SAĞLIKLI YAŞAM

Patatesin glisemik indeksi yüksektir.

Proteinler, amino asitlerden oluşan büyük moleküllerdir. Hücre ve vücut dokularının başlıca yapısal bileşenlerini oluştururlar. Yetişkin bir bireyin vücudunu kütlece ortalama %16 proteinler oluşturur.

Bazı hormonların ve hormon benzeri ögelerin yapımında, yağda çözünen vitaminlerin (A, D, E, K vitaminleri) emiliminde, vücudun enerji gereksiniminin karşılanmasında, vücut ısısının ve iç organların korunmasında görev alan yağlar, vücut için gerekli elzem yağ asitlerini içeren maddelerdir.

Bu besin grubunu oluşturan besinler başta protein, kalsiyum ve B vitaminleri olmak üzere önemli besin ögelerini içerirler. S

Kişinin günlük enerji ihtiyacına, cinsiyetine, yaşına, aktivite düzeyine yani kısacası kişisel ve fiziksel özelliklere göre değişse de günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketmek, yeterli vitamin ve mineral alımı için önemlidir.

Beden kitle indeksi, vücut ağırlığı boy uzunluğunun karesine bölünerek hesaplanır

Yetişkinlerin beden kitle indeksi sınıfları.

Zayıf (düşük ağırlıklı) <18.50

Aşırı düzeyde zayıflık <16.00

Orta düzeyde zayıflık 16.00 - 16.99

Hafif düzeyde zayıflık 17.00 - 18.49

Normal 18.50 - 24.99

Toplu, hafif şişman, fazla kilolu > 25.00

Şişmanlık öncesi (Pre-obez) 25.00 - 29.99

Şişman (Obez) > 30.00

Şişman I. Derece 30.00 - 34-99

Şişman II. Derece 35.00 - 39.99

Şişman III. Derece > 40.00

IV. derece şişmanlık bulunmamaktadır.

Pestisit; bitki ve hayvanları, zararlılardan korumak için kullanılan kimyasal maddeler.

Karbonhidratlar, glikojen formunda karaciğer ve kas dokularında az miktarda depolanırlar.

1g karbonhidrat yaklaşık 4 kilokalori enerji verir.

Besinlerin glisemik indeks değerlerine göre sınıflandırılması:
Düşük ≤ 55 Meyve ve sebzeler, süt, bakliyatlar, balık, yumurta, kırmızı et, yağlar vb.
Orta 56-69 Tam buğday ürünleri, esmer pirinç, dondurma vb.
Yüksek ≥70 Mısır gevreği, pirinç, kızarmış patates ve beyaz ekmek vb.

Doymuş yağ asidi kaynaklarına tereyağı, iç yağ, kuyruk yağı, krema ve kaymak gibi hayvansal kaynaklı yağlar örnek
verilebilir. Zeytinyağı, fındık yağı, kanola ve kolza yağı tekli doymamış yağ asitlerinin kaynağıdır.

B12  vitamini karaciğer, et, yumurta, balık, süt ve süt ürünlerinde bulunur. Bitkisel besinlerde ise bulunmaz.

Vücudumuz için en önemli minerallerden biri olan kalsiyum, kemik ve dişlerin yapı taşını oluşturur.
Bunun yanında kasların kasılması, sinirlerin çalışması, kanın pıhtılaşması ve kan basıncının ayarlanması
gibi görevleri de vardır. Süt ve süt ürünleri, yumurta sarısı, tahıllar, bakliyatlar ve yağlı tohumlar, en iyi
kalsiyum kaynaklarıdır. Günlük kalsiyum gereksinimi, yetişkinler için 1000 mg; çocuklar için 800 mg;
11-24 yaş arası büyüme dönemi, gebelik ve emziklilik döneminde ise 1300 mg civarındadır. Uzun süre
kalsiyumca zayıf beslenme, raşitizm ve osteoporoz denilen kemik hastalıklarına neden olabilir. Yetişkinlerde
günlük 2500 mg üzerinde kalsiyum alımı, diğer bazı minerallerin emiliminin azalması, kabızlık ve üriner
taş oluşumu gibi sorunlara yol açabilir.

Besin ögeleri, kimyasal yapılarına ve vücuttaki işlevlerine göre su, makro besin ögeleri (karbonhidratlar, proteinler ve yağlar) ve mikro besin ögeleri (vitaminler ve mineraller) olarak sınıflandırılırlar.

Karbonhidratlar tüketildikten bir süre sonra vücudun kan şekeri düzeyini etkilemeye başlar. Karbonhidrat içeren besinlerin, kan şekerini yükseltme potansiyeline göre sınıflandırılması için glisemik indeks kavramı kullanılır.

Yüksek oranda su ve posa içeren besinlerin enerji yoğunluğu düşük olduğundan, bu tür besinler, günlük enerji yoğunluğunu dengelemek açısından önemlidir. Boş enerji olarak nitelendirilen ve herhangi bir besleyici özelliği olmayan ancak enerji içeren besinler beslenme dengesini olumsuz etkiler. Şeker, alkol ve bazı rafine besinler, boş enerji kaynaklarına örnek olarak verilebilir.

Pestisit; bitki ve hayvanları, zararlılardan korumak için kullanılan kimyasal maddeler.

Karbonhidrat içeren besinlerin, kan şekerini yükseltme potansiyeline göre sınıflandırılması için glisemik indeks kavramı kullanılır. Glisemik indeksi düşük olan besinler, kandaki glikoz seviyesini yavaş ve düzenli olarak yükseltirler. Glisemik indeksi yüksek olan besinler ise kandaki glikoz seviyesinde çok hızlı yükselmeye sebep olurlar. Fazla oranda rafine şeker ve nişasta içeren besinlerin glisemik indeksleri yüksek, lif oranları yüksek besinlerin ise glisemik indeksleri düşüktür.

Yüksek glisemik indekse sahip besinler; diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, insülin direnci ve obezite riskini arttırabilirler.

Proteinler, büyüme ve gelişme süreçlerinde, hasarlı dokuların yenilenmesinde, sindirim enzimlerini üretmekte ve bazı hormonların yapımında kullanılırlar.