SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 10

Bir hastanenin mal ve hizmet üretimi esnasında oluşan mali, idari, tıbbi süreçlerin öngörülen biçimde yürütülmesini sağlamak amacıyla kullanılan yazılım ve donanımların tümüne hastane bilgi sistemi denir. HBS, hastanenin yönetsel, mali ve hizmet verimliliği ile ilgili yararları için tasarlanmış, verilerin bir veri tabanında tutulduğu, yetkilendirilmiş kullanıcıların kendine uygun arayüzlerle verilere ulaşabildiği bilgi sistemleridir. Doğru cevap A'dır.

HBS, hastanenin bilgi işleme faaliyetleri ile ilgili tüm insan, araç ve faaliyetleri içine alan sosyo-teknik bir alt bileşen olup, hasta bilgilerini, tanı ve tedavi yöntemlerini, laboratuvar bulgularını, hastane mali sistemlerini ve yönetim sistemlerini içeren yazı formatındaki veri tabanlarından meydana gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Hastane bilgi sistemi işlevlerinden olan "hasta kabul"ün alt işlevleri şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Klinik dokümantasyonun amacı hasta verileri ile bütün klinik verileri (hayati bulgular, istemler, sonuçlar, kararlar gibi) tam, doğru ve olabildiğince hızlı bir şekilde kaydetmektir. Bu, hastanın tedavisinin ilgili tüm personel arasında koordine edilmesini sağlar ve aynı zamanda yapılan işlemlerin yasal gerekçesini ortaya koyar. Veri, verilerin toplanması ve istatistik, bilgisayarlı karar desteği veya verinin yeniden alınmasına izin verecek şekilde mümkün olduğunca yapılandırılmış bir şekilde kayıt altına alınmalıdır. Doğru cevap D'dir.

İnsan kaynakları yönetimi: Bu işlev personelin verimliliğinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için yapılması gereken tüm görevleri içermektedir. Bu işlev personel ve pozisyon planlaması, personel kaydı, personel planlama ve personel bordrolarına ilişkin işlemleri kapsamaktadır. Doğru cevap E'dir.

HBS’nin sağlık kuruluşlarında kurulması ve işletilmesiyle;
• Bilgi üretim hızı, miktarı ve kalitesi artar,
• Bilgi erişim hızı artar,
• Karar verme hızı ve güvenilirliği artar,
• Maliyetler azalır,
• Personel verimliliği artar,
• Hasta memnuniyeti artar.

Doğru cevap A'dır.

Klinik bilgi sisteminin bir boyutu klinik dallar sistemi, diğer boyutu da klinik destek sistemleridir. Klinik bilgi sistemlerinin kapsamında iç hastalıkları, kardiyoloji nöroloji, çocuk hastalıkları, kadın-doğum, cerrahi, psikiyatri, yoğun bakım, acil, radyasyon onkolojisi ve benzeri klinik dalları ile ilgili bilgi sistemleri bulunur. Klinik destek sistemleri ise radyoloji bilgi sistemi, biyokimya, patoloji, hematoloji ve benzeri laboratuvar bilgi sistemleri ile eczacılık hizmetleri ve hemşire bilgi sistemini içerir. Doğru cevap B'dir.

Programlama sistemleri, hastane kaynaklarından en iyi şekilde yararlanma, talebi karşılama, bütçe düzenleme, orta ve uzun vadeli planlama konularında hastane yöneticisine yol göstermektedir.Programlama sistemleri, daha önce hastaneye kabul edilmiş hastaların tanı, operasyon ve tedavilerinin sonuçları ve hastanın yaşı, cinsiyeti gibi verilere dayanarak hesaplanan ortalama yatış ve işlem sürelerinin belirlenmesi ve yeni başvuruları değerlendirmede kullanılabilir. Bu değerlendirme sonucuna göre gelecek dönemlerin hasta yoğunluğu belirlenebilir. Doğru cevap D'dir.

