SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 3

Hastane Bilgi Sistemleri kurulum süreci ise; hastanenin faaliyet gösterdiği çevredeki kaynakları, hastanenin amaç ve hedefleri ile kurumda kullanılan teknoloji/insan gücünün kalitatif ve kantitatif özellikleri dikkate alınarak, bilgi sistemlerinin kurumda aktif hale getirilmesi için yapılan çalışmaların bütünü olarak tanımlanabilir.

Girdi- Kaynak ve materyaller,

Hastane-Kullanılan teknoloji ve insan gücü,

Çıktı- İhtiyaç beklentileri karşılama şekli.

Hastane bilgi sistemleri kurulum sürecinde yapılacak çalışmada analiz, tasarım, uygulama, bakım ve değerlendirme basamaklarını kapsayan dört basamaktan oluşur.

Hastanedeki tüm tıbbi-idari-mali-teknik süreçler belirlenmelidir,

Analiz safhası sonrası ikinci aşama, tasarım aşamasıdır. Fizibilite aşamasında ihtiyaçlar ortaya konulduktan tasarım yapılmalıdır. Bu aşamada, hastane bilgi sisteminin hastane içerisinde mi oluşturulacağı, dışarıdan mı satın alınacağı veya mevcut sistemin mi iyileştirileceği sorularının cevabı verilmesi gerekecektir. Tasarım yaparken sistem seçmede dikkat edilecek noktalardan birisi de her geçerli alternatif için maliyet kazanç analizi yapılmalıdır.

Hastane bilgi sisteminde sorun oluştuğunda nasıl müdahale edileceği, yetkili elemanların kimler olduğu belirlemesi bakım ve değerlendirme aşaması ile ilgilidir.

Kişisel alanlı ağlar: Çok kısa mesafeli ağlardır. Genel olarak birkaç metreyi geçmezler. Tek bir kişiye yakın cihazların haberleşmesi için kullanılırlar. Kişisel alanlı ağlar kablolu olabildiği gibi kablosuzda olabilir.  

Yerel Alanlı Ağlar; küçük alanlardaki, ofis, ev veya bir binadaki birkaç kat gibi, bilgisayar sistemlerini ve cihazlarını birbirine bağlayan ağlara denilir. Günümüzde yerel alanlı ağlar, kablosuz haberleşme sisteminde kullanılmaktadır.

Geniş Alanlı ağlar; daha geniş coğrafik alanları bağlayan telekominakasyon ağlarıdır. Bir başka tanım ise geniş alanlı ağlar, iki veya daha fazla yerel alanlı ağları bağlayan sistemlerdir. Bu bağlantı için ağ geçidi cihazları kullanılır.

Hastane Bilgi Sistemlerinin edinilmesinde donanım için, satın alma veya cihaz kiralama yöntemleri kullanılabilir. Hastane Bilgi Sisteminin alım şekli mal alımı / hizmet alımı veya hibe şeklinde de olsa, teknik şartnamede açıklığa kavuşturulması gereken hususlar detaylandırılmalıdır. Bu detaylandırmada kesinlikle hastane süreçleri dikkate alınmalıdır. Bir başka hastanenin teknik şartnamesi birebir kopyalanmamalıdır. Her hastanenin yerleşimi ve büyüklüğü, süreçleri, kullandığı kaynaklar, kullandığı tıbbi cihazlar gibi konularda farklılık vardır. Hastane Bilgi Sistemlerinin edinilmesinde, mevcut sistemde veri var ise bunların yeni sisteme transferinde süre/şekil/güvenlik vb. konular teknik şartnamede detaylandırılmalıdır.

Bilgi güvenliği yönetim sistemleri (ISO-27001) ile çalışma yapılabilir. Bu çalışma kurumun kendine olan güvenini artıracaktır. Kurumdaki bilgilerin gizliliğinin, bütünlüğünün ve erişilebilirliğinin sağlandığı belgelenmiş olacaktır. Hastane eğer akredite bir laboratuara sahip ise, ilgili laboratuarın hastane bilgi sistemleri ile entegrasyonu da sağlanmalıdır. hastanede oluşan verilerin eş zamanlı veya kademeli olarak kurum dışında (hatta şehir dışında) farklı bir yerde yedeklenmesi sağlanabilir. Kurum dışı yedekleme için, yeterliliği ispatlanmış ve belgelendirilmiş bir firma ile partnerlik anlaşması yapılabilir.

Hastane Bilgi Sisteminin gelişmelerin gerisinde kalmaması ve kullanıcıların işlevlerini kolaylaştırması için Sağlık Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı gibi kural koyucuların istediği değişikliklerin takibi ve uyumu, sektördeki diğer hastanelerin takibi ve bunlardan kuruma aktarılabilecek noktalarının tespiti ve uyumun sağlanması, tıp teknolojisindeki gelişmelerden sisteme aktarılacakların tespiti ve uyumun sağlanması, hastane bilgi sistemi gelişmelerinin (mobil uygulamalar vb. gibi) tespiti ve sisteme uyumun sağlanması dikkat edilecek hususlardandır.

“e-Sağlık” projesinin temelini, Sağlık Bilgi Sistemi oluşturmaktadır. Sağlıkta Dönüşüm Programı’nın bütün bileşenleri arasında uyumun sağlanabilmesi için entegre bir Sağlık Bilgi Sistemine ihtiyaç vardır. e-Sağlık olarak adlandırılan bu sistem sadece internet uygulamaları değil, hastalığın tedbir, teşhis, tedavi, izleme ve yönetimi için çok yönlü destek veren her türlü bilişim hizmetini kapsamaktadır. e-Sağlık hizmetlerinin temel amacı; tedavi yerine hastalıkları önlemek, kurum yerine hastanın merkezde olduğu, kurumlar arası bilgi paylaşımı ve birlikte çalışabilirliğini sağlamak olarak tanımlanmaktadır.

