SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM - Deneme Sınavı - 13

Sağlık kurumlarının nakit ve nakit benzeri varlıklarını etkin biçimde yönetmesi, faaliyetlerini genişletmek için gerekli ek fonları yaratmasına olanak verebileceği gibi aynı
zamanda önemli ölçüde faiz tasarrufu da sağlayabilecektir. Sağlık kurumunun bulunduracağı nakit tutarını;
• Sağlık kurumunun büyüklüğü,
• Sağlık kurumu organizasyonunun merkezileşmiş ya da merkezileşmemiş olması,
• Sağlık kurumu hizmetlerinin genel yapısı ve
• Muhasebe ve denetim fonksiyonunun yapısı etkilemektedir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Nakit bulundurmanın sağlayacağı faydalara karşılık, bazı sakıncaları da bulunmaktadır. Bunlar;
• Sağlık kurumları likit fon tutmakla, bu fonları karlı yatırım alanlarında kullanma olanağından yoksun kalmaktadır. Nakit bulundurmanın önemli bir fırsat (alternatif) maliyeti vardır.
• Elde bulundurulan nakitler, kısa vadeli borçların ödenmesinde kullanılarak fonlama riskinin azaltılmasını ve faiz tasarrufunu sağlayabilir.
• Sağlık kurumunun elinde bulundurduğu nakde aşırı ölçüde bağlı bulunması, kısa süreli finansman piyasalarından uzaklaşmasına, bu durum da ihtiyaç halinde para
piyasasından fon temin edememesine neden olabilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Beranek geliştirdiği modelle, mevcut fonların ne kadarının nakit olarak tutulması, ne kadarının menkul kıymetlere yatırılması sorununa optimal bir çözüm getirmek istemiştir.
Modelde nakit ödemeleri, nakit girişlerine nazaran daha fazla kontrol edilmektedir. Sağlık kurumuna para girişlerinin devamlı olduğu, nakit ödemelerinin ise kontrol altında bulundurularak belirli günlerde ve büyük tutarlarda yapıldığı varsayımı ile hesaplama yapılmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Modelin hedefine ulaşması belirli varsayımlar altında geçerli olmaktadır. Modelin temel varsayımları aşağıda belirtilmektedir.
• Sağlık kurumunun gelecekte belli bir zaman süresi içerisinde ihtiyaç duyacağı nakit miktarı bilinmektedir.
• Sağlık kurumunun ihtiyaç duyacağı nakitler her defasında borç alınarak ya da kurumun diğer kullanım alanlarındaki likit fonlar çekilerek karşılanacaktır.
• Toplam nakit ihtiyacı eşit zaman aralıklarında ve eşit tutarlarda kullanılabilecektir.
• Eşit tutarlar ile borç alma veya eşit tutarlar ile diğer fonların nakit olarak çekilmesi halinde katlanılacak maliyetler sabit olacaktır.
• Nakitler yalnızca işlem amacıyla elde bulundurulacak ve ihtiyat veya spekülasyon amacı ile kullanılmayacaktır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Tıbbi Stoklar; Sağlık kurumunda tıbbi hizmet üretiminde girdi olarak kullanılan stoklardan oluşmaktadırlar.
• İlaçlar
• Tıbbi sarf malzemeleri
• Laboratuvar malzemeleri
• Tıbbi gazlar
• Radyoaktif malzemeler
• Diğer tıbbi sarf malzemeler

Diğer Stoklar; Sağlık kurumlarında tıbbi hizmetler dışındaki her türlü hizmet üretiminde kullanılan malzemelerden oluşmaktadırlar.
• Büro malzemeleri
• Temizlik malzemeleri
• Isıtma malzemeleri
• Akaryakıt ve yağlar
• Yiyecek malzemeleri
• Teknik bakım ve onarım malzemeleri
• Diğer malzemeleri

Talebin belirsiz olduğu sağlık sektörün de geleceği tahmin etmek daha zordur. Sağlık planlaması, gelecekteki sağlık ihtiyaçlarını belirleme, bu ihtiyaçları karşılama yollarını tespit etmek, bu tespitleri mevcut kaynaklarla karşılaştırarak önerilerde bulunma süreci olarak tanımlanabilir. Doğru cevap B'dir.

Bir sağlık kurumunun tarafından belirlenen amaç ve hedeflerin önünde o sağlık kurumunu geleceğe bakışı olan vizyonu, arkasında ise varlık sebebi olan misyonu yer almaktadır. Bu nedenle sağlık kurumunun misyonu ve vizyonu kurumun finansal planlamasını doğrudan etkilemektedir. Doğru cevap A'dır.

4. Tekrar Edilmelerine Göre
Bu sınıflamaya göre planlar tek kullanımlı ve sürekli planlar olmak üzere ikiye ayrılırlar.
a. Tek Kullanımlı Planlar: Bu planlar yapılıp sadece bir kez kullanılan planlardır.
Bütçe ve projeler tek kullanımlık planlara örnek olarak verilebilir.
b. Sürekli Planlar: Bu planlar yapıldıktan sonra belli dönemlerde sürekli uygulanan planlardır. Politikalar, ilkeler, standartlar sürekli planlara örnek olarak
verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Sağlık kurumu işletme bütçesi aşağıdaki bütçelerden oluşur.
• Sağlık Kurumu Satış Bütçesi
• Sağlık Kurumu Üretim Bütçesi
    • Sağlık Kurumu Direkt İlk Madde ve Malzeme Bütçesi
    • Sağlık Kurumu Direkt İşçilik Bütçesi
    • Sağlık Kurumu Genel Üretim Giderleri Bütçesi
• Sağlık Kurumu Faaliyet Giderleri Bütçesi
• Sağlık Kurumu Yatırım Bütçesi
• Sağlık Kurumu Nakit Bütçesi
• Proforma Gelir Tablosu
• Sağlık Kurumu Proforma Bilançosu

Doğru cevap E'dir.

