SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 11

Aktif karar destek sistemi, hekime tanı koyma ve tedavi planı geliştirmede doğrudan yol gösterir. Sistem hasta verileri ile tıbbi bilgileri birleştirerek hekimlere karar önerileri sağlamaktadır ve uzman sistemler, bilgi yönetimi için araçlar ve anımsatma, uyarı sistemleri olarak 3 guruba ayrılmaktadır.

Bilgisayar Destekli Hasta Takip Bilgi Sistemi Bilgisayarlar özellikle yoğun bakım ünitelerinde hastanın durumunu izlemek amacıyla yaygın biçimde kullanılmaktadır. Hastanın yaşam fonksiyon belirtileri bilgisayar tarafından sürekli takip edilerek, herhangi bir olumsuz durum ortaya çıktığında görsel ve işitsel uyarılar aracılığı ile hekim ve sağlık personelinin dikkatini çekmekte ve acil müdahale sağlanmaktadır.

Hasta takip sistemlerinde bilgisayar, hastanın yaşam sinyallerini sürekli olarak izlemek ve periyodik olarak fizyolojik verilerini göstermek işlevini üstlenmektedir. Bu sistemde hastanın kalp atışı, kan basıncı, oksijen saturasyonu, vücut ısısı ve solunum sayısı gibi hayati fonksiyonları monitörlerden sürekli olarak takip edilmektedir

2009 yılından sonra, 2010-2014 yılları arasında karar ve hizmet sunumu sürecinde etkili bilgiye erişim sağlayacak Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi/e-Sağlık’ı tamamlamak, işletmek ve geliştirmek stratejisi kapsamında birtakım öngörülen hedefler olmuştur. Bu hedefleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Bilgi güvenliği ve kişisel mahremiyetin korunması kapsamında, kişisel ve kurumsal sağlık kayıtlarının gizlilik, güvenlik ve mahremiyet esaslarının belirlenmesi ve uygulanması.
• Sağlık planlayıcı ve karar vericileri için; Karar Destek Sistemi kapsamında veri ambarını kurmak ve veri madenciliği uygulamalarını başlatmak.
• Sağlık verilerinin tek bir ana çatı üzerinden yönetilmesi ve planlanması için, Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi’nin en önemli bileşenlerinden biri olan Sağlık-NET’i 2014 yılı sonuna kadar geliştirmek ve yaygınlaştırmak.
• 2014 yılı sonuna kadar sağlık sunucularının ve sağlık hizmeti kullananların e-sağlık uygulamalarına erişiminin artırılması ve yaygınlaştırılması için, sağlık bilişim standartlarını yürütmek, geliştirmek ve yaygınlaştırmak.
• Görüntüleme (radyoloji, patoloji, EKG, vb.) alanında uzaktan sağlık hizmet sunumunun verilebilmesi ve kronik hastaların da takibi amacıyla, Tele-tıp ve Tele-sağlık sistemlerini 2014 yılı sonuna kadar devlet hastanelerinin en az %15’ine yaygınlaştırmak.

Tele-tıp, tıp teknolojileri ile iletişim ve video konferans sistemlerinin birleşimini öngören bir anlayışı ifade eden bir terim olarak tıp dünyasındaki popülerliğini gün geçtikçe artırmaktadır. Tele-tıp, başka yerlerdeki meslektaşlara, birbirleri ile görüş alış verişinde bulunabilme, veri paylaşabilme, uzaktaki hastaların muayenesini yolculuk için para harcamadan gerçekleştirebilme olanağını sunduğu için, sağlık muayene masraflarını aşağıya çekmektedir. Uzak bölgelerdeki hastalara tıbbi bakım ulaştırmak için yeni yollar göstermek, pahalı ve sınırlı bir durum iken; tele-tıp daha hızlı modern sağlık hizmetlerinin sağlanmasında önemli bir tamamlayıcı rolü üstlenmiştir.  Tele-sağlık terimi daha geniş bir kapsamla; hasta eğitimi, halk sağlığı, doktorların meslekleri ile ilgili idame eğitimi, idari toplantılar ve psikiyatrik amaçlarla ilgili birçok faaliyeti kapsar.

Tele-radyoloji; X ışınları veya MRI gibi tıbbi görüntülerin radyolog tarafından yorumlanması için bir merkezden başka bir merkeze iletilmesidir. Bu işlemin uygulanması için, üç temel bileşen gereklidir. Bunlar; bir görüntü, bir iletim şebekesi istasyonu ve bir alıcı / görüntü izleme istasyonudur. En tipik uygulama, iki bilgisayarın internet üzerinden bağlanmasıdır. Alıcı tarafında olan bilgisayarın klinik amaçlar için test edilmiş ve açık olması ayrıca yüksek kaliteli bir ekrana sahip olması gerekmektedir.

