmetin geç işlediği sonucuna varılabilir.

 Hizmetin hiç işlememesinden bir başka ifadeyle idari faaliyetin yapılmadığından söz edilebilmesi için ilk başta idarenin bu hizmetin yürütülmesiyle görevli kılınmış olması gerekmektedir. Mevzuat veya idari işlev uyarınca görevli bulunmadığı bir kamu hizmetini gerçekleştirmediğinden dolayı idarenin bu anlamda sorumlu tutulması mümkün değildir. 

Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.

bir kamu görevlisinin, idare fonksiyonunu yapması sırasında ve kamu hizmetini yürütmesi sebebiyle veya idare fonksiyonu ve yürütmekle görevli olduğu hizmetle hiç ilgisi olmadan gerçekleştirdiği herhangi bir kusurlu fiilînden, idare tüzel kişiliğinin değil, doğrudan doğruya kamu görevlisinin şahsının sorumlu tutulmasını, kusurlu fiilîn kamu görevlisinin şahsına bağlanması ve ilgilendirilmesi gerektiğini ifade eden bir kavram kişisel kusurdur.  Dolayısıyla doğru yanıt B seçeneğidir.

Bazı durumlarda idari davranış ile zarar arasındaki nedensellik ilişkisi, araya giren bir başka olay nedeniyle zayıflayabilir ya da tamamen ortadan kalkabilir. Böyle durumlar, idarenin sorumluluğunun tamamen ortadan kalkmasına yol açabilir. İdarenin sorumluluğunun kalkması/ azalmasına sebep olabilecek durumlar genel olarak; zorlayıcı nedenler,beklenmeyen durumlar, zarar görenin kusuru ve üçüncü kişinin kusurudur.