SAĞLIK HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Tıbbi tedavi dışındaki hizmetlerin ayrı bir sözleşmeye konu olması halinde, başka bir ifade ile sözleşmenin sadece tıbbi tedaviyi içermesi durumunda “ bölünmüş hastaneye kabul sözleşmesi” ortaya çıkar. Doğru cevap E'dir.

Genel bir değerlendirme yapmak gerekirse hasta-hekim arasındaki ilişki bakımından
asıl olanın vekâlet sözleşmesi olması sebebiyle TBK’da yer alan hükümlerin uygulanması gerekmektedir. Fakat bu hükümlerin uygulanması aynı zamanda vekâlet sözleşmesinin gereği bir tüketici işlemi olmasından dolayı hasta, tüketici sıfatını koruyarak Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da yer alan hükümlere de başvurabilecektir. Doğru cevap B'dir.

İdare: Esas itibarıyla hükümetçe belirlenen siyasi amaçlar ve kanunlar doğrultusunda, tarafsızlık ilkesi çerçevesinde, gerekli kararları alan ve uygulayan kamu kuruluşlarıdır.

Hizmetin kurulmasından ve işlemesinden kaynaklanan kusur, idarenin mali sorumluluğunun şartı olarak kabul edilmektedir. İdari sorumluluk nedeni olarak kusur, kamu hizmetlerinin kuruluşundan veya işleyişinden doğan nesnel nitelikli bir eksiklik, aksaklık veya bozukluktur.

İdare hukuku öğretisi ve mahkeme içtihatlarında hizmet kusuru sayılan hâller genel olarak hizmetin kötü işlemesi veya gereği gibi işlememesi, hizmetin geç veya yavaş işlemesi ve hizmetin hiç işlememesi şeklinde belirtilmektedir (Gözübüyük-Tan, 2006, s. 821 ; Atay, 2006, s. 579 ; Çağlayan, 2007, s. 133).

Kamu görevlisinin hizmet dışında ve hizmetle herhangi bir ilgisi bulunmayan bir davranışından zarar meydana gelmiş ise, kamu görevlisinin bu kusurlu tüm ve davranışı salt kişisel kusurunu oluşturur (Gözübüyük-Tan, 2006, s. 809).

Kast: Suçun manevi unsurunu oluşturur. Kanunun suç saydığı fiili bilerek, isteyerek işleme iradesidir.

İdari İşlem: İdari tasarruf. Bir kamu kuruluşunun idare alanına ilişkin ve idare hukukuna uygun tek tarflı irade açıklaması.

İdarenin eylem ve hareketi. İdarenin işlem dışında kalan davranışlarıdır.

Nedensellik bağı: Bir davranışın sebebi ile ortaya çıkan sonuç arasındaki bağlantı.

Disiplin amirlerinin verdiği uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı memur, disiplin kuruluna, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına karşı yüksek disiplin kuruluna itiraz edilebilir (idari başvuru yapılabilir). Süre, ilgiliye tebliğden itibaren 7 gündür.

Rucû: Bir ödemede bulunan kimsenin yaptığı ödemeyi, kısmen veya tamamen yapması gereken diğer kişiden istemesi.

Failin işlediği suçun maddi unsurları hakkındaki bilgisinin derecesine göre kast, doğrudan kast ve olası kast şeklinde ikiye ayrılmaktadır. İşlemiş olduğu fiille muhtemelen bir suç tipinin unsurlarını gerçekleştirmeyi isteyen fail kasten hareket etmiş olur. Aynı zamanda suçun unsurlarını gerçekleştirebileceğini tasavvur eden kişi de kasten hareket etmiştir. 

Doğrudan kastta, failin, suçun bütün maddi unsurları hakkındaki bilgisi tamdır, kesindir. Bir suç işlemeye karar veren failin bu suçun kanuni tanımındaki maddi unsurların fiilin icrası sırasında gerçekleşeceğini ve suç tanımında belirtilen neticenin meydana gele- ceğini kesin olarak bildiği hâllerde doğrudan kast söz konusudur.

Olası kastta fail, suç tanımında yer alan somut bir tehlikenin varlığının bilincindedir ve bu tehlike fail tarafından ciddiye de alınmaktadır. Ancak fail bakımından asıl amaç o kadar önemlidir ki buna ulaşmak için muhtemel neticelerin gerçekleşmesi göze alınmaktadır.

