SAĞLIK KURUMLARINDA FİNANSAL YÖNETİM - Deneme Sınavı - 15

Modelin temel varsayımları aşağıda belirtilmektedir.

• Sağlık kurumunun gelecekte belli bir zaman süresi içerisinde ihtiyaç duyacağı nakit miktarı bilinmektedir.

• Sağlık kurumunun ihtiyaç duyacağı nakitler her defasında borç alınarak ya da kurumun diğer kullanım alanlarındaki likit fonlar çekilerek karşılanacaktır.

• Toplam nakit ihtiyacı eşit zaman aralıklarında ve eşit tutarlarda kullanılabilecektir.

• Eşit tutarlar ile borç alma veya eşit tutarlar ile diğer fonların nakit olarak çekilmesi halinde katlanılacak maliyetler sabit olacaktır.

• Nakitler yalnızca işlem amacıyla elde bulundurulacak ve ihtiyat veya spekülasyon amacı ile kullanılmayacaktır

Nakit ve nakit benzeri varlıkların yönetiminde etkililiği arttırmak amacıyla sağlık kurumları tarafından alınabilecek başlıca önlemler şöyle özetlenebilir:

• Nakit devir hızını arttırmak.

• Tahsilat ile fonların kullanımı arasındaki zaman aralığını kısaltmak.

• Çok sayıda banka ve banka şubesi ile çalışmak yerine, para alımı ve ödemelerini belirli banka veya banka şubelerinde toplamak.

• Nakit giriş ve çıkışları arasında zaman uyumu sağlamak.

• Ödemeleri haftanın belirli gününde merkezden yapmak.

• Peşin ödemeler konusunda dikkatli davranmak ve olabildiğince kaçınmak.

• Yatırım harcamalarında öncelik analizi yaparak acil olmayanları ertelemek.

• Haftalık hatta daha kısa süreli nakit giriş ve çıkışlarını gösteren nakit bütçeleri hazırlamak.

Alacaklara yapılan yatırım; kârlılık (getiri) ve risk faktörleri göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Sağlık kurumlarında alacaklara yapılacak yatırımı ve alacakların düzeyini etkileyen faktörleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Üretilen sağlık hizmetinin türü ve değerinin yüksekliği

• Üretilen sağlık hizmetinin mevsimlere göre farklılık arz etmesi

• Sağlık kurumunun büyüklüğü

• Genel ekonomik yapı

• Sağlık kurumları arasında rekabetin varlığı

• Sağlık kurumunun “kredi” politikası ile ilgili uygulamaları

• Sağlık kurumunun “iskonto” politikası ile ilgili uygulamaları

• Sağlık kurumunun “tahsilât” politikası ile ilgili uygulamaları

• Finansal çevrede alacak senetlerinin nakde dönüşüm olanaklarının varlığı

• Sağlık kurumlarında finansal büro faaliyetlerinin etkililiği

Alacakların yönetiminde etkinliğin arttırılmasına yönelik olarak sağlık kurumları tarafından alınabilecek başlıca önlemler şöyle sıralanabilir.

• Kredili satış koşullarının sağlık kurumları açısından daha elverişli hale getirilmesi

• Kredi taleplerinde risk analizlerinin yapılması

• İskonto politikalarının uygulanması

• Alacakların tahsilinin hızlandırılması

• Tahsilat politikası tekniklerinden yararlanılması

• Banka kredi kartları ile tahsilat yönteminden yararlanılması

• Büro hizmetlerinin hızlandırılması

• Alacakların izlenmesi

• Şüpheli alacakların ayıklanması

• Alacakların sigorta edilmesi

• Satış elemanlarının tahsilat sürecine katılması

• Alacakların değerlemesi

• SUT ve fatura usul ve esaslarının düzenli takip edilmesi

Stok yönetiminde etkinlik sağlanabilmesi için sağlık kurumları yöneticilerince uygulanabilecek yöntemler şöyle özetlenebilir:

• Yanlış satın alma politikalarını önlemek için sağlık kurumu bünyesinde “Satın Alma ve Planlama Birimi”nin kurulması

• Stok türleri için sağlık kurumunda standardizasyon çalışmalarının geliştirilmesi (İhtiyaca yönelik satın alma)

• Satın alma sonrasında stokların sipariş miktarlarının izlenmesi

• Stok yönetimi ile ilgili birimler arasında koordinasyonun sağlanması

• Toplam Kalite Yönetimi tekniklerine ait uygulamaların stok yönetimi politikalarına uygulanması

• Karar verme yöntemlerinin ve maliyet-hacim-kar analizlerinin kullanılması

• Finansal tablo analizleri ile stok politikalarının denetimlerinin yapılması

• Koruyucu sağlık hizmetleri,

• Tedavi edici sağlık hizmetleri,

• Rehabilite edici sağlık hizmetleri ve

• Sağlığın geliştirilmesi hizmetleridir.

