SAYISAL FOTOĞRAF MAKİNELERİ

Analog makinelerle gerçekleşen çekim sonrası, filmlerin banyo aşamasında belli bir süre geçmekte ve kimyasal işlemler pahalıya mal olmaktadır. Hatalı çekim ve diğer aşamalar fotoğraf­ların tekrar edilmesi gerekir. Sayısal fotoğraf teknolojisi ise tüm bu işlemleri ortadan kaldırmış ve çekim anında bilgisayarın ekranından fotoğrafı görerek sonraki aşamalarda yapılacak hataları önceden ortadan kaldırma olanağı sunmuştur. Reklam fotoğrafçılığında, sayısal fotoğrafa geçişin temel nedeni ekonomik olmaktan çok, yaratıcı çalışmaları hızlandırmaktır. Sayısal fotoğraf makinelerinin reklam ve tanıtım sektöründe kullanılmasının nedenleri arasında yeterli görüntü kalitesi, zaman ve sınırsız sayısal müdahale olanaklarını sayabiliriz. Teknik olarak klasik yöntemde, çekilen dialar taranıp bilgisayar ortamına alınabilmekteydi. Taranan dialar ve elde edilen elektronik veri hiçbir zaman, sayısal fotoğraf makinesinin kalitesinde olmuyor ve bu nedenle reklam ve tanıtım fotoğrafçılığında sayısal fotoğraf doğrudan bilgisayar ortamında görüntü sağladığı için kullanım, zaman ve para açısından bu sektörün geleceğinde çok önemli bir yere sahip olmuştur. Doğru yanıt C’dir.

Bilim ve fotoğraf ilişkisinin en önemli unsurlarından biri uzmanlıktır. Çünkü bilim ve fotoğraf ilişkisi açısından uzmanlık, bir yandan yapılan araştırmaların amaç kapsamlarının kavranmasını sağlarken öte yandan buna en uygun teknolojinin seçimini de belirler. Fotoğrafçılığın pek çok alanında uzmanlık gerektiren konular bakımından ihtiyaçların karşılanması için yararlanılacak teknikler ve teknoloji yelpazesinin genişletilmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir. Fotoğrafın üstlendiği temel işlev bilgi aktarmaktır ve varlığını pek çok çalışmada yitirmez. Bilimsel araştırmalar ya da tıbbi teşhisler objektiflik ilkeleri gerektirmektedir ve fotoğrafçının kendi yorumunu katması hiç beklenmez. Doğru yanıt D’dir.

Wifi sistemlerin yanısıra GPS monte edilen fotoğraf makineleri, bulunduğu konumu uydular aracılığıyla tesbit ederek çekilen fotoğraf­lara koordinat yüklemektedir. Görüntünün nerede ve ne zaman çekildiği bilgisinin sayısal olarak kayıt altına alınması, telif haklarının çözümlenmesi açısından da fotoğrafçıya büyük fayda sağlar. Doğru yanıt E’dir.

Yakın plan fotoğrafçılık terimi çok yakın mesafeden yapılan çekimler için kullanılır. Yakın plan fotoğrafçılık; elektriksel elemanların fotoğraf­lanmasından güzel bir çiçeğin basit bir çekimine kadar birçok değişik alanda kullanılabilir. Yaprak üzerindeki damarlar seçenekler arasında bu tür çekim için en uygun konudur.  D seçeneği masa üstü, B, C ve E seçenekleri bilimsel ve uzay çalışmaları alanlarına daha uygundur. Doğru yanıt A’dır.

Masa üstü çekimlerin vazgeçilmez yardımcı gereci, ürünlerin parlamaması ve üstündeki yansımaları en aza indirecek olan ışık çadırıdır ve en çok bu alanda kullanılır. Küp ve konik tipleri beyaz mat ipekten yapılmıştır. Fermuar veya cırtcırtlı olan yerlerinden objektif içeriye sokularak ürün üzerinde yansıma yapmayacak konumda tutulur. Doğru yanıt B’dir.

