SAYISAL ÇEKİM VE MÜDAHALE OLANAKLARI

Bir zamanlar olanaksız olan bir çok işlem günümüzde herkesin kolaylıkla uygulayabileceği basit tekniklere dönüşmektedir. Üretimi ustalık, bilgi ve beceri gerektiren bazı görsel teknikler bilgisayarda bir kaç tuşa basılarak gerçekleştirilebilmektedir. Örneğin panoramik fotoğraf yapımı, kızılötesi fotoğraf uygulamaları ve buna benzer bazı teknikler, günümüzün sayısal fotoğraf makineleriyle kolayca üretilebilmektedir.

İnsanın gözü ile gördüğü geniş alanların fotoğraf makinesiyle kaydedilebilir olmaktan uzak olması, fotoğrafçıları farklı arayışlara itmiş, sonunda da panoramik fotoğraf makinesi olarak adlandırılan, görüntü alanında en ve boy oran farkı büyük olan aygıtlar geliştirilmiştir.

Günümüzde panoramik fotoğraf üretiminde kullanılan yaygın yöntem, herkesin kolayca kullanabileceği basit yazılımlar marifetiyle panoramik fotoğraf üretimidir. Makine üreten firmaların makineyle birlikte tüketiciye sundukları “photo stitch” adı verilen basit yazılımlar, günümüzün seçeneklerinden biridir. Diğer basit seçenek ise, Photoshop programı ve eklentilerinin sunduğu panoramik fotoğraf üreten uygulamalardır.

Panoramik fotoğraf çekimi yaparken, bir üçayak kullanılmalı, fotoğraf makinesi yatay veya dikey pozisyonda, ufuk çizgisine paralel olarak konumlandırılmalıdır. Çekimlerde el ile pozlama ayarı yapılmalı, makinenin beyaz ayarı kesinlikle otomatik (Auto) modunda olmamalıdır. Her karenin çekiminde, görüntü alanının %30 kadar bir bölümü bir önceki fotoğrafla aynı alanı kapsamalıdır. Bütün çekim alanı için ortalama bir mesafe belirlenerek netleme yapılmalı daha sonra netleme modu otomatikten çıkarılıp el ile netleme moduna alınmalıdır. Sallanma riski dikkate alınarak çekimlerde deklanşör kablosu veya zamanlayıcı kullanılmalı, ışık ve çevre koşullarının değişeceği düşünülerek çekim kısa süre içerisinde bitirilmelidir.

Öncelikle çekilen fotoğraflar bilgisayara indirilmeli ve bir klasörde toplanmalıdır. Daha sonra File > Automate > Photomerge komutları izlenmeli ve açılan arayüzde göz atma (browse) bölümüne girilmelidir. Bu aşamada fotoğrafların bulunduğu klasör açılıp, içinden birleştirilecek görüntülerin seçilmesi ve onay tuşuna basılması yeterlidir.

İnfrared (kızılötesi) fotoğrafçılık, basit bir fizik kuralına dayanır; insan gözü ışığın 400 nm ile 700 nm dalga boyları arasındaki spektrumunu görebilir. Kızılötesi fotoğrafta ise, ışığın bu görünen spektrumun dışında kalan 700 nm ile 1200 nm arasındaki bölümü, özel filtreler aracılığıyla görüntülenir. 

Dijital kızılötesi fotoğrafçılık için gerekli olan malzemeler, kızılötesi ışığa duyarlı bir dijital fotoğraf makinesi ve filtreden ibarettir. Pek çok dijital fotoğraf makinesi kızılötesi ışığa duyarlıdır.

Kızılötesi fotoğraflar, sadece kızılötesi ışınları geçirebilen özel filtreler kullanılarak çekilir. Bu filtreler koyu renkli, dolayısıyla pozlama süresini artıran filtrelerdir. Pek çok filtre kullanılmakla beraber, kızılötesi etkilerini kademeli olarak verebilen 25A, 29, 70 kodlu (Kodak filtre sistemine göre) koyu kırmızı filtreler (Bu filtreler koyuluk derecelerine göre kademeli olarak kızılötesi ışınlarını geçirirler); yalnız kızılötesi ışınların geçmesine izin veren, opak görünüşlü koyu kırmızı filtrelere göre daha koyu olan, 87, 87C, 88A, 89B kodlarıyla bilinen filtreler kullanılmaktadır.

Kızılötesi filtresinin renk tonu çok koyudur. Netleme yapılmadan önce filtre takılması durumunda, makine otomatik netleme yapmaya çalışacak, referans noktası bulamadığı için, netlemekte zorlanabilecektir. Bu nedenle, önce netleme yapılmalı, dana sonra otomatik netleme devreden çıkarılmalı, en son aşamada kırmızı filtre takılmalıdır.

Kızılötesi fotoğraf çekimlerinde; ağaçlar, yeşillikler beyaz’a yakın bir renk alacaktır; gökyüzü ve bulutlar arasındaki kontrast ciddi anlamda artacaktır; gökyüzü siyaha yakın bir renge dönüşecektir; durgun su yüzeyi siyaha yakın koyu bir renk alacaktır; insan derisi oldukça pürüzsüz, yumuşak bir görünümdedir; insan gözü retinası belirginleşecektir; gökdelenler gibi dış yüzeyi camlı binalardaki yansımalar gözle görüldüğünden farklı ve ilginç bir görünüm alacaktır.

