SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 2

Merkezden yönetim ilkesine bağlı olan Sağlık Bakanlığı, sağlık sisteminde yaşanan sorunları yerinde ve eş zamanlı tespit ederek, en hızlı şekilde çözmek için 2004 yılında Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezini (184 SABİM Hattı) hizmete açmıştır.

e-Reçete, kağıt ortamına aktarılması zorunlu olmadan elektronik ortamda saklanabilen ve yine elektronik
ortamda bir yerden bir yere aktarılabilen bir çeşit reçetedir. Halen kullanılmakta olan kâğıt reçeteye göre;
insan kaynaklı hataların minimuma indirilmesi, zamandan tasarruf, sürekli güncellenebilme ve geliştirilebilme imkânı, hızlı ve yinelenebilir hizmet, hasta takibi ve gereksiz ilaç kullanımının kontrol altına alınarak sağlık giderlerinin azaltılması vb. gibi bir çok avantajı vardır.

Bağlı kurumların bütçe hareketlerini, gelir ve giderlerini doğru ve zamanında takip ederek ve raporlayarak, kaynakların etkin ve hızlı kullanılmasını sağlamak TDMS’nin hedefleri arasındadır.

Tekdüzen Muhasebe Sistemi (TDMS) ile hastanelerin mali durumlarının elektronik ortamda ve anlık olarak takip edilebilmesi sağlanmaktadır. Böylece; muhasebe birimlerinin iş yükü azaltılarak her türlü alt yapının kurulabilmesi için gerekli ortam hazırlanmıştır.

Medikal Ulak (MEDikal+ULAk), yani sağlık ağı anlamına gelen MEDULA, SGK’nun yürüttüğü en önemli bilişim projelerinden birisidir. Medula, Genel Sağlık Sigortası (GSS) ile sağlık tesisleri arasında, sağlık tesislerinin iç süreçlerine müdahale etmeksizin, fatura bilgisini elektronik olarak toplamak, hizmetlerin ödenmesini gerçekleştirmek için oluşturulmuş bütünleşik sistemdir.

Evde sağlık hizmeti kapsamındaki hastalıklar;
• KOAH vb. solunum sistemi hastalıkları,
• Yatağa bağımlı hastalar,
• Terminal dönem palyatif bakım hastaları,
• İleri derecedeki kas hastaları,
• Yenidoğanlara (0-1 aylık) fototerapi uygulamaları,
• Evde sağlık hizmeti kapsamına alınan hastaların ihtiyaç duyduğu ağız ve diş sağlığı hizmetleridir.

Hastane Bilgi Sistemlerini; bir hastanenin tüm bilgi işlemlerini kapsayan ve bunun yanı sıra insan ve
teknik aktörlerin her birisinin ayrı ayrı rolleri ile bağlantılı olan sosyoteknik bir sistem olarak
tanımlanabilir.

Bilgi sistemleri kurulum sürecinde ilk aşama, mevcut durumun ve gereksinimlerin belirlendiği analiz
aşamasıdır.

Teknik fizibilite; yazılım, donanım ve sistemin diğer bileşenlerinin sorunu çözmek için
kullanılabileceği veya geliştirilebileceğinin değerlendirmesidir.
Ekonomik fizibilite; projenin finansal olarak uygulanabilirliği veya sistemden beklenen yararların
maliyet ve kazanç açısından değerlendirilmesidir.
Hukuki fizibilite; projenin yasa ve mevzuat çerçevesindeki limitlerinin değerlendirilmesidir.
Uygulanabilirlik fizibilite çalışması; sistemin uygulanabilirliğinin değerlendirilmesidir. Bunun lojistik
ve motivasyon (değişikliği kabul etmek) olmak üzere iki ana başlığı bulunmaktadır. Motivasyon
önemlidir; çünkü yeni sistem insanları ve bilgi akışını etkiler ve istenmeyen durumlara yol açabilir. Bu
durumlar hastaneler gibi önemli yerlerde ölümle sonuçlanabilecek hatalar doğurabilir.
İş takviminin fizibilitesi; projenin makul bir sürede tamamlanıp tamamlanamayacağını değerlendirir.

Hastanedeki idari, mali, teknik, tıbbi tüm süreçlerin takibi,
• Hasta verilerinin güvenliği, veriye hızlı ulaşma, hasta mahremiyetinin sağlanması,
• Hasta ve çalışan güvenliği koşullarının takibi,
• Hekim ve diğer sağlık profesyonellerinin “hasta tedavisi” ni uygulamanın yanı sıra eğitim ve
uzaktan konsültasyonun gerçekleştirilmesi,
• Ek ödemeler dahil tüm özlük haklarının takibi,
• İlaç, malzeme güvenliğinin sağlanması,
• Yöneticilerin karar mekanizmasında ilgili verilere ulaşabilmesi,
• Sağlık Bakanlığı hastane hizmet kalite standartları, JCI, EFQM sistemlerinin koşullarının
karşılanması,
• Ödeme kuruluşlarının taleplerinin karşılanması,
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı gibi kural koyucuların
taleplerinin karşılanması, şeklinde sıralanabilir.
Günümüzde hastane yöneticileri profesyonel bir yönetim tarzı belirlemek zorundadır. Bu yaklaşım
sergilenmediği zaman kurum kaynaklarının (para, zaman, işgücü vb.) verimsiz kullanılması riski her
zaman var olacaktır. HBS fizibilite çalışmasında;
• Kuruluşun ne olduğu,
• Kurum modelinin ne olduğu,
• Kullanıcı profilinin ne olduğu

• Hastanenin ne istediği ve
• Sistem kurulumu bittiğinde hastane olarak nerede olmak istendiğinin iyi belirlenmesi
gerekecektir. Bu bakış açısı ile çalışma basamakları aşağıdaki şekilde yapılabilir.

