SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ SİSTEMLERİ - Deneme Sınavı - 6

"Sağlık alanında yapılan araştırmalara destek sağlama" hastane bilgi sistemlerinin hastaneye sağladığı katkılardan değildir.

Sağlık Bakanlığı’nın “sağlıkta 2023 vizyonu” kapsamında ileriki yıllarda e-sağlık uygulamaları kapsamında;
• Sağlık Bakanlığı, Üniversite, Sosyal Güvenlik Kurumu ve özel sağlık kuruluşlarının
elektronik ortamda koordinasyonu geliştirilecektir.
• Kurulacak olan elektronik hasta kayıt sistemi ile hastanelerde kâğıtsız hasta takip
dönemi başlatılacaktır.
• Hastaneler arasında bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı ile uzaktan tanı, tedavi, takip ve değerlendirme imkânları sunan tele-tıp ile tüm Türkiye’de radyolojik
görüntü paylaşımına geçilecektir.

Güvenlik ve mahremiyete riayet edilir şekilde kişisel sağlık kayıtlarının tutulduğu
e-sağlık kartı sistemine geçilecektir.
• Tüm sağlık kurumları Merkezi Hastane Randevu Sistemi ile sağlık hizmeti verir
hale gelecektir.
• İnternet üzerinden tıbbi danışmanlık (e-aile hekimliği) hizmeti verilecektir.
• Avrupa Birliği ülkeleri ile sağlık verileri ortak paylaşıma açılacaktır

Tele-patolojide kullanılan yöntemler statik ve dinamik olmak üzere iki başlık altında
incelenebilir. Tele-patolojinin ucuz, kolay ve neredeyse bedava olan türüne statik telepatoloji adı verilmektedir. Bu yöntemde, bir videokamera ve “frame grabber” yardımıyla bilgisayar ortamına aktarılan tanısal görüntüler internet aracılığıyla konsültasyonu
yapacağınız kişi veya kuruma gönderilir

Dinamik tele-patoloji yöntemi ise; çok değişik donanım seçenekleri ile yapılabilmekte, her iki tarafın aynı anda aynı örnek üzerinde canlı olarak değerlendirme yapabilmesine
olanak sağlamaktadır

Evde sağlık hizmeti kapsamındaki hastalıklar;
• KOAH vb. solunum sistemi hastalıkları,
• Yatağa bağımlı hastalar,
• Terminal dönem palyatif bakım hastaları,
• İleri derecedeki kas hastaları,
• Yenidoğanlara (0-1 aylık) fototerapi uygulamaları,
• Evde sağlık hizmeti kapsamına alınan hastaların ihtiyaç duyduğu ağız ve diş sağlığı
hizmetleridir.

MHRS, vatandaşların Sağlık Bakanlığı Hastaneleri ile Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri
için 182 çağrı merkezini arayarak gerçek zamanlı operatörlerden istedikleri hastane ve
hekim için randevu aldıkları bir uygulamadır.

Tanı ve tedavi hizmetlerini destekleyen, hekimlerin klinik kararları daha etkili bir biçimde almalarını sağlayan bilgileri üreten bilgi sistemi" olarak tanımlanan kavram Klinik Bilgi Sistemleri'dir.

MHRS’nin faydaları ise şunlardır:

• MHRS projesi kapsamında elde edilen verilerin,sonraki adımlarda uygulanacak sağlık projeleri için kaynak niteliği taşıması ve bu sayede sağlık politikalarının geliştirilmesi,

• Zamandan tasarruf sağlayan uygulama sayesinde hastanelerde vatandaş memnuniyetinin arttırılması; böylelikle hastanelerdeki doktor bekleme sürelerinin azaltılarak daha verimli hizmet sunulması,

• Yaşlı ve engelli vatandaşların hastaneye gitmeden evlerinden kolaylıkla randevu alabilmelerinin sağlanması,

• Vatandaşların hastanelere gelip muayene olamamaları riskini ortadan kaldırarak herkes için kaliteli hizmet anlayışının benimsendiğinin MHRS projesine verilen önemin gösterilmesi ve bununla birlikte zamandan ve enerjiden tasarruf edilmesi,

• Sağlık hizmeti almak isteyen vatandaşın bu talebini profesyonel bir yapılanma içinde iletmesine ve daha sonrasında öneri ve fikirlerini ifade etmesine olanak sağlanması,

• Sistemin sağlık politikaları ile ilgili kamu ve özel sektörde hizmet kalitesini arttırmaya yönelik uygulamalar için örnek teşkil etmesi,

• Vatandaşa hizmet alacağı sağlık kuruluşunun yanı sıra, hizmet almak istediği hekimi de seçme şansı veren sistematik yapılanmanın oluşturulması,

