SİSTEM ANALİZİ VE TASARIMI - Deneme Sınavı - 3

Bilgi sistemlerinin gelişimini etkileyen faktörler güncel ticari eğilimler ve teknolojik gelişmeler olarak iki grupta sınıflandırılabilir.

Teknik Fizibilite: Analist, yeni sistemi mevcut teknik kaynaklar ile geliştirmenin mümkün olup olmadığını
araştırmalıdır.

Gereksinimlerin belirlenmesinin temel amacı; bilgi sisteminin kullanıcıları için bilgi,
süreç ve haberleşme ihtiyaçlarının doğru tanımlanmasıdır. Sistem gereksinimlerinin
doğru tespit edilememesi aşağıdakilerden bir veya birkaçının oluşmasına sebep olabilir:
• Sistem öngörülen maliyetten pahalı olabilir.
• Sistem öngörülen tarihten daha sonra teslim edilebilir.
• Sistem, kullanıcıların beklentilerini karşılamayabilir ve bunun sonucu sistem satın
alınmayabilir.
• Üretim aşamasında sistemin sürdürülmesi ve iyileştirilmesi çok pahalı olabilir.
• Sistem güvenilmez, hatalara ve bozulmalara açık olabilir.
• Herhangi bir başarısızlıkta bilgi teknolojileri (IT- Information Technologies) çalışanlarının
itibarları hatayı kimin yaptığına bakılmaksızın lekelenir.

Kullanım durum, kısaca bir kullanıcı ve bir sitem arasındaki etkileşimi anlatan senaryo topluluğu olarak da tanımlanabilir.
Dr. Ivar Jacobson senaryoyu, aktör ile sistem arasında gerçekleştirilen, sonucunda aktöre fark edilir faydası oluşan etkileşimli diyalog olarak tanımlamaktadır.
Kullanım durum modellemesi kullanıcı ve kullanım merkezli geliştirmeyi kolaylaştıran bir yaklaşımdır.
Temel çıktı, her bir işletme faaliyetinin ayrıntılarının verildiği kullanım durum hikâyesidir.
Aktörler; kullanıcılar, kurumlar, bilgisayar programları, haricî donanımlar kısacası sistemde gerçekleşen olayları başlatan veya tetikleyen sistem bileşenleridir.

Kullanım durum modellemesi iki temel çıktı sağlar.
İlki, geliştirilen sistemde bulunan kullanım durumları, kullanıcıları ve ikisi arasındaki ilişkileri gösteren kullanım durum diyagramıdır.
Diğer temel çıktı, her bir işletme faaliyetinin ayrıntılarının verildiği kullanım durum 1hikâyesidir

Kullanım durum diyagramlarının dört temel bileşeni bulunmaktadır:
i. Kullanım Durumlar
ii. Aktörler
iii. İlişkiler
iv. Sistem Sınırı

Kullanım durumlar, haricî kullanıcıların bakış açısından sistem işlevlerini tanımlarlar.
Grafiksel olarak, Şekil 5.2’de görüldüğü gibi, üzerinde veya içinde kullanım durumun adının yazıldığı bir elips şekli ile gösterilir.

Veri modelinin bir düzeyde genel olması gerekirken başka bir düzeyde ayrıntılı olarak
verilmesi gerekmektedir. Bunun anlamı bilgi gösterimlerinin farklı paydaşlar için farklı
düzeylerde yapılmasının zorunlu olduğudur. Bu amaçla; haricî, kavramsal, mantıksal ve
fiziksel olmak üzere dört temel bilgi düzeyi tanımlanmaktadır. Buna göre her bilgi düzeyinde
farklı veri modeli kullanılmaktadır

Hasta Kayıt Kabul Kullanıcı Grubu harici kayıt modelinde yer alan bilgiler: Hasta No, Hasta Adı, Adres, Şehir, Telefon No, Yaş, Cinsiyet, e-posta

Kavramsal veri modeli gösterimi için kullanılan en yaygın yöntemlerden biri varlık ilişki diyagramlarıdır.

Varlık ilişki diyagramlarında; varlık, öznitelik ve ilişki olmak üzere üç temel öge bulunmaktadır.

Kavramsal veri modeli içindeki varlık kümeleri diyagramda içinde varlığın adının yazılı olduğu bir dörtgen sembol olarak gösterilmektedir.

İlişki, varlık ilişki diyagramındaki farklı varlıklar arasında kurulan fiziksel ve mantıksal
bağlantıları temsil eden yapılardır. Örneğin, hasta ve tetkik ayrı varlık kümeleridir. Fakat
hasta istenen bir tetkik için tahlil örneği verebilmektedir. İki varlık arasında “tahlil ver” ilişkisi
bulunmaktadır. Bu ilişki varlık ilişki diyagramı içinde baklava dilimi sembolü ile temsil
edilir ve içine varlıklar arasında gerçekleştirilen ilişkiye ait eylem yazılır. Baklava dilimi
sembolü, ilişkili varlıklara düz çizgi ile bağlanmaktadır. İki varlık kümesi arasında birden
fazla ilişki bulunabilir.

Veri akış diyagramları, SGYD (Sistem Geliştirme Yaşam Döngüsü) içinde analiz fazında bilginin görsel olarak yapılandırılması amacıyla kullanılan bir araçtır. VAD’lar geliştirilecek olan bilgi sisteminin modellenmesinde aşağıda belirtilen üç konuda yardımcı olmaktadır:
i. Verinin nasıl hareket edeceğini gösterir,
ii. Veri hareketleri arasındaki ilişkilerin neler olduğunu açıklar,
iii. Verinin belirli bölgelerde nasıl saklanacağını gösterir.

VAD (Veri akış diyagramları) haricî varlıklar, veri akışı, süreç ve veri deposu olmak üzere dört bileşenden oluşur.

Veri akışını gösteren bağlantı çizgisinin başladığı (bağlantı çizgisinin ok bulunmayan bölümü) haricî varlığa girdi ya da kaynak varlık adı verilir.

Bağlantının bittiği (bağlantı çizgisinin ok bulunan bölümü) haricî varlığa ise çıktı ya da hedef varlık adı verilir.

Sistem geliştirmede genel olarak dört farklı tipte VAD kullanılır. Mevcut sistem analiz edilip, mevcut fiziksel VAD elde edilir. Fiziksel VAD’a bağlı olarak mevcut mantıksal VAD oluşturulmaya başlanır. Daha sonra mevcut mantıksal VAD’a yeni özellikler eklenerek önerilen mantıksal VAD elde edilir. Son olarak yeni geliştirilen (ya da iyileştirilen) sistem için önerilen fiziksel VAD oluşturulur.

Bağlam diyagram VAD içinde en üst düzey diyagramdır ve VAD üzerinde 0 olarak etiketlenmiş olan tek süreç tüm sistemi ifade etmektedir. Haricî varlıklar sistemin çevresel sınırlarını göstermektedir. Kavramsal olarak sistemde gerçekleşen veri saklama işlemleri tek bir süreç içinde olduğundan bağlam diyagramında veri deposu yer almaz.

Bir karar tablosunda kurallara karşılık gelen satırlardaki koşullar iki değerden birini alabilir. Örneğin Evet/Hayır, Var/Yok, Olumlu/Olumsuz vb. Bu durumda koşul sayısına n denilirse, koşul satır sayısına bağlı olarak elde edilebilecek koşul birleşimlerinden oluşmuş kural sayısı en fazla 2^n olacaktır.