Karar Destek Sistemleri (KDS), yarı yapılandırılmış ve yapılandırılmamış durumlarda veya ne yönde bir karar verilmesinin tam olarak kestirilemediği hallerde, karar vericilere modeller, bilgiler ve veri yönetme araçları sunan interaktif bilgi sistemleri olup, karar vermenin
yeterliliğini geliştirmekten çok, etkinliğini geliştirmeyi hedefleyen bilişim sistemleridir. KDS, ilk kez karşılaşılan özgün sorunların çözümü için yöneticilerle etkileşim içinde bulunan, veri ve model kullanmada yardımcı olan bilgisayar destekli bilgi sistemidir. Bilgi sağlama, model oluşturma ve veriyi düzenlemek için yöneticiye yol göstererek sağlık kurumlarında planlanmamış problemleri çözmek için kullanılır. Doğru cevap D'dir.

Son yıllarda bilişim teknolojilerindeki hızlı gelişim, görüntüleme sistemlerini de etkilemiştir. Konvansiyonel görüntüleme sistemlerinin yerini bilgisayar destekli görüntüleme sistemlerine (magnetik rezonans, bilgisayarlı tomografi, gama-kamera vb.) bırakmıştır. Bu süreçte resimli görüntü ve iletişim sistemi (Picture Archiving and Computer SystemsPACS) kullanımı da gelişmiştir.Bu sistem sadece sayısal görüntülerin fiziksel depolanması değil, görüntülerin izlenebileceği, tekrar ulaşılabileceği bir veri tabanı sistemidir. PACS sistemleri, yüksek kayıt kapasitesi isteyen medikal görüntülerin saklanması ile ilgili olan sorunu aşmak amacı ile ortaya atılmıştır. PACS, hastanelerde tanı amaçlı görüntüleme
sistemlerinden elde edilen görüntülerin, film ve kâğıt ortamında elde edilen görüntülerin yerine sayısal ortamda monitörlerden izlenmesi, bilgisayar belleklerinde saklanması ve gerektiğinde bunların tekrar çağrılarak monitörden izlenmesi işlemlerini kapsamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Uygulanabilirlik fizibilite çalışması, sistemin uygulanabilirliğini değerlendirir. Lojistik ve motivasyon olmak üzere iki ana başlığı bulunmaktadır.

Hastane Bilgi Sistemi fizibilite çalışmasının 3. adımında istenilen düzeyde çalışmayan mekanizmalar belirlenmelidir.

Tasarım, hastane bilgi sürecinin iyileştirilmesinde uygulanabilecek balık kılçığı diyagramında yer almaz.

Uyum sağlayamama durumu; kullanıcı sistemi kabul etmese de tamamen reddetmeyip açık kapı bırakmasıdır.

Bilgi sistemleri kurulum sürecinin ilk aşama, mevcut durumun ve gereksinimlerinin belirlendiği analiz aşamasıdır.

Hastanın tıbbi karara katılabilmesini sağlamak amacıyla, tıbbi bilgilerin doğru ve yeterli biçimde ona açıklanmasını isteyen ilke; aydınlatılmış onam ilkesidir.

2002 yılında Washington'da yapılan Dünya Hekimler Birliği Genel Kurulu'nda "Dünya Hekimler Birliği Sağlıkla İlgili Veritabanlarına İlişkin Bildirge" kabul edilmiştir.

Hipokrat Hekim Andı'nda yer alan herkese karşı dürüst olma ve ayırım yapmamayı (kadın, çocuk köle vb.) dile getiren dolaylı ifadeler ile "Mesaneden asla taş almayacağım, bu işi cerrahlara bırakacağım." ifadesini adalet ilkesi olarak değerlendirmiştir.

Kurum, kritik bilgiye erişim hakkı olan çalışanlar ve firmalar ile gizlilik antlaşması imzalamalıdır. Bu politika kişisel sağlık kayıtlarının güvenliği politikasında yer alır.

Kayıtları inceleme hakkı, Hasta Hakları Yönetmeliği'nin 16. maddesinde yer alır. Buna göre; hasta, sağlık durumu ile ilgili bilgiler bulunan dosyayı ve kayıtları, doğrudan veya vekili veya kanuni temsilcisi vasıtasıyla inceleyebilir ve bir suretini alabilir. Bu kayıtlar, sadece hastanın tedavisi ile doğrudan ilgili olanlar tarafından görülebilir.