SİYASET SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 4

Sivil toplum, "Devletten özerk ve gönüllü katılımı esas alan örgütlü toplumsal yaşam alanı" olarak tanımlanır.

Günümüzde çoğu insan, sivil toplumun işlev ve rolünü yoksulluğu ortadan kaldırmak, istihdamı ve sosyal eşitliği ve adaleti teşvik etmek, ayrımcılıkla mücadele etmek, sosyal çatışmaları çözmek, siyasal çoğulculuğu sağlamak, özgür bir medya ortamını var etmek, güvenilir ve sağlam bir adalet sistemini oluşturmak, insan haklarını güçlendirmek ve teşvik etmek için önemli ve işlevsel bir araç olarak algılar.

John Keane, kavramın tarihsel gelişim süreci dikkate alındığında sivil toplumun dört aşamalı bir dönemleme içinde incelenebileceğini ifade eder.

Locke’a göre, doğa durumu, siyasal ve yargısal güçlerin kaçınılmaz bir savaş durumundan ziyade karşılıklılık içeren bir özgürlük ve eşitlik durumunda olunmasıyla ilgidir.

Sivil toplum ve devlet arasındaki temel ayrımda, devlet iktidarının merkezileşmesi bakımından önemli bir tarihsel süreç olan 18. ve 19. yüzyılların sonlarında oluşmaya başlayan “ulusal devlet” önem taşımaktadır.

Hegel, sivil toplumu ihtiyaçların, polisin, hukukun, ortaklıkların ve pazar ekonomisinin alanı olarak tanımlar.

İlk yaklaşım liberal perspektiftir, Alexis de Tocqueville, Adam Smith, Adam Ferguson ve Francis Hutcheson da dâhil olmak üzere İskoç ahlakçılardan esinlenerek mevcut sivil toplum tartışmasındaki baskın konumdur.

Toplumsal hareketler, sivil toplum kurum ve kuruluşları aracılığıyla ilgili alanlarda taleplerini dile getirmeye başlayan hareketlerdir.

II. Dünya Savaşı’ndan 1980’lere kadar olan süreç içerisinde, Batı Avrupa genelinde Keynesçi refah devletlerinin ortaya çıkışında ve oluşumunda sivil toplumun büyük etkileri vardır.

Tocqueville’e göre, kendi kendini örgütleyen, çoğulcu ve devletten bağımsız bir sivil toplum, demokrasi için vazgeçilmez bir koşuldur.

Klasik liberal düşünce kapitalizmin ortaya çıkardığı dönüşümlerin ürünüydü. Kökleri 16. yüzyıla uzanan bu düşünce geleneği, Avrupa feodal sisteminin çöküşü üzerine temellenen yeni toplumsal hayat ve bu hayatın inşa edici toplumsal sınıfının, burjuvazinin, özgürlük ve mülkiyet talepleri üzerine şekillenmiştir.

Dünya sistemleri teorisi, dünya-ekonomisinin küresel iş bölümü bağlamında merkez ve çevre ekonomiler (bugünün gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri) şeklinde bölündüğünü savunur.

Kapitalizmin ne olduğuna yönelik farklı görüşler olsa da Marx’ın Kapital’de (1867) sunduğu analiz bu konudaki en önemli çözümlemelerden biri olmuştur.

Daha sonra toplumsal sözleşme (social contract) teorisyenleri olarak, Hobbes, Locke,
Montesquieu ve Rousseau gibi düşünürler öne çıkar.

Ekonomi politik kavramı ilk kez Fransa’da Antoine de Montchrétien tarafından kullanılmıştır.

Bentham’ın öncülük ettiği "faydacılık" düşüncesi yüzyıldan fazla bir süre liberal düşünceyi yönlendiren egemen etik ve adalet teorisi olmuştur.

Ordoliberalizm anlayışı, Alman liberalizmi (sosyal piyasa ekonomisi) olarak da tarif edilir. Max Weber’in düşüncelerinin önemli yer tuttuğu bu gelenek devlet ve piyasa arasındaki bir uyumu arayan yaklaşımıyla hem merkezi planlamayı hem de laissez faire ilkesini reddetmektedir.

Batılı anlamda dünyadaki iktisadi boyuttaki eski ve yeni hegemonya arasındaki bu tartışmalar 1944’te Bretton Woods antlaşması ile sonlandı. Keynes’in teorik
gücü White’ın politik gücüne yenik düşünce yeni sistemin temel taşları Amerika’nın öne sürdüğü kurallarca yapılandırıldı.

1963-1973 yılları arasında süren Vietnam Savaşı (1963-1973), ABD’nin askerî
harcamalarını inanılmaz boyutlara taşımış ve kamu açıklarını artırmıştır.

Keynesci bölüşüm ve kamu sosyal güvenlik politikalarını kesin bir dille eleştiren Hayek’e göre devletin toplumun alt kesimlerini, yoksulları korumak gibi bir sorumluluğu olamaz. Toplumsal olarak adil olan tek sistem piyasa sistemidir. Mülkiyet en temel özgürlüktür. Hayek’in görüşleri hem Margaret Thatcher ve hem de danışmanlığını yaptığı Ronald Reagan neoliberal politikaları üzerinde çok etkili olmuştur.