Yakın plan fotoğrafçılık terimi çok yakın mesafeden yapılan çekimler için kulla­ nılır. Bir başka deyişle, yakın plan çekimlerin sınırlı bir konusu yoktur. Standart objektif­lerin en yakın netleme mesafesi, odak uzaklığının yaklaşık on katı kadar­ dır. Yani 50 mm. bir objektifin en yakın netleme uzaklığı yaklaşık 50 cm’dir. Daha yakından netleme yapabilmesi için objektifin yakın plan çekim (makro) özelliği olması gerekir.

Yakın plan fotoğrafçılık; elektriksel elemanların fotoğraf­lanmasından güzel bir çiçeğin basit bir çekimine kadar birçok değişik alanda kullanılabilir. Yakın plan fotoğraf çekebilmeniz tamamıyla makinenize ve objektifinize bağlıdır. Bazı sayısal fotoğraf makineleri makro çekim yeteneğine sahip değildir ve bunlarla genellikle 45 cm’den daha yakın nesnelerin çekimini yapamazsınız. Bir kısım fotoğraf ma­ kinesinde ise, bu işlem normal objektifin üzerine takılan özel bir mercek yardımı ile gerçekleştirilebilir. Objektifi değişmeyen fotoğraf makineleri ise, özel aksesuar gerektirmeden, makine üzerinden yapılan ayarlarla yakın plan fotoğraf çekimine olanak sağlar. Basit fotoğraf makinelerinde, son yıllarda eklenen yakın plan çekim özelliği sayesinde, 1 cm’ye kadar yakınlaşma ve büyütme işlemleriyle, DSLR maki­ nelere göre daha başarılı yakın plan çekim yapılabilir. Objektif­lerin önüne takılan Close­up (yakın plan) filtrelerle, makro olarak adlandırılan yakınlaştırma işlemi­ ni yapmak olasıdır. Büyüteç olarak nitelendirebileceğimiz bu filtreler; +1, +2, +3 gibi yaklaştırma özelliklerine sahiptir. 100 mm f:2.8 makro gibi bir objektifiniz yoksa, bu tür çekimler için uygun olan filtreleri de kullanarak yakın plan çekimler yapılabilir. Ancak doğaldır ki görüntü kalitesi, bu amaç için özel olarak üretilmiş bir objektif kadar iyi olmaz.

Ürün fotoğrafı olarak da bilinen masa üstü (still life) fotoğrafçılığı, tanıtıma yönelik bir alandır. Fotoğraf­lanan ürünün ya da nesnenin, en iyi şekilde gösterilmesini sağlama amacı taşır. Detaylar, ışık ve tasarlanan çekim açılarıyla her çeşit ürün masa üstünde çekilir. Işık, arka fon ve sunum; çekimde fotoğrafçının titizliğiyle ortaya çıkacak ürün fotoğrafının kalitesini belirler. Masa üstüne konulup çekilecek boyutlarda olan mücevherat, kozmetik, telefon, saat, gıda, cam şişe, şarap, yağ benzeri ürünler; stüdyoda hazırlanan bir alanda, genellikle en az üç ışıkla çekilir. Masa üstü fotoğraf bir uzmanlık alanıdır. Çekilecek ürünlerin özelliklerine göre 35 mm. makine yeterli olmayabilir, orta ya da büyük format makine kullanımı gerekebilir. Perspektif düzeltme özellikli objektif­ler, makro objektif ya da ek gereçler, büyük format makineler, ürün üzerinde her türlü açı hareketini yapma gereksinimi hissedildiğinde kullanılmalıdır. Fotoğrafçı elinde bulunan makine ve objektif çeşitliliğini bilerek kendi uzmanlık alanında iş kabul etmelidir.

