SAĞLIKLI YAŞAM

“Psikoaktif madde, Merkezî Sinir Sisteminde (MSS) önemli derecede uyarma veya depresyon oluşturan, algılama, duygu durum, zihinsel durum, davranış ve motor (hareket sistemi) fonksiyonlarda bozukluk yapan maddelerdir.”

1. Tütünün yanmasından oluşan dumanın kullanımı
• Sigara (cigarette )
• Puro (cigar)
• Pipo (pipe)
• Nargile/Tömbeki (hookah, water pipe)
• Sarmalık kıyılmış tütün
2. Tütünün dumansız olarak kullanımı (smokeless tobacco)
• Çiğneme (chewing tobacco, Maraş otu)
• Enfiye (snuff)
• Nikotin preparatları hâlinde (nikotin suyu, sakızı, lolipopu, bandı, tableti, granülleri, spreyi)

3. Tütünün başka amaçlarla sanayide kullanımı
• Nikotin, sitrik asit, malik asit, selüloz, yağ, piktin, çiçeklerinden esans vb. maddeler elde etmek

Sigara dumanı ölçümlerinde, içerisinde düşük katran saptanan sigaralar “light” ve “ultra light” olarak tanımlanmaktadır. Filtresiz sigaralar 25-30 mg, tam harman sigaralar 15 mg, light sigaralar 7-15 mg, ultra-light sigaralar ise 1-6 mg katran içerir.

Bu stratejiyi, İngilizce kelimelerin baş harflerinden akrostiş olarak tanımlanmıştır:
M-POWER…
• M: Tütün kullanımının ve önleme politikalarının izlenmesi (Monitor, tobacco use and
prevention policies)
• P: İnsanların sigara dumanından (pasif etkilenimden) korunması (Protect people
from tobacco smoke)
• O: Sigarayı bırakmak isteyenlere yardım edilmesi (Offer help to quit tobacco use)
• W: Bireylerin, sigaranın zararları konusunda uyarılması (Warn about dangers of tobacco)
• E: Tütün reklamı, tanıtımı ve sponsorluğu ile ilgili yasakların uygulanması (Enforce
bans on tobacco advertising, promotion and sponsorship)
• R: Tütüne uygulanan vergi miktarının artırılması (Raise taxes on tobacco)

“Aşırı alkol tüketimi, kişinin beslenme düzenini kötüleştirmenin yanı sıra B1 vitamini emilimini ve depolanmasını da önler. İlk aşaması olan Wernicke’de; kişide çift görme, göz kapağı ve göz hareketlerinde bozulma, yürüyemeyecek kadar sıkıntı veren kas koordinasyon kaybı, konfüzyon (kafa karışıklığı) gibi belirtiler görülür. Sağlık durumu, Korsakoff sendromu’na dönüşürse; kişide bellek kayıpları, bilinçsizce hikâye uydurma olarak bilinen “konfabülasyon (masallama)” görülür. Bunun dışında, hastalık öncesine dair bellek kaybı, kelimenin anlamını ve bağlamını anlamakta zorluk, halüsinasyonlar da görülebilir.”

Opiyatlar, stimulanlar (MSS’yi uyaranlar, uyarıcılar), depresanlar (MSS’yi yavaşlatanlar) ve halusinojenler (hayal görmeye neden olanlar). Opiyatların
etkileri; zihinsel işlevlerde azalma, sersemlik hâli ve duygudurumda öfori gibi değişikliklerdir. Bunlara örnek olarak afyon, kodein, eroin ve morfin verilebilir.
Stimulanlar; fizyolojik uyarılmaya ve aşırı neşeye neden olan kokain, amfetamin, MDMA (ekstazi), captagon ve nikotin gibi maddelerdir. Sakinleştirici etkileri olan depresanlar ise sedatif (sakinleştirici), hipnotikler ve anksiyolitiklerdir. Orta/yüksek dozda alkol, benzodiazepinler ve barbitüratlar örnek olarak sayılabilir. Halusinojenler grubunda ise liserjik asid dietilamid (LSD), bonzai gibi sentetik kannabinoidler, esrar, marihuana, uçucular (tiner vb) ve fenksilidin sayılabilir.

