SERMAYE PİYASASI HUKUKU - Deneme Sınavı - 18

Günümüzde sermaye piyasalarına ilişkin düzenlemelerde önem arz eden üç temel
amaç; yatırımcının korunması, piyasaların adil, etkin ve şeffaf olmasının sağlanması ve sistemik riskin azaltılmasıdır.

Katılımcı Sıfatıyla Yatırımcı, Piyasa Oyuncusu Sıfatıyla Yatırımcı, Müşteri Sıfatıyla Yatırımcı

Yatırımcının korunması ilkesinin hayata geçirilebilmesi için yapılacak düzenlemelerin, şu çerçevede olması düşünülebilir:
• Sağlam, güvenilir ve uzman yatırım tavsiyelerinin mevcudiyetini sağlamalıdır,
• Dürüst ve güvenilir reklam ve promosyon uygulamalarını içermelidir,
• Etkin ve hızlı bir yatırımcı tazmin sisteminin varlığı ile birlikte, yükümlülüğünü
yerine getirmeyenler aleyhine sürekli ve etkili çareler mevcut olmalıdır,
• Açık, kolayca anlaşılabilir ve yeterli koruma sağlayacak kapsamı içermelidir

Liyakat Yaklaşımında düzenleyici otoriteler, yatırımcıyı korumak amacıyla riskli sermaye piyasası araçlarının piyasaya çıkmasına takdir yetkileri vasıtasıyla engel olurlar. Böylece, yüksek riskli menkul kıymetlerin piyasaya çıkmasına izin verilmemektedir.

Hedefi yerine getirirken kamuyu aydınlatma yaklaşımı; koruyuculuk, caydırıcılık
ve aydınlatıcılık olmak üzere üç temel işlev görmektedir.

Ülkemizde kamuyu aydınlatma ilkesine ilişkin ilk düzenlemeler 1956 tarihli 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu’nda görülmektedir.

Sermaye piyasası araçlarının alım veya satımının, kamuyu aydınlatma belgesine
dayanmaması

Yatırımcının varlıklarını korumaya yönelik tedbirler, aracı kurumun ödeme güçlüğü-
ne düşmesini veya iflas etmesini önleyici tedbirler ile bu hususların vukuundan sonra yatırımcı/müşteri varlıklarını koruyucu tedbirler olarak ikiye ayrılarak ele alınabilir.

Sermaye piyasalarında yatırımcıyı korumaya yönelik hukuki düzenlemeler, şu üç başlık altında ele alınabilir:
I- Sermaye Piyasası Kanunu
II-Türk Ticaret Kanunu
III-Diğer Düzenlemeler

Yatırımcılar tazmin taleplerini YTM’ye yazılı olarak yaparlar. YTM, tazmine hak kazanan yatırımcıları mümkün olan en kısa sürede tazmin etmek üzere gerekli hazırlıkları yapmak ve hak sahiplerini ve tazmin tutarlarını belirledikten sonra üç ay içinde ödemeleri gerçekleştirmekle yükümlüdür.

Halka açık bir anonim ortaklığın işleyişi sırasında ortaya çıkan ihtiyaçlar veya pay sahiplerinin talepleri ile esas sözleşmesinde bazı değişiklikler yapılarak pay sahiplerinin haklarının iyileştirilmesi, ortaklığın sermaye yapısının güçlendirilmesi veya bazı hallerde sermaye azaltımı suretiyle atıl kalan sermayenin iadesi yoluna gidilebilir. Ancak bu değişikliklerin yapılabilmesi için esas sözleşmede değişikliğe gidilmesi gerekir.

Halka açık anonim ortaklıklar kendi paylarını, Kurul tarafından belirlenen şartlar çerçevesinde satın alabilir ve rehin olarak kabul edebilir. Kurul, halka açık ortaklıkların kendi paylarını satın ve rehin almasına ilişkin şartlara, işlem sınırlarına, geri alınan payların
elden çıkarılması veya itfası ve bu hususların kamuya açıklanmasına ilişkin usul ve esasları bir tebliğ ile düzenlemiştir. “II-22.1 Geri Alınan Paylar Tebliği” isimli bu tebliğe göre payların geri alınabilmesi için genel kurul tarafından yönetim kuruluna yetki verilmesi, yönetim kurulunun da bu yetkiyi kullanması gerekir. Payları borsada işlem gören ortaklıklar, yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak amacıyla genel kurulun yetkilendirmesi olmaksızın da geri alım yapabilir. Geri alım programının süresi payları borsada işlem gören ortaklıklarda azami üç yıl, payları borsada işlem görmeyen ortaklıklarda ise bir yıldır.