Eğer tarayıcınız yoksa sayısal fotoğraf makinenizi belge kopyalama için kullanabilirsiniz. Burada basit gazete makalelerinden, eski aile fotoğraf­larına kadar her şeyi belge tanımında değerlendirebiliriz. Bir nesnenin sayısal kopyasını ürettiğinizde onu saklayabilir, e­posta ile gönderilebilir ve çoğaltabilirsiniz. Belge kopyalama bir anlamda masa üstü fotoğrafçılığa benzer bir süreçtir. Ancak bu kez nesnenin düzlemsel olması bazı güçlükler yaratır. Esas olarak netlemenin tüm nesneyi kapsadığından emin olunmalıdır. Flu kalan birkaç nokta, tüm kopyayı kullanılmaz kılabilir. Tümden net bir görüntü elde etmenin yolu sayısal fotoğraf makinesinin arka yüzeyini, nesnenin düzlemine paralel tutmaktır. Bunu elde tutulan bir fotoğ­raf makinesi ile başarmak neredeyse olanaksızdır. Bu yüzden belge kopyalamak istiyorsanız, kesinlikle bir üçayağa sahip olmalısınız. Bu tür çalışmalar için iki temel yol vardır: Birinci yolda öncelikle, özgün belge zemin veya masa üstü ben­zeri düz bir yüzeye yerleştirilir. Yansımalara neden olabileceği için üzerine cam yerleştirmeyin. Fotoğraf makinesini yukarıdan aşağıya bakacak şekilde ve üçayak üzerinde iken nesnenin üzerine koyun. Bir su terazisi kullanarak hem kameranın hem de belgenin eğimini kontrol edin (önden arkaya ve soldan sağa), gerekirse düzeltin. İkinci yolda, belgeyi duvar benzeri düşey bir düzleme yapıştırın ya da bantlayın. Kamerayı üçayak üzerinde nesnenin karşısına soldan sağa ve yukarıdan aşağıya tam merkezlenmiş olacak şekilde yerleştirin. Fotoğraf makinesinin arka yüzeyinin düşeyliğini yine bir su terazisi ile kontrol edin. Bundan sonraki işiniz ışıklandırmayı ayarlamak olacaktır. Belge çekiminde en iyi sonuca ulaşmak için, ışığın bütün nesneye düzenli bir şekilde dağıtılması gereklidir.

Geleneksel fotoğrafçılıkta, fotoğraf­ların filme çekildikten sonra filmin yıkanması ve taranması gerekiyordu. Bazı gazetelerde film tarayıcı bulunmaması durumunda filmler, agrandizör kullanılarak karta basılır ardından taranır ve kullanılırdı. Bu süreç günümüz yayıncılığı için yeterince hızlı değildi, uygulaması oldukça zor­du ve masraf­lıydı. Örneğin bir futbol karşılaşmasından sonra foto­muhabirleri onlarca makara filmle dönüyordu. Bütün bu filmlerin yıkanması, kullanılacak fotoğraf­ların seçilmesi, taranması süreci çok büyük zaman ve para kaybıydı.

Basın fotoğrafı, diğer fotoğrafçılık türlerine göre sayısal fotoğrafa en hızlı uyum sağlayanıdır. Bunun sebeplerinden biri, bu yeni teknolojinin SLR fotoğraf makinelerine ilk uygulandığı zamanda bile ulaştığı görüntü boyutu ve kalitesi basın için yeterli düzeyde olmasıdır. Diğer bir sebep ise, sayısal sürecin kimyasal sürece göre çok daha hızlı, kolay ve maliyetinin düşük olmasıdır. Ama bunlardan da önemlisi, çekimde hata yapma riskini en aza indirgemesi ve hatalı çekim yapılsa bile, çekilen fotoğrafa bakılarak, anında hatanın düzeltilme şansını yaratmasıdır. Analog süreç için verdiğimiz futbol karşılaşması örneğine dönecek olursak; yeni teknolojiler sayesinde günümüzde stadyumlarda çekilen fotoğraf­lar, kablosuz ağ bağlantısı kullanarak yalnızca birkaç saniye sonra gazetelerin genel merkezlerine ulaşmaktadır. Bu hem fotoğraf seçme işlemi için daha fazla zaman sağlamakta hem de işleri oldukça kolaylaştırmaktadır. Sayısal fotoğraf­la birlikte, fotoğraf­lar üzerinde değişiklik yapmak çok kolaylaşmıştır. Bu durum fotoğrafın gerçekliğini değiştirebilecek kadar ilerlemiştir.

