SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 16

Türkiye’de çocukların çalışmasının başlıca sebebi yoksulluktur.

Çocuk işçiliği ile ilgili olarak gerek ulusal gerekse uluslararası düzeyde çok sayıda düzenleme mevcuttur. Ancak bunların uygulanması değil uygulanmaması çocuk işçiliğinin bir sebebidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Aşağıdaki etkenlerden dolayı sokak çocuğu sayısı artmaktadır:
• Göç
• Çarpık kentleşme neticesinde oluşan sağlıksız yerleşim bölgeleri
• Aşırı nüfus artışı
• Düşük sosyoekonomik düzey
• Eğitimsizlik
• Parçalanmış aile
• Üvey anne-baba
• Sevgisizlik
• İhmal
• Aile içi şiddet
• Çocuk istismarı
• Çocuk haklarının yaşama geçmemiş olması.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Sokakta çalışan çocuklar gün içinde sokakta çalışıp akşam olunca evlerine dönerler, sokakta yaşayanlar ise aileleriyle bağları ya tamamen kopmuş ya da çok zayıflamış olduğundan geceyi de sokakta geçiren çocuklardır. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Darülaceze kimsesiz, yoksul ve terk edilen çocukların korunduğu belli başlı kurumlardan biri olmuş, bu görevini Cumhuriyet kurulduktan sonra da uzun yıllar sürdürmüştür. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bireylerin çıkarlarını ve haklarını desteklemek

Sokak çalışması (street work) daha detaylı olarak şu şekilde tanımlanmaktadır: “Sokak çalışması, uzun dönemli bir perspektifle hedef grubun ihtiyaçları, talepleri ve amaçlarından başlayarak, hedef grubun kapasitesini güçlendirmek ve kendi yaşamlarını inşa etmek için güçlendirmek amacıyla yürütülen sosyoeğitimsel bir eylemdir.

Sokak sosyal hizmetinin amacı ise “Sokaklarda yaşayan ve kurumsal bakıma güven duymayan birey ve gruplara yardım etmek, yaşamlarını kurtarmak ve toplumla bütünleşmelerini sağlamak” olarak tanımlanmaktadır.

Sokak çalışmasından sorumlu ekipler mobil ekip (gezici ekip) olarak adlandırılmakta ve ekipte meslek elemanları (psikolog, sosyal hizmet uzmanı, polis, sosyolog), önder çocuk (önceki yıllarda sokak yaşamı deneyimi olan, sokak yaşamını ve bağlantılı sorunlarını aşmış, kurum yaşamına uyum sağlamış çocuklar önder çocuk olarak sokak çalışmasına katılabilmektedir) ve kolluk kuvvetleri yer almaktadır.

Çalışma yapılacak bölgeyi teorik (tarihsel, sosyal ve kültürel bağ- lamda incelemek) ve pratik (bölgedeki insanlarla konuşmak, anlamaya çalışmak) olarak tanımaya çalışmak.

Sokak çalışmasında “Dikkatli dinlemek, saygı göstermek, güçlükleri tanımlamak ve başarıya odaklanmak, anlamak ve kabul etmek, sıcak ilişki kurmak ancak sahiplenmemek, bireyin kapasitesine odaklanmak, çözü- me odaklanmak” gibi önemli kriterler olduğu unutulmamalıdır.

Değerlendirme: Sokak çocuklarıyla ilgili doğru ve gerçekçi bilgi üretmek. Böylece sokak çocuklarının ihtiyaç ve sorunları arasında bir öncelik sıralaması yapılabilir.

Yönetim: Faaliyetleri planlamak, uygulamak ve değerlendirmek. Kaynakları tanımlamak ve sokak çocuklarıyla bağlantılandırmak.

Sokak çalışmasını yapacak ekibin, mesai saatleri içerisinde sınırlı kalan, bunu bir “iş” olarak gören bir anlayışla sorunlara yaklaşan bir ekip olmaması gerekir. Bu temelde genç meslek elemanlarından oluşan bir ekip olması ve her ekipte en az bir sosyal hizmet uzmanının olması daha verimli uygulamalara öncülük edecektir.

Erbay’ın (2008, s.16) yaptığı araştırmada çalışmanın biçimine göre çocuk işçiliği beş türde ifade edilmektedir: (1) Ev işleri (aile içi, ücretsiz, ev ve çocuk bakım işleri), (2) ev işi olmayan ücretsiz işler (ailenin geçimi için aileyle beraber yapılan ücretsiz işçiler ya da satışlar), (3) bağımlı ya da sözleşmeli işçilik (bazı ailelerin çocuklarını kredi ya da borç karşılığı kiralaması), (4) ücretli işçilik (mal ya da para karşılığı çalışma), (5) marjinal faaliyetler (işportacılık, çöp toplayıcılığı, dilencilik, fahişelik ya da hırsızlık gibi faaliyetler).
Çocuk işçiliği ile ilgili literatür incelendiğinde çocuklar için tehlikeli çalışma adı altında bir tanımlamanın da yapıldığı görülmektedir. Buna göre; tehlikeli çalışma, doğası ve türü gereği çocukların güvenliği, sağlığı (fiziksel ve zihinsel) ve ahlaki gelişimi üzerinde ters etkilere sahip olan veya bunlara neden olan herhangi bir aktivite veya çalışmadır. Tehlike, aşırı iş yükünden, çalışılan yerin fiziki koşullarından ve/veya çalışma sürelerinden ortaya çıkabilir (Investing in Every Child, 2003, s.30).

Evsiz kalmanın en önemli nedenleri; ekonomik sebepler, işsiz kalma ve maddi açıdan yoksul olmadır. Ekonomik yetersizliğin yanı sıra özellikle genç insanların ailelerinden ayrılıp sokaklarda yaşamalarının nedenleri olarak fiziksel şiddet, duygusal şiddet, cinsel taciz, ihmalkârlık, yetersizlik, uyuşturucu ve/veya alkol kullanımı, duygusal veya davranışsal problemler, dışlanmışlık, ailevi problemler, istenilmeyen hamilelik gibi sebepler sıralanabilir

Ekonomik gelişim diye bir neden yoktur.

Yurt dışına kaçırılma 2004 yılında yapılan Meclis Araştırması Komisyon Raporu’na göre olan bir tehlike değildir.

Epizodik evsizler: Evsiz kalabilme olasılığı yüksek olan ve zaman zaman evsiz
kalan kişilerdir. Yoksulluk sınırının altında yaşarlar ve sürekli olarak evsiz kalma riskiyle karşı karşıyadırlar.

Evsizlere yönelik hostel veya barınaklarda kalanlar coğrafi sınıflamanın maddelerindendir.