• İşlerin tanımlanması,Örgütleme amaçlara ulaşmak için yapılması gereken işlerin tanımlanması ile başlar. Yapılacak iş ya da işlerin iyi tanımlanmasında yarar bulunmaktadır. Çünkü örgütlenmenin diğer aşamaları bu tanımlamaya göre şekillenmektedir. Örneğin, Sağlık Bakanlığı için “herkesin bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik hâli içinde yaşamını sürdürmesini sağlamak” şeklinde genel bir iş tanımlaması yapılabilir. Bakanlığın örgüt yapısı bu iş tanımına göre oluşturulur.

• İşlerin bölümlere ayrılması, Tanımlanan işlerin yerine getirilmesi farklı hizmetlerin yerine getirilmesini gerektirmektedir. Bu gereklilik işlerin bölümlere ayrılmasını beraberinde getirmektedir. Sağlık Bakanlığı için yukarıda tanımlanan işe uygun olarak verilmesi gereken hizmetlerin; koruyucu sağlık hizmetleri, acil sağlık hizmetleri, tedavi edici sağlık hizmetleri, rehabilite edici sağlık hizmetleri ve sağlığın geliştirilmesi hizmetleri şeklinde bölümlere ayrılması örnek olarak verilebilir.

• Örgütsel yapının kurulması, Tanımı yapılan ve bölümlere ayrılan işlerin yapılabilmesi için örgütsel yapının kurulmasına gereksinim vardır. Örgütsel yapının, yapılan işlere ve işlerin ayrıldığı bölümlere uygun olarak kurulması gerekmektedir. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığının merkez teşkilatı, taşra teşkilatı ve bağlı kuruluşlardan oluşması, Sağlık Bakanlığı merkez teşkilatında; Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü vb birimlerin yer alması ile 2. ve 3. Basamak sağlık hizmetleri ile ağız ve diş sağlığı hizmetlerini vermek üzere “Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu” kurulması ve kurumundan bu hizmetlerini “Kamu Hastane Birlikleri” kurarak sunması örgütsel yapının kurulmasına örnek olarak verilebilir.

• Görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi, Kurulan örgütsel yapının işler hale gelebilmesi için örgütsel yapıda yer alan birimlerin görevleri ile bu görevleri yerine getirecek olanların yekti ve sorumluluklarının yazılı olarak belirlenmesi gerekmektedir. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü ve Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumunun görevleri ile bu birimlerin yöneticilerinin yetki ve sorumluluklarının yazılı olarak belirlenmesi buna örnek olarak verilebilir.

• Örgüt şemaları ve örgüt el kitaplarının hazırlanmasıdır. Bütün çalışanların ve diğer insanların kurumu tanıması ve kurum hakkında bilgi sahibi olması için organizasyon şemalarının hazırlanması ve tanıtım kitapları ile birlikte kurum çalışanlarına dağıtılması ve kamuya yayınlanması önem arz etmektedir. Böylece kurum çalışanları ve hizmet alanlar hangi görevlerin kimler tarafından yapıldığını ve hangi birimlerin kime bağlı olduklarını bileceklerinden işler daha sağlıklı yürütülecektir. Sağlık Bakanlığı ile örgütsel yapısında yer olan Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Sağlık Yatırımları Genel Müdürlüğü vb birimler ile Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu ve Kamu Hastane Birliklerinin teşkilat şemalarının hazırlanarak ilgili tarafların kullanımına sunulmasıdır

• Sağlık kurumlarında sunulan hizmetlerin fiyatlarının belirlenmesi,

• Sağlık hizmeti alanlara sunulan hizmet bedellerinin hesaplanması,

• Hesaplanan bedellerin faturalandırılması,

• Faturaların geri ödeme kurumlarına gönderilmesi,

• Fatura bedellerinin tahsil edilmesi,

• Çalışanların maaşlarına ilişkin işlemlerin yapılması ve maaşların ödenmesi,

• Satın alınan mal ve hizmetlere ilişkin ödemelerin yapılması,

• Gelir ve gider yaratan işlemlere ait kayıtların tutulması,

• Kurumun mal varlığına ilişkin kayıtların tutulması,

• Sağlık kurumunun bütçesinin hazırlanması,

• Sağlık kurumunun muhasebe kayıtlarının tutulması,

• Sağlık kurumunun finansal tablolarının hazırlanarak ilgili birimlere sunulmasıdır.