Belgesel fotoğraf; kısaca çevremizde yaşanan olayların, toplumsal sorunların, fe­laketlerin, kültürel aktivitelerin yani yaşamı oluşturan her bir ögenin, gerçekçi bir bakış açısıyla fotoğrafik dil kullanarak anlatılmasıdır. Belgesel fotoğraf diğer bir de­ yişle tarihe tanıklık demektir. Fotoğrafın icadıyla birlikte geçen sürede yaşadığımız tarihe iz bırakmış birçok olayı fotoğraf­lar sayesinde anımsarız. Fotoğraf sunduğu somut göstergeler nedeniyle uluslar ve kültürler arasındaki en önemli iletişim aracı ve herkes tarafından kolayca anlaşılan ortak bir dildir. Her sanatçı gibi her fotoğrafçı da yaşadığı çağın sorumluluğunu taşımalıdır. Bu sorumluluklardan biri de gerçekçi olma ilkesidir. Sayısal teknolojinin getirdiği fotoğrafı değiştirme ve gerçeklikten uzaklaştırma olanaklarından uzak durmalı, yaşanan gerçekliğe yanıltıcı etkide bu­ lunmamalıdır. Ayrıca belgesel fotoğrafçı, tanık olduğu olaylar karşısında kendi gö­rüşünü aktarmakla birlikte tarafsız konumunu her zaman için korumalıdır.

Fotoğrafçılığın pek çok alanında uzmanlık gerektiren konular bakımından ihti­yaçların karşılanması için yararlanılacak teknikler ve teknoloji yelpazesinin genişletilmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bu çerçevede bakıldığında konu ne olursa olsun bilimsel fotoğraf, üzerinde çalıştığı konu hakkında bilgi aktaran bir araçtır. Bu ister bilimsel araştırmaların ya da tıbbi teşhislerin gerektirdiği objektif­lik ilkeleri çerçevesinde, fotoğrafçılığın kendi yorumunu katmasının hiç beklenmediği çekimlerin gerçekleştirildiği çalışmalar olsun ister moda ve reklâm fotoğrafçılığında olduğu gibi fotoğrafçıya kendi yorumlarını katması için daha geniş bir esneklik alanının bırakıldığı çalışmalar olsun fotoğrafın üstlendiği bu temel işlev varlığını yitirmez: bilgi aktarmak. Dolayısıyla fotoğrafçılığı konuyla ilgili olarak temel ve önemli bilgilerin aktarılması işlevini yerine getirirken bunun karşısına çıkabilecek engelleri aşmak amacıyla sorun çözücü bir yaklaşım içerisinde olmalı ve fotoğrafı bu önemli bilgilerin kaydedildiği bir araç olarak görmelidir. Bu tür çalışmalar son derece yüksek bir uzmanlık gerektirir. Bu nedenle profesyonel fotoğrafçılar yalnızca belirli alanlarda çalışmayı yeğlerler. Her şeyden önce fotoğrafçı üzerinde çalışacağı konu ile ilgili olarak kendisinden ne tür bilgileri aktarmasının beklendiğini çok net olarak ve çok iyi bilmek zorundadır. Daha sonra kendisinden beklenen sonuçları elde edebilmek için kullanacağı donanım ve malzemeyi seçmelidir. Kendisinden beklenen şey yabanıl bir hayvanın görüntülenmesi; belirli bir büyüklükte kullanılmak üzere belli bir ürünün tanıtımına ilişkin fotoğrafın çekilmesi ya da tıbbi açıdan belli bir hastalığın ve uygulanan tedavinin seyrinin izlenmesini olanaklı kılacak ve belirli zaman aralıklarıyla tekrarlanmayı gerektirecek çekimler olabilir. Bu çalışmalar bir haber fotoğrafında olduğu gibi yalnızca en temel fotoğraf gereçlerini gerektiren çekimler olabileceği en gelişkin, en karmaşık ve en çok uzmanlık gerektiren teknolojiden yararlanılmasını gerekli kılan bir uzay çalışması da olabilir. Her ne olursa olsun fotoğrafçının yukarıda değinilen bilgi aktarma sorumluluğu ortadan kalkmaz.

