SANAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 2

Roma İmparator­luğu’nun doğudaki devamı olan ve Boğaziçi kıyılarında yeni bir başkente sahip bulunan Bizans İmparatorluğu, Hristiyanlığın 4. yüzyıldan itibaren yasaklanmak­tan kurtularak serbest bir inanç olarak kabulü ile bu tarihten sonra Hristiyan bir devlet olmuştur.

Ayasofya’nın karşısında Sultanahmet Meydanı’nın kuzeybatı köşesinde bulunan Milion
Taşı, Bizans İmparatorluğu’nda başkent İstanbul’a ulaşan tüm Antik Roma yollarının başlangıç noktası ve dünya üzerindeki diğer şehirlerin bu şehre uzaklığının hesaplanmasında kullanılan sıfır noktasıdır.

Çembelitaş Sütunu: I. Konstantinos Dönemi’nde, Roma’daki Apollon Tapınağı’ndan söktürülerek İstanbul’a getirilen ve Konstantinos Forumu’nun ortasına yerleştirilen Konstantinos Sütunu olarak da anılan 57 m uzunluğundaki sütun.

Mozaik: Küçük renkli cam, taş, mermer ya da pişmiş toprak parçalarının harç içine gömülmesiyle oluşturulan döşeme, duvar ve örtü dekorasyonlarına denir.

Deesis: İsa’nın sağında Meryem, solunda Vaftizci Yahya ile birlikte tasvir edildiği ve kimi zaman meleklerinve havarilerin de eşlik ettiği sahneye denir. Deesis eski bir dua biçimidir. Bu sahnede yer alan İsa, Meryem ve Yahya günahkârlar için Tanrı’dan bağışlanma dilemektedir.

Bayram Sahneleri: Ortodoks Hristiyan Kilisesi’nde önemli on iki olaydır. 1. Meryem’e Müjde, 2. İsa’nın Doğumu, 3. Tapınağa Takdim, 4. Vaftiz, 5. Metamorphosis (Başkalaşım), 6. Lazarus’un Dirilişi, 7. Kudüs’e Giriş, 8. Çarmıh, 9. Anastasis (Cehenneme İniş), 10. Göğe Çıkış, 11. Pentekost, 12. Koimesis (Meryem’in Ölümü).

İkona: Grekçe “Eikon” (resim, suret, tasvir) kelimesinden gelen İkona, boya ile ahşap panel üzerine yapılan ve ibadet amacı taşıyan dinî konulu resimlerdir.

Sgrafitto: Dönemin baskın bezeme tekniğidir. Kırmızı hamurlu krem-beyaz astarlı kapların üzerlerine bezemeler, astarı da kaldıracak biçimde ince uçlu bir aletle çizilir. Kaba sır uygulandığı zaman astarlı alanlar açık, hamuru gören kısımlar koyu renk alır.

Erken Bizans Dönemi kendi içinde de ikiye ayrılır: Geç Antik ve Iustinianos Dönemi.

Bu dönem, tüm tasvirler ve suret içeren yapılar yıkıldığından dolayı "Karanlık Dönem" olarak adlandırılmıştır.

Bizans Sanatının Paris şehriyle bir ilgisi yoktur çünkü Paris, Batı Roma İmparatorluğunun sınırları içerisindedir.

Milion Taşı, Bizans İmparatorluğunda Başkent İstanbul'a ulaşan tüm Antik Roma yollarının başlangıç noktasıdır.

Hipodrum Septimus Severus tarafından başlatılmış ancak Konstantin tarafından bitirilmiştir.

Lips manastırı Güney Kilisesi, Mikhail Paleologos'un karısı Theodora tarafındanm yaptırılmıştır.

Yunancadaki eikon (ikona ya da imge) ve kloa (kırmak ya da yıkmak) sözcüklerinden gelir. İmgelerin kasıtlı olarak yok edilmesi anlamındadır. Bizans sanatına 726-842 yılları arasında hâkim olan tasvir kırıcı süreç “ikonaklazma akımı” olarak tanımlanır. 8. yy başlarında iktidara gelen Isavrian Hanedanlığı (717-802), imparatorluğa yeni bir güç kazandırmışsa da bu döneme ikonaklazma Akımı (726-842) damgasını vurmuştur.

Ayasofya’nın karşısında Sultanahmet Meydanı’nın kuzeybatı köşesinde bulunan Milion Taşı, Bizans İmparatorluğu’nda başkent İstanbul’a ulaşan tüm Antik Roma yollarının başlangıç noktası ve dünya üzerindeki diğer şehirlerin bu şehre uzaklığının hesaplanmasında kullanılan sıfır noktasıdır.

Erken Bizans Dönemi’nde diğer kentlerde olduğu gibi İstanbul’da da Antik Çağ’ın su kemer ve kanalları kullanılmıştır. İmparator Valens (364-378)’in yaptırdığı, Türk Dönemi’nde Bozdoğan Su Kemeri olarak adlandırılan su kemeri önemli örneklerden biridir. I. Iustinianos Dönemi’nde inşa edilen Yerebatan ve Binbirdirek sarnıçları kapalı sarnıçların en önemlileridir.

Genellikle Roma hamamlarının kullanıldığı bu dönemde yeni hamamlar da inşa edilmiştir. İnşasına Septimus Severus (193-211) zamanında başlanan, I. Konstantinos zamanında tamamlanan, Nika Ayaklanması (532)’nda tamamen yıkılan İstanbul Zeuxippos Hamamı önemli bir örnektir.

Roma’da ilk Hristiyanların içinde toplanıp tapındıkları yer altı mezarlarının genel adıdır. Erken Hristiyanlar “katakomp-catacomb” kelimesini kullanmamaktaydı. Kelime Yunanca “deliğin yakınında- near the hollow” demektir. Katakomplar “fossores” (“mezar kazıcıları”) adı verilen ve bir loncaya bağlı kişiler tarafından yapılmaktaydı.