Opiyatlar, stimulanlar (MSS’yi uyaranlar, uyarıcılar), depresanlar (MSS’yi yavaşlatanlar) ve halusinojenler (hayal görmeye neden olanlar). Opiyatların
etkileri; zihinsel işlevlerde azalma, sersemlik hâli ve duygudurumda öfori gibi değişikliklerdir. Bunlara örnek olarak afyon, kodein, eroin ve morfin verilebilir.
Stimulanlar; fizyolojik uyarılmaya ve aşırı neşeye neden olan kokain, amfetamin, MDMA (ekstazi), captagon ve nikotin gibi maddelerdir. Sakinleştirici etkileri olan depresanlar ise sedatif (sakinleştirici), hipnotikler ve anksiyolitiklerdir. Orta/yüksek dozda alkol, benzodiazepinler ve barbitüratlar örnek olarak sayılabilir. Halusinojenler grubunda ise liserjik asid dietilamid (LSD), bonzai gibi sentetik kannabinoidler, esrar, marihuana, uçucular (tiner vb) ve fenksilidin sayılabilir.

Sayfa 195 deki "Tablo 7.6 Bağımlılık Yapıcı Maddelerin Etkileri" tablosundan soru hazırlanmıştır.

Photolurking: İnternette saatlerce tanıdığı veya tanımadığı kişilerin fotoğraf albümlerini takip etme.

Cheesepodding: Zamanının büyük bölümünü; dinlemese ve seyretmese de ileri de belki diye, internetten şarkı, film indirmekle geçirenler.

Psikoaktif Madde
Merkezî Sinir Sisteminde (MSS) önemli derecede uyarma veya depresyon oluşturan, algılama, duygu durum, zihinsel durum, davranış ve motor
(hareket sistemi) fonksiyonlarda bozukluk yapan maddelerdir.

Sigara, yaklaşık 50 kadar kronik, 20’ye yakın ölümcül hastalıkla doğrudan ilişkili, hatta bunların nedenidir. Sigara; akciğer kanseri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve periferik aterosklerozun (damar hastalığı) ana nedenidir. Kalp-damar ve beyin-damar hastalıklarının ise başlıca nedenlerindendir.
Kadınlar, sigaradan daha fazla zarar görmektedirler.

Tarih boyunca Hipokrat’tan başlayarak pek çok hekim, alkollü içkilerin insan sağlığına zararlarından söz etmişlerdir. Ancak alkol kullanımı sonucu oluşan bağımlılık tanımını, yani “Alkolizm” terimini ilk kez, İsviçreli bir Halk Sağlığı uzmanı, Magnus Huss, 1849 yılında kullanmıştır. 1900’lü yılların başlarında E.M
Jellinek, alkolizmi; bir hastalık olarak tanımlamıstır.

Wernicke Korsakoff Sendromu (WKS), Korsakoff tarafından 1889’da tanımlanmış, tiamin (B1vitamini) eksikliği sonucu beyinde bozulmaların gerçekleşmesi ile ortaya çıkan nörolojik bir bozukluktur. Uzun süreli aç kalma, açlık grevleri, beslenme bozuklukları da neden olmasına rağmen, başlıca nedeni alkol bağımlılığıdır. Aşırı alkol tüketimi, kişinin beslenme düzenini kötüleştirmenin yanı sıra B1 vitamini emilimini ve depolanmasını da önler.

Uyuşturucu madde türleri dört başlık altında toplanır:

I-Opiyatlar

III-Stimulanlar

IV-Depresanlar

V- Halusinojenler

II. madde de yer alan "Pektinler" tütün yaprağında bulunan maddelerden biridir.

Madde Kullanımının Yol Açtığı Anksiyete Bozukluğu; kişide sürekli, aşırı ve
yaşadığı durumla uyumsuz endişeler yaşamasıdır.

Photolurking: İnternette saatlerce tanıdığı veya tanımadığı kişilerin fotoğraf albümlerini takip etme.

Çağımızın yeni bağımlılık türlerindendir. Tam bir bağımlılık olarak kabul edilmese de gelişmeler; orta ve uzun vadede o yönde şekillenebileceğini göstermektedir. Kendine özgü sağlık sorunları ve hastalıkları tanımlanmaya başlanmış, toplumlardaki sıklığının %40’lara yaklaştığı ifade edilmiştir.

Sigaranın içerdiği tütün tiplerine ve uygulanan fabrikasyon yöntemlerine göre; Şark (Türk tipi-Oriental), Virginia (İngiliz), Dark (Fransız-esmer), Amerikan Blend ve Kretek olmak üzere beş çeşidi vardır.

Avrupa Blend diye bir tütün çeşidi yoktur.