a) Sağlık sisteminin geliştirilmesi amacıyla politika önerileri geliştirmek, gıda sağlığı ve gü-venliği konusunda araştırmalar yapmak, risk analizi yaparak gıda sağlığının korunması için politika önerileri geliştirmek,

b) Sağlıkla ilgili olarak üretim ve tüketim alışkanlıklarını iyileştirmek için araştırmalar yapmak,

c) Önleyici sağlık hizmetlerinin artırılarak sağlık hizmeti veren kuruluşların yüklerinin azaltılması ve etkinliklerinin artırılmasına yönelik araştırmalar yapmak ve önerilerde bulunmak,

ç) Tıbbi teknolojiler ve ilaç sanayinin yerlileştirilmesi için politika önerileri oluşturmak,

d) Sağlık hizmetleri ve teknolojilerinde uluslararası gelişmeleri takip ederek, sonuçları raporlamak,

e) Toplumda artan hastalıkların önlenmesi ve azaltılmasına yönelik politika önerileri oluşturmak,

f) Biyogüvenlik alanında politika ve stratejilerin geliştirilmesini, uygulamanın izlenmesini sağlamak.

g) Bağımlılıkla mücadele konusunda politika önerileri ve stratejiler geliştirmek. Görüldüğü üzere Sağlık ve Gıda Politikaları Kurulunun hastane organizasyonu dâhil sağlık sektörünün her alanı ile ilgili görev ve yetkileri bulunmaktadır.

a) Halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık risklerinin azaltılması ve önlenmesi için çalışmalar yapmak,

b) Teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerinin yürütmek,

c) Uluslararası önemi haiz halk sağlığı risklerinin ülkeye girmesini önlemek,

ç) Sağlık eğitimi ve araştırma faaliyetlerini geliştirmek,

d) Sağlık hizmetlerinde kullanılan ilaçlar, özel ürünler, ulusal ve uluslararası kontrole tâbi maddeler, ilaç üretiminde kullanılan etken ve yardımcı maddeler, kozmetikler ve tıbbî cihazların güvenli ve kaliteli birşekilde piyasaya sunulması, halka ulaştırılması ve fiyatlarının belirlenmesi için çalışmalar yapmak,

e) İnsan gücünde ve maddî kaynaklarda tasarruf sağlamakve verimi artırmak, sağlık insan gücünün ülke sathında dengeli dağılımını sağlamak ve bütün paydaşlar arasında işbirliğini gerçek-leştirmek suretiyle yurt sathında eşit, kaliteli ve verimli hizmet sunumunu sağlamak,

f) Kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişiler tarafından açılacak sağlık kuruluşlarının ülke sathında planlanması ve yaygınlaştırılması için çalışmalar yapmak,

g) Kanunlarla ve Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile verilen diğer görevleri yapmak. İlaç fiyatlarının belirlenmesine ilişkin usûl ve esaslar Bakanlığın teklifi üzerine Cumhurbaşkanınca belirlenir.

Gerçekleştirme Görevlileri gider ve gelirlere ilişkin tahakkuk belgeleri üzerinde aşağıda belirtilen hususları aramakla yükümlüdür:

a. Yeteri kadar ödenek bulunması,

b. Giderlerin bütçedeki tertiplere uygun olması,

c. Giderlerin kanun, kararname ve yönetmeliklere uygun olması,

d. Maddi hata bulunmaması,

e. Ödeme emrine bağlanması gereken taahhüt ve tahakkuk belgelerinin tamam olması,

f. İstihdamın kadro dahilinde bulunması,

g. Gelirlerin kanun ve yönetmeliklere uygun olması,

Döner Sermaye işletmesinin işletme müdürü, rektör tarafından üniversite personeli arasından atanır.

Yönetimin ikinci fonksiyonu örgütlemedir. Planlama aşamasında belirlenen amaçlara ulaşmak için bir araca ihtiyaç vardır. Bu araç örgüt yapısıdır. Bu yapının oluşumunu etkileyen çeşitli faktörler ile yapının oluşumuna ilişkin farklı modeller bulunmaktadır. Örgütleme süreci, gerekli işleri tanımlamak, yapıyı oluşturmak ve görev, yetki ve sorumlulukları belirleme faaliyetlerinden oluşmaktadır.

• Sağlık kurumunda uygulanan bütçe türü,

• Sağlık kurumunun büyüklüğü ve

• Geri ödeme kurumlarının sağlık hizmeti bedelini ödeme yöntemidir