Türkiye’deki sağlık sorunları klasik devlet anlayışı çerçevesinde çözülememektedir. Gerek hasta sayılarının fazlalığı gerekse altyapı eksikliklerinin fazla olması nedeniyle vatandaşlara istenilen seviyede sağlık hizmeti verilememektedir. İstenilen seviyede sağlık hizmeti
verebilmek için yeni bir dönüşüme ve yeni bir vizyona ihtiyaç duyulmaktadır. İhtiyaçların ve beklentilerin fazla, eldeki kaynakların kısıtlı olması eldeki mali kaynakların verimli ve etkin kullanılmasını gerektirmektedir. Sağlık-NET Portalı, Sağlık Bakanlığı'nın e-sağlık kapsamında uygulamaya aldığı hizmetlerinden biridir.

Sağlık-NET; sağlık kurumlarında üretilen her türlü veriyi, doğrudan üretildikleri yerden, standartlara uygun şekilde toplamayı, toplanan verilerden tüm paydaşlar için uygun bilgiler üreterek sağlık hizmetlerinde verim ve kaliteyi artırmayı hedefleyen, entegre, güvenli, hızlı ve genişleyebilen bir bilgi sistemidir.

Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS) bir bilgisayar programıdır. Sistem, her bir bireyin sağlığı ile ilgilenerek birincil sağlık hizmetini sunan bir Aile Hekiminin varlığı prensibi üzerine kurulmuştur. AHBS uygulaması, her bireyi doğumundan önce takibe alır ve sağlığıyla ilgili bilgileri düzenler. Bu sistem ile; aile hekimlerinin hastalarını hastanelere sevk ederken, randevu alabilmesi ve hastanın hastanede muayene olacağı doktorunu seçebilmesi için internet tabanlı bir randevu sistemi geliştirilmiş ve uygulaması gerçekleştirilmiştir.

MHRS’nin faydaları ise şunlardır:
• MHRS projesi kapsamında elde edilen verilerin,sonraki adımlarda uygulanacak sağlık projeleri için kaynak niteliği taşıması ve bu sayede sağlık politikalarının geliştirilmesi,
• Zamandan tasarruf sağlayan uygulama sayesinde hastanelerde vatandaş memnuniyetinin arttırılması; böylelikle hastanelerdeki doktor bekleme sürelerinin azaltılarak daha verimli hizmet sunulması,
• Yaşlı ve engelli vatandaşların hastaneye gitmeden evlerinden kolaylıkla randevu alabilmelerinin sağlanması,
• Vatandaşların hastanelere gelip muayene olamamaları riskini ortadan kaldırarak herkes için kaliteli hizmet anlayışının benimsendiğinin MHRS projesine verilen önemin gösterilmesi ve bununla birlikte zamandan ve enerjiden tasarruf edilmesi,
• Sağlık hizmeti almak isteyen vatandaşın bu talebini profesyonel bir yapılanma içinde iletmesine ve daha sonrasında öneri ve fikirlerini ifade etmesine olanak sağlanması,
• Sistemin sağlık politikaları ile ilgili kamu ve özel sektörde hizmet kalitesini arttırmaya yönelik uygulamalar için örnek teşkil etmesi,
• Vatandaşa hizmet alacağı sağlık kuruluşunun yanı sıra, hizmet almak istediği hekimi de seçme şansı veren sistematik yapılanmanın oluşturulması,
• Hastane hekimlerinin çalışma koşullarının düzenlenmesi,
• Vatandaş ihtiyaçları hızla yerine getirilerek, vatandaş memnuniyetinin artırılması,
• Hastalara tek merkezden, standart kalitede hizmet verilmesi,
• Telefonda verilen hizmetin kalitesinin sürekli ölçümlenebilir hale gelmesi,
• Veri girişlerinin kayıt altına alınması ve kontrollerinin yapılabilmesi,
• Tüm operasyonel işlemlerin tek merkezde toplanabilmesi,
• Vatandaş ihtiyaçlarının analiz edilmesi sonucunda verilen hizmetlerin değerlendirilmesinin yapılabilmesi,
• Optimum personel sayısının kolaylıkla tespit edilebilmesi,
• Performans yönetimi sayesinde, personelin daha etkin ve verimli çalışabilmesi,
• Vatandaş bilgilerinin güncelliğinin düzenli olarak sağlanabilmesi,