Taksir ise bir kimsenin dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranmak suretiyle istemediği ve fakat öngörülebilir bir neticeyi gerçekleştirmesidir. Taksirin cezalandırılmasının nedeni, kişilere yüklenmiş olan dikkat ve özen yükümlülüğünün ihlal edilmesidir.

Suçlar kural olarak kasten işlenmekte, taksirle işlenen fiillerin kanunda suç olarak tanımlanması ise istisna teşkil etmektedir.

Hukuka uygunluk nedenleri; görevin ifası, meşru savunma, hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası olarak sıralanabilir. Bunların dışında tıbbi müdahale de hukuka uygunluk nedenleri arasında yer alır.

Bazı suçların kanuni tanımında, bu suçların ancak özel bir yükümlülük altında bulunan ve belli faillik özelliğini taşıyan kişiler tarafından işlenebileceği belirtilmektedir. İşte, kanuni tanımında belli sıfat veya niteliklere sahip olanlarca işlenebilen suçlara “özgü suçlar” denilmektedir. Örneğin, görevi kötüye kullanma suçu sadece kamu görevlilerince işlenebilir.

Tipiklik: Her bir suça kendi özelliğini veren ve onun haksızlık içeriğini karakterize eden unsurlardan oluşan bir kavramdır. 

İşlenen fiil ile bir suçun kanuni tanımındaki maddi ve manevi unsurların gerçekleştirildiğinin belirlenmesiyle, suçun yapısındaki tipiklik aşamasının oluştuğu anlaşılmış olur.

Yaralama suçunda, kendisine acı verilen, sağlığı bozulan veya algılama yeteneği etkilenen kişi suçun maddi konusu iken yaralama suçu kişinin hukuk düzenince korunan vücut bütünlüğü hakkını ihlal ettiğinden bu suçun hukuki konusu vücut bütünlüğüdür.

TCK’nin 25/2. maddesinde “Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yöneltilmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiilden dolayı faile ceza verilmez” hükmüne yer verilerek meşru savunma hâlinde bulunan failin fiilînin hukuka uygun olacağı belirtilmiştir. Meşru savunmadan bahsedebilmek için her şeyden önce bir saldırı olmalıdır. Saldırı, meşru savunmada bulunan veya üçüncü bir kişinin hakkına yönelmiş olmalıdır. Gerçekleştirilen saldırı haksız olmalıdır. Savunma zorunlu ve saldırı ile orantılı olmalıdır.

Türk hukukunda tıbbi müdahalelerin hukuka uygunluğu, geleneksel olarak “hakkın kullanılması” hukuka uygunluk sebebi ile izah edilmektedir.

Ceza hukukunda geçerli olan bir diğer hukuka uygunluk nedeni de TCK’nin 26. maddesi 2. fıkrasında öngörülen ilgilinin rızasıdır. Tıp hukuku bakımından da ilgilinin rızası, hastanın veya kanuni temsilcisinin rızası, tıbbi müdahalenin hukuka uygunluk sebebi olarak değerlendirilir.

Hasta, kişilik hakkını oluşturan değerlerden olan vücut bütünlüğü değeri üzerinde mutlak bir hakka sahip olduğundan bedeni üzerinde girişilecek saldırıyı engelleme hakkına sahiptir. Hastanın rızası, kişisel değerlere yönelik müdahaleleri hukuka uygun hâle getirmesi açısından büyük önem arz etmektedir.

Ülkemizde, bedene karşı müdahalelerde, kişinin iradesinin esas alınacağı ve bunun için bir kişinin veya makamın iznine tabi olunmayacağı kabul edilmektedir.

Rıza, kural olarak müdahaleye maruz kalacak kişi tarafından, yani normun koruduğu menfaatin sahibi olan hasta tarafından gösterilmelidir.

İlgilinin rızası TCK’nin 26. maddesinin 2. fıkrasında “Kişinin üzerinde mutlak surette tasarruf edebileceği bir hakkına ilişkin olmak üzere, açıkladığı rızası çerçevesinde işlenen fiilden dolayı kimseye ceza verilmez.” şeklinde düzenlenmiştir.