SANAT TARİHİ - Deneme Sınavı - 29

Alkali Sır

Bakır

3

Şapel Hıristiyan Mimarisinin öğelerinden biridir.

Hz. Muhammed Dönemi cami mimarisinde yoğun dekorasyonu olan ve caminin kıble duvarında yer alan içbükey nişe mihrap adı verilir.

Samarra Camii Abbasi Dönemi mimari eseridir.

Kurtaba Camisi

Basra Camii Dört Halife Dönemi, Kurtuba Camii Endülüs Emevileri Dönemi ve Samarra Camii ise Abbasiler dönemine aittir.

Kurtuba Camii Endülüs Emevileri döneminde yapılmıştır. El Akmer ve El Ezher camii Fatimiler Dönemi mimari eserleridir.

Her üçü de Eyyubiler dönemi mimari eserleridir.

9-13.yüzyıllar.

Her üçü de islam dönemi seramik merkezleridir.

Her üçü de minyatür merkezleri arasında kalır.

Hz. Muhammed, köklü değişikliklere giderek, Arapların İslamiyet öncesinde de kutsal saydıkları Kâbe’de bulunan putları, Mekke’nin fethinden sonra kırdırtıp attırmıştır. Granit taştan, inşa edilen 13 m yüksekliğindeki dikdörtgen prizma biçimli Kâbe’nin, kenar ölçüleri birbirinden farklıdır. Sade ve süslemesiz yapının, ana yönleri gösteren köşelerinin ayrı isimleri vardır.

Mihrap, cami mimarisinin değişmez bir ögesidir. Genellikle yoğun dekorasyonu olan ve caminin kıble duvarında yer alan içbükey bir niştir. Hz. Muhammed’in, evinde kıldırdığı namazlar sırasında durduğu yerin onurlandırılması amacıyla Emeviler zamanında cami mimarisine girmiştir.

Otuz yıl kadar süren bu süreçte inşa edilmiş hiç bir yapı, orijinal plan ve özellikleri ile günümüze gelememiştir. Bunlar arasında çok destekli Basra Camii (632) ve Kûfe Camii (639) sayılabilir.

Emevi Dönemi, İslamiyet’in genişleyip yayıldığı, İslam dininin öğreti ve ihtiyaçlarına göre biçimlenen bir sanatın oluşmaya başladığı dönemdir. Emeviler Suriye, İran, Irak ve Mısır’ın ele geçirilmesiyle kendilerinden önce bu bölgelerde var olan uygarlıkların kültür birikiminden özellikle, Yunan, Helenistik, Roma, Hristiyan ve Sasani sanatlarından beslenmişlerdir.

Endülüs Emevi Dönemi’nin önemli yapılarının başında 784’te, I. Abdurrahman tarafından yapımı başlatılan, Kurtuba Camii gelir (Resim 5.4). Kurtuba Camii, 200 yıl boyunca yeni eklemelerle büyümüştür. 987’de Mansur’un eklemeleriyle son biçimini alan yapı, 178 x 125 m boyutundaki dikdörtgen biçimli bir alana oturan çok destekli planıyla İslam dünyasının en büyük camilerden biridir.

Kuzey Afrika’nın doğusunda askerî bir kuvvet oluşturan, Hz. Muhammed’in kızı ve Halife Ali’nin eşi Fatıma’nın soyundan geldikleri için Fatımi olarak adlandırılan sülaleden gelen Ebu Muhammed Ubeydullah 910 yılında halifeliğini ilan ederek Fatımi Devleti’ni kurdu. İlk başkentleri bugünkü Tunus sahilinde bulunan Mehdiye Şehri’dir. Fatımi Halifesi el-Muizeddin’in 970 yılında Mısır’ı almasıyla da yönetim merkezî Fustat’ın kuzeyinde kurulan Kahire Şehri’ne geçmiştir. Fatımiler, Selâhaddin-i Eyyubi tarafından 1171 yılında tarih sahnesinden silindiler.

Muvahhidler Dönemi’nden günümüze gelen eserler arasında, bugün Sevilla Katedrali’nin (Santa Maria Katedrali) 104,5 m yüksekliğindeki çan kulesi olan La Giralda adındaki İşbiliye Camii’nin (1171) minaresi bulunmaktadır (Resim 5.8). Yapımına, 1184 yılında mimar Ahmed Ben Baso tarafından başlanan 1198’de tamamlanan bu kulenin alttaki üçte ikilik bölümü Muhavvidler Dönemi’ne aittir.