Fotoğrafçının katkısının en az olduğu alan gerçek olgusal bilgileri aktarmasının beklendiği çalışmalardır. Ondan beklenen yalnızca konu ile ilgili olgusal bilgileri çektiği görüntü ile yansıtması ve bunun yanı sıra büyütme katsayısı, çekim günü ve zamanı, çekimde yararlanılan gereçlerin özellikleri gibi ayrıntıları doğru olarak aktarmasıdır. Çünkü bilimsel incelemelere konu olacak böylesi bir görüntünün belirtilen ayrıntılı bilgilerden yoksun olması durumunda hiçbir değeri yoktur. Bilimsel araştırma tabanına oturan fotoğraf­lar genellikle en yeni teknolojinin kullanılmasını gerekli kılarlar. Bu durum örneğin astronomi ile ilgili çalışmalar için doğrudur. Çünkü uzayda uzaktan kumandalı kameralarla elde edilen görüntülerin uzak gezegenlerden yeryüzüne iletilmesi bile çözülmesi gereken önemli bir sorundur. İnsan gönderilemediği için uzay araştırmalarının çok önemli bir bölümü, elde edilecek bu fotoğraf­lara dayanmaktadır.

Müzeler, sanat galerileri, kütüphaneler ve alışveriş merkezleri evlerimizde, işyerlerimize bir tuş kadar yakındır. Sanal ortamda web sayfalarına girerek istediğimiz fotoğraf, yazı, resim, video ve müziğe erişebilmekte ve gönderebilmekteyiz. Elektronik postayla hazırladığımız bilgileri gönderip alabilmekteyiz. İnternet ortamında değişik sıkıştırma yöntemleriyle fotoğraf­ları kendi bilgisayarımıza kaydedebilmekteyiz. Bu ise bilgisayar teknolojisi sayesinde insanların sanata katılımlarını ve sanatsal eğitimi kolaylaştırdığı gerçeğini ortaya çıkarmaktadır. İnternet müzeleri gittikçe yaygınlaşıyor ve sanat eserlerinin görüntülerine erişim olanakları genişliyor. Amatörler ve sergi açmanın maliyetini düşünen bazı sanatçılar kendi internet sayfalarında fotoğraf sergileri açmaktadırlar. Ziyaretçiler görüşlerini, e­posta yoluyla yazıp sanatçıya önerilerini, eleştirilerini doğrudan aktarabilmektedir. Sanatın demokratikleşmesi ve yaygınlaşması için yoğun olarak kullanılan web sayfaları, sanal galerilerin gün geçtikçe çoğalmasını sağlamaktadır. Fotoğraf­lar internet ortamında paylaşılmakta ve sosyal paylaşım sitelerinde kolaylıkla erişilmektedir. Bilgisayarınıza aktaracağınız görüntüleri internet üzerinden posta kutunuza yönlendirerek depolamak mümkündür. 3G teknolojisi sayesinde internete bağlanan fotoğraf makineleri görüntüyü anında belli adreslere yollayarak aktarım ve depolama işlemini yapabilmektedir. Sayısal fotoğraf makinelerinde oluşabilecek arıza ve sorunlar teknik servis tarafından internet aracılığıyla anlaşılmakta ve çözülebilmektedir. Wifi sistemlerin yanısıra GPS monte edilen fotoğraf makineleri, bulunduğu konumu uydular aracılığıyla tesbit ederek çekilen fotoğraf­lara koordinat yüklemektedir. Görüntünün nerede ve ne zaman çekildiği bilgisinin sayısal olarak kayıt altına alınması, telif haklarının çözümlenmesi açısından da fotoğrafçıya büyük fayda sağlar.