• Sistemin sağlık politikaları ile ilgili kamu ve özel sektörde hizmet kalitesini arttırmaya yönelik uygulamalar için örnek teşkil etmesi,
• Vatandaşa hizmet alacağı sağlık kuruluşunun yanı sıra, hizmet almak istediği hekimi de seçme şansı veren sistematik yapılanmanın oluşturulmasıdır.

e-Europe’nın ilk aşamada hedeflediği e-sağlık uygulamaları şunlardır:
• AB üyesi ülkelerdeki en iyi uygulamaların toplanması,
• Avrupa birliğinin e-sağlık alanındaki yeni teması olan elektronik hasta kayıtları için, birlikte çalışabilirlik esaslarının belirlenmesi ve birlikte çalışabilirliliğin en önemli bileşenlerini (Acil Veri Seti, Hasta/Sağlık Çalışanı tanımlama, kimlik doğrulama ve e-reçete uygulamalarını) içermesi,
• Birlikte çalışabilirlilik, elektronik hasta kayıtlarının değişimi için standartların geliştirilmesi ve bununla ilgili esasların oluşturulmasına odaklanması,
• Ulusal ve bölgesel yol haritalarının oluşturulması,
• e-Sağlık yatırımlarının teşviki olarak belirlenmiştir.

Bağlı kurumların bütçe hareketlerinin, gelir ve giderlerinin doğru ve zamanında takip edilmesi ise TDMS’ nin hedefleri arasındadır.

Hastane Bilgi Sistemleri (HBS), hastane işletmelerinin çeşitli düzeylerdeki karar alıcılarına yardımcı olmak amacıyla, bilgi toplama ve bilgi yayma işlevlerini üstlenen, değişik
kaynaklardan elde edilen verileri bütünleyebilen bir sistem olarak, hizmetlerin bilgisayar aracılığı ile gerçekleştirilmesi; elektronik ortamda bilgi alışverişinin otomatik olarak
yapılması; tıbbi-finansal hizmetler açısından ortaya çıkan ayrıntılı bilgilerin bilgisayara
dayalı bir enformasyon sistemi ile kaydedilerek bilgiye dönüştürülmesidir. Bu sebeple, değişik kaynaklardan elde edilen verileri bütünleyen, bilgisayar, yazıcı, faks, modem, işletim
sistemleri, yapısal kablolama, veri tabanları, yazılım gibi donanımları kullanan komplike
sistemlerin bir bileşkesi olarak görülmektedir.

Hasta kabul hastaların sosyo-demografik ve sigorta verilerini kaydetmeyi ve dağıtmayı
amaçlamaktadır.

Enformasyon: Hastane yönetimi, en son yatak kullanım oranını her zaman gözden
geçirmelidir. Bu bilgi, hasta yakınları ve ziyaretçilere bilgi verebilmek ve bazı genel
hastane istatistiklerini elde edebilmek için önemlidir.

Klinik dokümantasyonun amacı hasta verileri ile bütün klinik verileri (hayati bulgular,
istemler, sonuçlar, kararlar gibi) tam, doğru ve olabildiğince hızlı bir şekilde kaydetmektir.

Hastane bilgi sistemleri bakım süreçleri hakkında geri bildirimler sağlamakta, yerine
getirilmesi gereken görevleri anımsatmakta veya özel bir hastaya uygulanabilecek tanı ve
tedavi protokolü önerebilmektedir

İşlemler daha hızlı yapılabildiği için hastaların memnuniyet düzeyleri yükselmekte ve böylece hasta tedavilerinin sürekliliği sağlanması yönetime sağlanan faydalardandır.

Yönetim bilgi sistemleri (YBS) yöneticilerin günden güne değişen çeşitli kararlarını almaları için gerekli özel bilgileri sağlamaktadır.

Klinik bilgi sistemleri (KBS), hasta bakımı ile doğrudan ya da dolaylı ilgisi olan sistemlerdir

Laboratuvar bilgi sistemi (LBS), laboratuvarın toplama, doğrulama ve test sonuçlarını
raporlama işlevlerini destekleyen bilgisayar tabanlı bir sistemdir

Eczane bilgi sistemleri (EBS) hasta bakımında ilaç kullanımı, ilaç stok ve yönetimi faaliyetlerini kapsamaktadır.