2006 yılında, Aile Hekimliğinde elektronik sağlık kayıtları oluşturuldu.

2007 yılında, Ulusal Sağlık Bilgi Sistemi (USBS) sözleşmesi imzalandı.

2008 yılında, Sağlık-NET portalı yayınına başladı. Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS) Pilot Proje hazırlıkları başladı.

2009 yılında, Sağlık-NET yaygınlaştırıldı.

Tele-tıp, başka yerlerdeki meslektaşlara, birbirleri ile görüş alış verişinde  bulunabilme, veri paylaşabilme, uzaktaki hastaların muayenesini yolculuk için para harcamadan gerçekleştirebilme olanağını sunduğu için, sağlık muayene masraflarını aşağıya çekmektedir.

Sağlık-NET Portalı: sağlık kurumlarında üretilen her türlü veriyi, doğrudan üretildikleri yerden, standartlara uygun şekilde toplamayı, toplanan verilerden tüm paydaşlar için uygun bilgiler üreterek sağlık hizmetlerinde verim ve kaliteyi artırmayı hedefleyen, entegre, güvenli, hızlı ve genişleyebilen bir bilgi sistemidir.  

Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM), Sağlık Bakanlığı, sağlık sisteminde yaşanan sorunları yerinde ve eş zamanlı tespit ederek, en hızlı şekilde çözer.

Çekirdek Kaynak Yönetimi Sistemi (ÇKYS): Bu sistem ile kamuya ait sağlık tesislerinin bina, araç, gereç, tıbbi cihaz, tıbbi sarf malzeme ve finans kaynakları, özel sektöre ait bina, tesis, hizmet ve insan kaynakları kayıt altına alınmıştır.

Avrupa Birliği’nin sağlık sistemleri, Avrupa’nın toplumsal altyapısının vazgeçilmez unsurlarından bir tanesidir. Üye ülkelerin sağlık hizmeti alanındaki hedef ve öncelikleri olan evrensellik, üstün kalitede hizmete erişim, eşitlik ve dayanışma, Avrupa’nın tamamında paylaşılmakta olan temel değerleri oluşturmaktadır. Farklı yaklaşımları izlemelerine rağmen, tüm AB sağlık sistemleri “hasta-odaklı ve bireysel ihtiyaçlara duyarlı” sağlık hizmetlerinin teminini garanti altına almayı hedefler. Avrupa Komisyonu 2004 yılında üye ülkelere ve vatandaşlarına yönelik kapsamlı bir e-Sağlık Eylem Planı sunmuştur. Bu eylem planının temel amacı; ulusal e-sağlık altyapı sistemlerinin ve elektronik sağlık kayıtlarının oluşturulmasına destek olmak ve bunların birlikte çalışabilirliklerini sağlamaktır.

Güvenlik, doğru insanların doğru bilgiye erişebilmesini,
bilginin doğru ve sistemin de ihtiyaç duyulduğu anda çalışır olmasını gerektirmektedir.

Sağlık Bakanlığı’nın “sağlıkta 2023 vizyonu” kapsamında ileriki yıllarda e-sağlık uygulamaları
kapsamında;
• Sağlık Bakanlığı, Üniversite, Sosyal Güvenlik Kurumu ve özel sağlık kuruluşlarının elektronik
ortamda koordinasyonu geliştirilecektir.
• Kurulacak olan elektronik hasta kayıt sistemi ile hastanelerde kâğıtsız hasta takip dönemi
başlatılacaktır.
• Hastaneler arasında bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı ile uzaktan tanı, tedavi, takip ve
değerlendirme imkânları sunan tele-tıp ile tüm Türkiye’de radyolojik görüntü paylaşımına
geçilecektir.
• Güvenlik ve mahremiyete riayet edilir şekilde kişisel sağlık kayıtlarının tutulduğu e-sağlık kartı
sistemine geçilecektir.
• Tüm sağlık kurumları Merkezi Hastane Randevu Sistemi ile sağlık hizmeti verir hale gelecektir.
• İnternet üzerinden tıbbi danışmanlık (e-aile hekimliği) hizmeti verilecektir.
• Avrupa Birliği ülkeleri ile sağlık verileri ortak paylaşıma açılacaktır.

Dünyada kabul gören e-sağlık uygulamaları aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:

• Tele-Tıp
• Tele-Radyoloji
• Tele-Patoloji
• Tele-Kardiyoloji
• Tele-Dermatoloji
• Tele-Psikiyatri
• Evde Sağlık Bakımı
• Tele-Diş Hekimliği
• Tele-Cerrahi
• Tele-Endokrinoloji ve Tele Epilepsi

Patolojideki hastalara ait slayt görüntülerinin bir yerden başka bir yere tanı konsültasyonu için
gönderilmesi işlemi tele-patoloji olarak adlandırılmaktadır. Başka bir ifadeyle, tele-patoloji; tanı,
konsültasyon ve eğitim amacıyla görüntülerin telekomünikasyon yöntemleri ile aktarılması olarak
tanımlanır.

e-Mobil adı altında herhangi bir e-Sağlık uygulaması yoktur. Diğer seçeneklerdeki ifadeler e-Sağlık uygulamaları örnekleridir.