HDR tekniği ile oluşturulan bir fotoğrafın en temel özelliklerinden biri, en açık renkli bölgeden en koyu renkli bölgeye kadar bütün alanlardaki detayların görüntülenmiş olmasıdır. Aydınlanmanın sorunlu olduğu mekanlarda her aydınlanma bölgesi için ayrı bir çekim yapılması ve bu görüntülerin birleştirilmesi, HDR tekniğnin temelini oluşturmaktadır.

HDR tekniğinin uygulanması için, farklı değerlerde pozlanmış en az üç fotoğrafın çekilmesi gerekmektedir. Bu fotoğraflar bu alan için özel hazırlanmış yazılımlar kullanılarak yapılabileceği gibi, Photoshop yazılımı kapsamında HDR için hazırlanmış arayüzlerin kullanımıyla da yapılabilir. Tek kare olarak çekilmiş bir görüntüye HDR uygulanması da mümkündür. “Yalancı HDR” olarak adlandırılan bu yöntemde, fotoğrafın RAW formatında çekilmiş olması yeterlidir. RAW işleyen bir yazılımda fotoğraf üç farklı (açık, normal ve koyu) tonda işlenerek kaydedilir; elde edilen üç fotoğraf, daha sonra herhangi bir HDR uygulamasında birleştirilir. 

Günümüzün düşük bütçelerle habercilik yapan yayın grupları, muhabirlerinin video çekimi yapan sayısal bir fotoğraf makinesi taşımasını tercih etme konumuna gelmişlerdir.  Ayrıca sayısal fotoğraf makinelerinin sahip olduğu video kaydetme, otomatik ışık optimizasyonu, parazit ve ISO parazit azaltma işlevleri ve çevre aydınlatma seçeneği gibi özellikler nedeniyle de düşük bütçeli reklam filmi, sanatsal amaçlı kısa filmler ve klip gibi çalışmalarda tercih edilmektedirler.

Düzeltme yapılacak fotoğraf seçilir ve menüden renk düzeltme (color correction) ayarı devreye sokulur. Bu ayar, fazla etkili olan yeşil, mavi, sarı ve kırmızı renkleri düzeltmek için düzenlenmiş, mavi, sarı, yeşil ve amber renklerin oluşturduğu bir kombinasyondur. Fotoğrafta hakim olan ve azaltılması gereken rengin kontrastı olan renk seçilerek adım adım artırılır. Doğru tonlara yaklaşıldığında “kaydet” komutu ile, fotoğraf yeni bir numarayla hafıza içine kaydedilir.

Film kullanan fotoğrafçının yanına almak zorunda olduğu malzemelerin bir bölümünü, filtre setleri oluşturur. Işık koşullarının uygun olmadığı ya da fotoğraflanan konunun görsel etkisinin güçlendirilmesi gereken durumlarda düzeltme ve özel efekt filtreleri kullanılır. Sayısal fotoğraf makinelerinin ve müdahale olanaklarının getirdiği kolaylıkların en önemlilerinden biri de, fotoğrafçının filtre taşıma zorunluluğunun sona ermiş olmasıdır. Sayısal makinelerin siyah beyaz fotoğraf çekiminde kullanılmak üzere sağladığı sarı, turuncu, kırmızı gibi filtre etkileri, menüden kolayca seçilip uygulanabilmektedir.

Dijital fotoğrafçılıkta en sık kullanılan çekim formatları JPG, RAW ve TIFF formatlarıdır.

Bir çok çekim ortamında en çok kullanılan format, yüksek oranda sıkıştırma içeren JPG formatıdır. TIFF genellikle, çekim koşullarının uygun olduğu ya da stüdyo gibi, ışığın kontrol edilebildiği ortamlarda kullanılan profesyonel ve sıkıştırmasız bir formattır. Fotoğraf çekiminin yapıldığı ortamın sorunlu olması durumunda; özellikle ışık koşullarının uygun olmadığı ortamlarda çekilen fotoğraflarda sonradan müdahale yapılacaksa ve çekilecek fotoğrafın en yüksek kalitede dosyalanması gerekiyorsa, RAW en uygun formattır.

RAW formatında çekilmiş bir fotoğrafın beyaz dengesi, pozlama, keskinlik, kontrast, parlaklık, doygunluk, gren düzeyi gibi bir çok özellik, RAW formatını işleyebilen yazılımlar aracılığıyla önemli ölçüde değiştirilebilir; çekim aşamasına geri dönülerek, yapılan hatalar düzeltilebilir, geri alınabilir.

Tungsten, floresan gibi ışık kaynaklarıyla aydınlatılmış ortamlarda; renk değerleri çok önemli olan resim heykel gibi sanat eserlerinin ya da ürün çekimlerinin yapılacağı ortamlarda (stüdyo bile olsa), bir renk skalasının fotoğraflanmasında yarar vardır. Skalanın olduğu RAW dosyasında yapılacak düzeltmeler kopyalanır; diğer fotoğraflara aynı şekilde aktarılır ve daha hızlı bir renk ve ton düzeltme çalışması gerçekleştirilebilir. Renk skalasının görüntülendiği fotoğrafta, renkler üzerindeki renk değeri okunarak; gri skalanın görüntülendiği fotoğrafta nötr beyaz, nötr siyah ve gri değerlere, şırınga ile müdahale edilerek doğru renk değerlerine ulaşılır.

Curves içinde yer alan müdahale olanakları, şırıngalar ve otomatik ayardan oluşmaktadır. Görüntü içinde beyaz ve siyah renk noktaları varsa; beyaz şırınga beyaz noktaya, siyah şırınga siyah noktaya tıklanarak büyük ölçüde doğru bir renk tonu elde edilebilir. Diğer yöntemde de, otomatik ayar butonunun tıklanması ile, doğruya daha yakın renkler elde edilebilir.