• Hastane hekimlerinin çalışma koşullarının düzenlenmesi,

• Vatandaş ihtiyaçları hızla yerine getirilerek, vatandaş memnuniyetinin artırılması,

• Hastalara tek merkezden, standart kalitede hizmet verilmesi,

• Telefonda verilen hizmetin kalitesinin sürekli ölçümlenebilir hale gelmesi,

• Veri girişlerinin kayıt altına alınması ve kontrollerinin yapılabilmesi,

• Tüm operasyonel işlemlerin tek merkezde toplanabilmesi,

• Vatandaş ihtiyaçlarının analiz edilmesi sonucunda verilen hizmetlerin değerlendirilmesinin yapılabilmesi,

• Optimum personel sayısının kolaylıkla tespit edilebilmesi,

• Performans yönetimi sayesinde, personelin daha etkin ve verimli çalışabilmesi,

• Vatandaş bilgilerinin güncelliğinin düzenli olarak sağlanabilmesi,

• Sistemin sağlık politikaları ile ilgili kamu ve özel sektörde hizmet kalitesini arttırmaya yönelik uygulamalar için örnek teşkil etmesi,

• Vatandaşa hizmet alacağı sağlık kuruluşunun yanı sıra, hizmet almak istediği hekimi de seçme şansı veren sistematik yapılanmanın oluşturulması,

• Hastane hekimlerinin çalışma koşullarının düzenlenmesi.

Türkiye’de e-sağlık çalışmaları Sağlık Bakanlığı’nca 2003 yılında başlatılmış ve 2004 yılı Ocak ayında tamamlanarak e-sağlığın tanıtımına başlanmıştır. Sağlık Bakanlığı’nın e-sağlık vizyonu; sağlık verileri için erişim hakları tanımlanmış yetkili kişi ve kuruluşlarca ulaşılabilir, tüm vatandaşları kapsayan, her bireyin kendi kişisel sağlık verilerine erişebildiği, uluslararası standartlarla uyumlu, karar destek sistemleri ile desteklenen, yüksek bant genişlikli ve tüm ülkeyi kapsayan bir iletişim omurgasında paylaşılması ve tele-tıp ve tele-sağlık uygulamalarına varan teknolojilerin mesleki pratikte kullanılmasını temel alan ulusal sağlık bilgi sisteminin kurulmasıdır.

KBS’nin geliştirilmesinde YBS’ne nazaran bazı olumsuzluklar ve güçlükler yaşanmıştır. Bunun ana sebebi, KBS ile ilgili çalışmaların büyük bir finans kaynağı ve emek gücü gerektirmesidir. Bu sistemlerin çok güvenilir ve dikkatli bir tasarımın ürünü olması şarttır. Bu bilgi sistemlerinin güvenirliliğini sağlayabilmek için bazı özel şartların yerine getirilmesi gerekir. Bu şartları şu şekilde sıralamak mümkündür: Bu sistemleri kullanacak personelin dikkatlice seçilmiş ve iyi yetiştirilmiş kişilerden olması, Bilgisayar sistemlerinin ve yazılımın kullanılmasında güvenliğin, gizliliğin mutlaka sağlanması, Kullanıcıyı tanıtan bir kodlama sisteminin oluşturulması ve terminallerden yetkili kişilerin dışında giriş yapılmasını önleyici; bir güvenlik sistemi ağının mutlaka kurulması.

"Online talep girişi" hemşirelik bilgi sistemini tanımlayan genel özelliklerden değildir.

"Performans ve verimlilik analizi yapmak" İnsan Kaynakları Yönetimi Sistemleri'nin işlevlerinden biridir.

Hekime tanı koyma ve tedavi planı geliştirmede doğrudan yol gösteren; hasta verileri ile tıbbi bilgileri birleştirerek hekimlere karar önerileri sağlayan ve uzman sistemler, bilgi yönetimi için araçlar ve anımsatma, uyarı sistemleri olarak 3 guruba ayrılan sistemlere Klinik Karar Destek Sistemi adı verilir.

Tele-Patoloji

Patolojideki hastalara ait slayt görüntülerinin bir yerden başka bir yere tanı konsültasyonu için gönderilmesi işlemi tele-patoloji olarak adlandırılmaktadır. Başka bir ifadeyle, telepatoloji; tanı, konsültasyon ve eğitim amacıyla görüntülerin telekomünikasyon yöntemleri ile aktarılması olarak tanımlanır. Patolojik tanının mikroskop değil de monitöre bakılarak verildiği bir uygulamadır. İnternet aracığıyla makroskobik ve mikroskobik görüntüler, ses ve yazılı bilgiler şeklinde eşzamanlı olarak aktarılabilir

Evde sağlık hizmeti kapsamındaki hastalıklar;

• KOAH vb. solunum sistemi hastalıkları,

• Yatağa bağımlı hastalar,

• Terminal dönem palyatif bakım hastaları,

• İleri derecedeki kas hastaları,

• Yenidoğanlara (0-1 aylık) fototerapi uygulamaları,

• Evde sağlık hizmeti kapsamına alınan hastaların ihtiyaç duyduğu ağız ve diş sağlığı hizmetleridir.

Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM)

Anayasanın temel hak ve ödevleri düzenleyen 56. maddesinde Devlet, herkesin hayatını beden ve ruh sağlığı içerisinde sürdürülmesini sağlamak, insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla, sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenlemekle görevlendirilmiştir ve bu görevini ifa etmek amacıyla da Sağlık Bakanlığını kurmuştur. Bu amaçla kurulan ve merkezden yönetim ilkesine bağlı olan Sağlık Bakanlığı, sağlık sisteminde yaşanan sorunları yerinde ve eş zamanlı tespit ederek, en hızlı şekilde çözmek için 2004 yılında Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezini (184 SABİM Hattı) hizmete açmıştır.

Çekirdek Kaynak Yönetimi Sistemi (ÇKYS)

Çekirdek Kaynak Yönetim Sistemi (ÇKYS); ülke sağlık sistemine ait bütün kaynakların kayıt, takip ve planlamalarını yapmak üzere kurulmuştur. Bu sistem ile kamuya ait sağlık tesislerinin bina, araç, gereç, tıbbi cihaz, tıbbi sarf malzeme ve finans kaynakları, özel sektöre ait bina, tesis, hizmet ve insan kaynakları kayıt altına alınmıştır. Bu sayede sağlık hizmetine erişimde bölgelerarası farklılığı gidermeye yönelik, planlama çalışmalarında, karar destek analizleri sunabilen bir yapı elde edilmiştir. Ülke genelinde insan ve malzeme kaynaklarının yönetimi uygulanabilir hale gelmiştir. İsraf minimuma indirilip yeni sağlık yatırımlarının ihtiyaca uygun bölgelere yönlendirilmesi sağlanmıştır.

ÇKYS; İnsan Kaynakları Yönetim Sistemi (İKYS),

Malzeme Kaynakları Yönetimi Sistemi (MKYS),

Yatırım Takip Sistemi (YTS) ve

Özel Sağlık Kuruluşları Yönetim Sistemi (SKYS) olmak üzere 4 ana modülden oluşmaktadır.

2005 yılında Düzce ilinde Aile hekimliği uygulaması ön pilot uygulama olarak başlatıldı. Ancak o tarihlerde henüz Sağlık-NET ile ilgili standartlar belirlenmemiş ve aile hekimliğini de içine alacak şekilde entegre bir bilgi sistemi kurulmamıştı. Bu nedenle, sadece aile hekimlerinin kullanımına açık olan ve ileride Sağlık-NET ile entegre olmak üzere, müstakil bir bilgi sistemi projesi başlatıldı ve ortaya Aile Hekimliği Bilgi Sistemi (AHBS) çıktı.

Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS) Sağlık Bakanlığı, vatandaşların Türkiye’de daha etkin ve verimli bir şekilde sağlık hizmetlerine ulaşabilmesi amacı ile Sağlıkta Dönüşüm Projesi’ni hazırlamıştır. Bu proje kapsamındaki çalışmaları büyük ölçüde tamamlamıştır ve bu zincirin en önemli halkalarından biri olan  Merkezi Hastane Randevu Sistemi (MHRS) 22 Şubat 2010 tarihinde pilot uygulama kapsamında Erzurum ve Kayseri illerinde uygulanmaya başlanmıştır.

e-Reçete uygulamasına 01.07.2012 tarihi itibariyle aile hekimliklerinde ve SGK’da (SGK) Medula sistemi üzerinden fatura gönderen 2. ve 3. basamak sağlık hizmet sunucularında geçilmesi planlanmıştır. e-Reçete uygulamasında reçeteler otomasyon sistemleri üzerinde hazırlanacak, eczaneler tarafından MEDULA sistemi üzerinden e-reçeteler kabul edilerek karşılanacaktır. e-Reçeteler sağlık hizmet sunucusunun otomasyon sistemi üzerinde kurum tarafından hekimlere verilen SGK kurumsal hekim şifresi ile onaylanarak oluşturulacaktır. e-Reçete pilot uygulamasına 24.04.2012 tarihinde Eskişehir ve 02.05.2012 tarihinde ise Konya ilinde başlanılmıştır.