Sermaye artırma işlemleri üç ay içinde tescil edilemediği takdirde genel kurul veya yönetim kurulu kararı ve izinler geçersiz hâle gelir. Ayrıca sermaye artırımı işlemlerinde ortaya çıkan hukuka aykırılıklar için fesih davası açılabilir.

yukarıda verilen önermelerden I, II ve IV no'lu önermeler hem esas sermaye hem de kayıtlı sermaye sistemlerinde sermaye artırımı aşamaları iken III ve V sadece esas sermaye sisteminde sermaye artırımının aşamalarıdır.

Anonim ortaklık pay sahiplerine, önceden bilgi alma ve inceleme hakkını kullanmış olmaları şartıyla, haklarını kullanabilmeleri için gerekli olması halinde özel denetim isteme hakkı verilmiştir (TTK m. 438). Özel denetim isteğini genel kurul kabul edecek olursa pay sahibi otuz gün içerisinde mahkemeye başvurarak bir özel denetçi atanmasını isteyebilir.

Nakit sermaye borcunun ödenmesinde gecikme olursa ortaklık pay sahibini ödemeye davet eder. Buna rağmen ödeme yapılmazsa ortaklık pay sahibinin ifasını dava edebileceği gibi onun ortaklıktan ıskat edilmesini de talep edebilir. Aynen ifa ile birlikte temerrüt faizi ve bunun zararı karşılamaması halinde ayrıca tazminat da istenebilir. Esas sözleşmede öngörülmüş olması kaydıyla cezai şartı ödemesi de istenebilir.

Anonim ortaklıklar her türlü ekonomik amaçlar için kurulup faaliyet gösterebilirlerse de esaslı noktaları belirlenmiş ve tanımlanmış şekilde işletme konusunun esas sözleşmede gösterilmesi zorunludur (TTK m. 339/2, b). İşte esas sözleşmede yazılı işletme konusunun gerçekleşmesi veya gerçekleşmesinin imkansız hale gelmesiyle yahut imkansız olduğunun anlaşılmasıyla ortaklık kendiliğinden sona erer (TTK m. 529/1, b). Bu anlamda büyük bir inşaat işini yapmak üzere kurulan anonim ortaklık, inşaatın tamamlanmasıyla veya inşaat ruhsatının iptal edilerek inşaat alanının yeşil alana dönüştürülmesi halinde olduğu gibi durumun imkansız hale gelmesiyle, sona erer. İmkansızlık hukuki bir imkansızlık olabileceği gibi fiili bir imkansızlık da olabilir.

B, C, D ve E seçeneklerinde verilen ortaklıkların halka açık olma statüsünün sona erdirilmesi için Kurula yönelik bir çıkma talebi gereklidir. A seçeneğinde verilen ortaklık tipinde ise kurul re'sen karar alabilmektedir.

Halka açık anonim ortaklık, tasfiyesiz infisah halleri dışında bir sebeple sona ermişse derhal tasfiye işlemlerine başlanması gerekir. Tasfiye, ortaklık mal varlığının paraya çevrilmesi, alacakların tahsil edilmesi, borçların ödenmesi, geriye kalan bir şey varsa bunun da tasfiye bakiyesinin dağıtılması ilkelerine göre pay sahiplerine iadesini kapsar. Ayrıca ortaklığın tasfiye sürecine girmesi ortaklığın amacı, ehliyeti ve ortakların hakları konusunda birtakım değişiklikleri de beraberinde getirir. Ortaklığın tasfiye sürecine girmesinin etkilerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
• Ortaklık tüzel kişiliği devam eder,
• Ortaklığın amacı tasfiye ile sınırlı hale gelir,
• Organlar varlığını sürdürür (iflas sebebiyle sona erme hali dışında), yönetim kurulu aynı zamanda tasfiye memuru olarak görev yapar,
• Ortaklık ticaret unvanına “tasfiye halinde” ibaresi eklenir,
• Pay sahiplerinin hakları daralır.

Tasfiye sürecinde ilk önce yapılması gereken iş tasfiyenin tescili ve birer hafta ara ile üç kez ilan edilmesidir. Üçüncü ilandan itibaren alacaklılarının bir yıl içerisinde  ortaklığa belgeleriyle birlikte başvurmaları gerekmektedir. Bu husus ilanda yer almalıdır.