Aslında kopyalama yapmak için, agrandizör sistemine benzeyen ve fotoğraf makinesinin üzerine takıldığı, iki yanında 45 derecelik aydınlatma sağlayan ışık kaynakları olan ve kopya masası olarak adlandırılan hazır sistemler de vardır. Ancak bu sistem masa boyutu kadar nesneler için sınırlıdır. Daha büyük nesnelerin çekiminde, fotoğraf makinesi üçayağa bağlanır ve makinenin iki yanında yaklaşık 45 derecelik açılarda konumlandırılan ışık kaynaklarının gölge ve yansıma yapmasına dikkat edilerek kopyalama gerçekleştirilir. Özellikle yağlı boya resimlerde ve fotoğraf baskılarında parlama sorunuyla karşılaşılır. Işıkların aynı mesafede ve aynı açıda (45 derece) olması gereklidir. Akkor (tungsten) aydınlatmanın yanı sıra şemsiye monte edilmiş paraf­laşlarla da çekim yapılır. Sürekli ışık kaynağı olan akkor lambalar tercih edilir çünkü çekimi yapılacak resim ya da nesnenin üstündeki gölge, yansıma veya parlamaları görmek daha kolaydır. Kopyalama yaparken, biçim bozulması (distorsiyon) yapacağı için geniş açı objektif­ler kullanılmaz. Dar açılı (tele) objektif­ler ve perspektif düzeltme özelliği olan (PC) objektif­ler kullanarak en iyi şekilde kopyalama yapılır. Fotoğraf makinesi otomatik netlik yaparken eserlerin düz tonlu yüzeylerinde keskin netleme olmayacaktır. Bu yüzden elle netlik yapmamız daha iyi sonuç verecektir.

Ürün fotoğrafı olarak da bilinen masa üstü (still life) fotoğrafçılığı, tanıtıma yönelik bir alandır. Fotoğraf­lanan ürünün ya da nesnenin, en iyi şekilde gösterilmesini sağlama amacı taşır. Detaylar, ışık ve tasarlanan çekim açılarıyla her çeşit ürün masa üstünde çekilir. Işık, arka fon ve sunum; çekimde fotoğrafçının titizliğiyle ortaya çıkacak ürün fotoğrafının kalitesini belirler. Masa üstüne konulup çekilecek boyutlarda olan mücevherat, kozmetik, telefon, saat, gıda, cam şişe, şarap, yağ benzeri ürünler; stüdyoda hazırlanan bir alanda, genellikle en az üç ışıkla çekilir. Masa üstü fotoğraf bir uzmanlık alanıdır.

Geleneksel film kullanılan makinelerde çekilen film ancak yıkandıktan ve bir takım işlemlerden geçtikten sonra görülebilirken, sayısal makinelerde görüntü hemen izlenebilmektedir.

Yakın  plan çekimlerde objektifi saran bir halka(ring) flaş kullanılması gerekmektedir.

Yakın plan çekimde sarsıntı fazla algılanmaktadır. Bu nedenle, üçayaklar yakın çekimlerde makinenin oynamaması için gereklidir.

Üçayak kullanılması fotoğraf kalitesini arttıracaktır.

Masa üstü fotoğrafçılığın diğer bir adı da ürün fotoğrafçılığıdır.

Bir fotoğraf makinesiyle belge kopyalamak istiyorsak mutlaka bir üçayağa sahip olmamız gerekmektedir.