Direk ilk madde ve malzeme bütçesi hazırlanırken Sosyal Güvenlik Kurumunun ilaç ve tıbbi malzemeye yönelik geri ödeme uygulamalarının dikkate alınmasında yarar bulunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Genel üretim giderleri bütçesi ile sağlık hizmeti için gerekli olan genel madde ve malzemeye ilişkin satın almaların ve stok politikalarının planlanması ve kontrolü sağlanır. Doğru cevap E'dir.

Sağlık kurumu işletme bütçesinin her aşamasında her bir polikliniğin, kliniğin, laboratuvarın, ameliyathanenin, yoğun bakımın …vb tüm birimlerin ayrı ayrı düşünülüp
hesaplamalarının ona göre yapılması gerekmektedir. Sağlık kurumlarında bütçe için temel veri kaynağı kurumun bölümler itibariyle sağlık hizmeti sunacağı hasta sayısıdır. Çünkü diğer faaliyetlerin tamamı hasta sayısına bağlı olarak değişecektir. Örneğin, istihdam edilecek personel sayısı, verilecek laboratuvar hizmetleri, kullanılacak ilaç ve tıbbi malzeme hasta sayısına bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Aynı şekilde sağlık kurumun tüketeceği elektrik, su, doğalgaz vb genel üretim malzemesi de hasta sayısına bağlı olarak farklılık gösterecektir. Bu nedenle sağlık hizmeti verilecek hasta sayısının bölümlere göre tahmin edilmesinde gerçekçi davranılarak doğru tahminler yapılması önem arz etmektedir. Hasta sayısının tahmininde yapılacak hata bütçenin tamamını etkileyecektir. Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de “Analitik Bütçe Sistemi” (ABS) uygulanmaktadır. Analitik bütçe sınıflandırılması; kurumsal sınıflandırma, fonksiyonel sınıflandırma, finansman tipi sınıflandırma ve ekonomik sınıflandırma olmak üzere dörtlü sınıflandırmadan oluşmaktadır. Bu nedenle genel ve özel bütçeler analitik bütçe sistemine göre hazırlanarak uygulanmaktadır. Sağlık Bakanlığı, üniversiteler ve diğer kamu kurumlarına bağlı sağlık kurumlarının tamamı bu uygulamanın içinde yer almaktadır. Mevcut uygulamada genel ve özel bütçe sistemi beş aşamalı bir süreçten oluşmaktadır. Bu aşamalar;
• Kamu kurumlarının hazırlık aşaması,
• Cumhurbaşkanlığı aşaması,
• Yasama aşaması,
• Uygulama aşaması ve
• Denetlenme aşamasıdır.

Doğru cevap C'dir.

Gerek Sağlık Bakanlığı gerekse üniversitelere bağlı sağlık kurumlarının bütçeleri hazırlanırken,
• Orta vadeli program,
• Orta vadeli malî plan,
• Kendilerinin stratejik planı,
• Bütçe çağrısı ve bütçe hazırlama rehberi ile,
• Yatırım genelgesi ve yatırım programı hazırlama rehberi esas alınır.

Doğru cevap A'dır.

Döner sermaye işletme bütçelerinin hazırlanmasında ve uygulanmasında aşağıdaki
ilkelere uyulması gerekir;
1. Bütçeleri; metin kısmı ile ekli cetvellerden oluşur.
2. Bütçeler, yılı içinde elde edilecek gelirler ile yapılacak giderleri gösterir.
3. Bütçeler, analitik bütçe sınıflandırmasına uygun olarak hazırlanır.
4. Bütçeyle verilen harcama yetkisi, mevzuatla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır.
5. Bütçeler, izleyen iki yılın bütçe tahminleriyle birlikte hazırlanır.
6. Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak gösterilir.
7. Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır.
8. Giderlerin, önceki yıldan gelen ve finansman cetvelinde gösterilen tutar ile yılı gelirlerinin toplamını aşmaması gerekir.
9. Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce onaylanır.

Doğru cevap D'dir.

Temel finansal amacının yanısıra
sayılabilecek diğer amaçlar şunlardır:
• Hissedarların çıkarlarına uygun amaçlar
• Firma çıkarlarına uygun amaçlar
• İdeolojik amaçlar
• Firma karının maksimum kılınması

Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir. Geçici bütçe uygulaması altı ayı geçemez.

İlgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak beş yıl içinde alacaklıları tarafından geçerli bir mazerete dayanmaksızın, yazılı talep edilmediğinden veya belgeleri verilmediğinden dolayı ödenemeyen borçlar zamanaşımına uğrayarak sağlık kurumu lehine düşer.

Sağlık kurumlarında harcama yapılabilmesi için merkez teşkilatı harcama yetkililerinin Ödenek Gönderme Belgesi düzenleyerek sağlık kurumlarına ödenek göndermesi gerekmektedir.