Ortam sıcaklığının ve cihazlardan oluşan sıcaklığın sisteme zarar vermemesi için
iklimlendirmenin sağlanması gerekmektedir. Birçok bilgisayar sistemi ve çevresel birimlerin en
iyi şekilde çalışması için sıcaklığın 18oC’de korunması uygun olacaktır.

Sanallaştırma: Hastane Bilgi Sisteminden beklentilerin neler olduğunun belirlenmesi ve uygulamanın
nasıl olduğunun ortaya konulmasıdır.

Hastane bilgi sistemleri kurulum sürecinde yapılacak çalışmada analiz, tasarım, uygulama, bakım ve değerlendirme basamaklarını kapsayan “Sistem geliştirme hayat döngüsü”  kullanılır. Doğru cevap D'dir.

Fizibilite çalışması, kilit noktalardan biridir. Bilgi sistemlerinde fizibilite çalışması  teknik, ekonomik, hukuki, uygulanabilirlik ve iş takviminin değerlendirilmesi aşamalarından oluşur. Doğru cevap A'dır.

Detaya girmeden değerlendirildiğinde, network yapısı temel olarak aktif ve pasif olarak ikiye ayrılır. Aktif olarak networkte bulunan switch, modem, router, firewall cihazları, pasif olarak da her türlü yapısal network kablolaması nitelendirilir. Doğru cevap B'dir.

Günümüz hastanelerinde tüm profesyonellerin hizmet sunumlarında çok çeşitli ve farklı düzeylerde
veriler kullanılmaktadır. Bu veriler;
• Tıp profesyonellerinin, tanı ve tedavi sürecinde klinik, poliklinik, ameliyathane, yoğun bakımlar
vb. birimlerde uzmanlık bilgileri ile oluşan tıbbı verilerin yanı sıra, MR, CT, USG ve
görüntüleme cihazlarından elde edilen veriler ile farklı laboratuarlarda oluşan ve “tedavi
planlamasında” kullanılan veriler,
• “Hasta Bakım Planında” yer alan hemşire, eczacı, diyetisyen, sosyal çalışmacı, vb. meslek
gruplarının hizmet sunumunda oluşturduğu veriler,
• Hasta dosyası, eczane, tıbbi malzeme vb. birimlerde oluşan veriler,
• Bina yönetim sürecinde oluşan veriler,
• Geri ödeme kuruluşlarına yapılan faturalarda kullanılan veriler ile hastanenin finansal ve mali
düzenlemelerinden oluşan çok farklı verilerden oluşmaktadır.

Ana makine (Server)’nın
konuşlanacağı sistem odasının;
• Ortam sıcaklığının ve cihazlardan oluşan sıcaklığın sisteme zarar vermemesi için
iklimlendirmenin sağlanması gerekmektedir. Birçok bilgisayar sistemi ve çevresel birimlerin en
iyi şekilde çalışması için sıcaklığın 18o
C’de korunması uygun olacaktır.
• Olası su taşmasından sistem odası ve cihazların zarar görmemesi için, yükseltilmiş taban olması,
• Sistem odasına yetkisiz girişin önlenmesi,
• Odanın ve tüm sistemin enerji kesilmesi ve dalgalanmalardan olumsuz etkilenmemesi için,
kesintisiz güç kaynağı (UPS) desteğinin sağlanması,
• Enerji altyapısının tamamlanması,
• Mümkünse bilgi işlem merkezini yönetecek uyarı sistem yazılımlarının kurulması gerekecektir.
Ana makinelerin (Server), elektronik ve mekanik birimlerden oluştuğu göz önüne alınacak olursa
yukarıda verilen maddelerin önem derecesi ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle sayılan düzenlemeler sistem
odasının olmazsa olmazlarındandır.

Bir sistemin uygulama basamakları projeye ve kurulumun kapsamına göre farklılık gösterir, fakat genel olarak aşağıdaki uygulamaları içerir:
• Kullanıcılarının hazırlanması ve eğitilmesi,
• Çevresel hazırlık
• Sistem veya modül testi
• Sistem aktarımı veya modül eklenmesi
• Sistem veya modülün devreye alınması

Doğru cevap D'dir.

Kaynak ve materyaller, hastane bilgi sistemi kurulum sürecindeki ilk aşamanın içinde yer alır.

Sistem geliştirme hayat döngüsünde yer alan basamaklar analiz, tasarım, bakım/değerlendirme, uygulamadır.