SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 20

ÇOCUK İŞÇİLİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ 5-11 yaş arası çocuklar için hafif işler dahi hoşgörü sınırları dışındadır (sıfır tole­rans).

3. 15-17 arasındaki çocuklar için ise en düşük yaş ölçütünü yerine getirdikleri ve zorunlu eğitimlerini tamamladıkları sürece sıradan işlerde haftada 43 saate kadar çalışma izni verilmiştir. Buna göre haftada 43 saatten çok sıradan, tehlikeli olma­yan bir işte bile olsa çalışmak bu yaş grubu için de tehlikeli olarak kabul edilmiş ve çocuk emeğinin en kötü biçimleri arasına sokulmuştur.

ÇOCUK İŞÇİLİĞİNE GENEL BİR BAKIŞ 5-11 yaş arası çocuklar için hafif işler dahi hoşgörü sınırları dışındadır (sıfır tole­rans).

3. 15-17 arasındaki çocuklar için ise en düşük yaş ölçütünü yerine getirdikleri ve zorunlu eğitimlerini tamamladıkları sürece sıradan işlerde haftada 43 saate kadar çalışma izni verilmiştir. Buna göre haftada 43 saatten çok sıradan, tehlikeli olma­yan bir işte bile olsa çalışmak bu yaş grubu için de tehlikeli olarak kabul edilmiş ve çocuk emeğinin en kötü biçimleri arasına sokulmuştur.

Sokakta çalıştırılan çocuklar sorununun tanımı ve kapsamı: “Islah edici yaklaşım” sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan çocuklar sorununa yönelik olarak ortaya çıkan ilk yaklaşımdır. Bu yaklaşım sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan ço­cukları kamusal bir rahatsızlık ve kamu güvenliği için risk olarak görür. Islah edici yak­laşımda çocukların çocuk ıslahı örgütlerinin hizmetleri ile tanışmaları gereği esastır. Bu ıslah edici vizyon, kamu otoritelerinin ve kriminal adalet yetkililerinin görüşleriyle baskın hâle gelmiştir.

Sokakta çalıştırılan çocuklar sorununun tanımı ve kapsamı:  “Sokak çalışması” yaklaşım, yenilikçi bir alternatif olarak öne çıkmaktadır. Bu yaklaşımı Freire’nin eğitim modelinde, öğrencilerin kendi yararlarını vurgulayan ve onlara pratik ve politik becerileri kazandıran bir yaklaşımdır (Freire, 1973, akt: Rizzini ve Lusk, 1995: 397: Akt., Acar, 2010). Diğer yaklaşımların daha çok, sınırlı sayıda sokaktaki çocuğa hizmet sunan kurumsal yapıları kullanması nedeniyle, sokak çalışması yaklaşı­mı geliştirilmiştir. “Sokak çalışması yaklaşımı”, temelde çocuklara bulundukları ortamda müdahâle etmeyi planlar ve daha çok sayıda çocuğa ulaşma iddiasına sahiptir. Kurumsal yaklaşımların ötesinde olan sokak çalışmasında meslek elemanları için çalışma yeri, ço­cukların yaşam alanı olan sokaklardır.

Sosyal hizmet mesleğinin temel değerleri Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Der- neği (NASW) tarafından 5 temel başlık altında toplanmıştır (Higham, 2006):

Doğru cevap B'dir.

Sokak çalışması (street work) detaylı olarak şu şekilde tanımlanmaktadır: “Sokak çalışması, uzun dönemli bir perspektife hedef grubun ihtiyaçları, talepleri ve amaçlarından başlayarak, hedef grubun kapasitesini güçlendirmek ve kendi yaşamlarını inşa etmek için güçlendirmek amacıyla yürütülen sosyoeğitimsel bir eylemdir”. Sokak sosyal hizmeti ise “Sokaklarda yaşayan ve kurumsal bakıma güven duymayan birey ve gruplara yardım etmek, yaşamlarını kurtarmak ve toplumla bütünleşmelerini sağlamak” amacını taşımaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sokak çalışmasının beş temel amacı bulunmaktadır. Bunlar: (1) Ulaşılamayana ulaşmak (destek ve yardıma ihtiyaç duyan, dışlanmış, var olan örgüt ve kurumsal hizmetlere ulaşamayan birey ve gruplarla çalışmak), (2) motivasyon ve eşlik etmek (hedef grupla çalışırken, kişi ve grupların karar alma süreçlerine yardım etmek ve gerekli durumlarda destek ve tedavi (rehabilitasyon) olanaklarına yönlendirmek) ve (3) sosyal eğitim (hedef kitleyi, ihtiyaçlarını karşılamaları için, yardım sistemini nasıl kullanacakları yönünde bilgilendirmek), (4) aşağıdan yukarıya yaklaşım (uyum sürecini geliştirmek ve dışlanmayı azaltmak için dolaylı olarak insanların çevreleriyle veya doğrudan bir grup çocuk, genç veya yetişkinle çalışmak), (5) politik ve sosyal farkındalık (sokak çalışmacısı çocukların ve gençlerin yaşam koşullarını izlemeli ve politik otoriteleri sokaklardaki insanların ihtiyaçları konusunda sistematik olarak bilgilendirmelidir). DOğru cevap B'dir.

Politik ve sosyal farkındalık, sokak çalışmacısı çocukların ve gençlerin yaşam koşullarını izlemeyerek politik otoriteleri sokaklardaki insanların ihtiyaçları konusunda sistematik olarak bilgilendirmesidir. Doğru cevap E'dir.

Bu amaçlar çerçevesinde sokak çalışmasının kapsamı şu şekilde özetlenmektedir:
a) “Yardıma veya desteğe ihtiyaç duyan çocuklar, gençler ve yetişkinler,

b) Temel sosyal içerme ve sosyalizasyon alanlarından uzakta ve dışlanmış olan bireyler,

c) Kuralları reddettikleri için veya kurallar tarafından red edildikleri için toplumsal aksaklıklardan maddesel, sembolik veya sosyal ilişkiler açısından zarar görenler,

d)Ulaşılamayanlar(mevcut örgüt ve kurumlar tarafından ulaşılamayanlar)”. Doğru cevap A'dır.

Sokak çalışmasından sorumlu ekipler mobil ekip (gezici ekip) olarak adlandırılmakta ve ekipte meslek elemanları (psikolog, sosyal hizmet uzmanı, polis, sosyolog), önder çocuk (önceki yıllarda sokak yaşamı deneyimi olan, sokak yaşamını ve bağlantılı sorunlarını aşmış, kurum yaşamına uyum sağlamış çocuklar önder çocuk olarak sokak çalışmasına katılabilmektedir) ve kolluk kuvvetleri yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Birince aşamada çalışmacı, çalışma yapılacak bölgeyi teorik (tarihsel, sosyal ve kültürel bağlamda incelemek) ve pratik (bölgedeki insanlarla konuşmak, anlamaya çalışmak) olarak tanımaya çalışmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Değerlendirme, sokak çocuklarıyla ilgili doğru ve gerçekçi bilgi üretmek ve böylece sokak çocuklarının ihtiyaç ve sorunları arasında bir öncelik sıralaması yapılabilmektir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizde 27 Ocak 1995’te yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 1. maddesine göre 18 yaşına kadar olan herkes çocuk kabul edilmektedir.

Yaş aralıklarına göre ILO’nun çocuk işçiliğine bakışı şu şekildedir:

5-11 yaş arası çocuklar için hafif işler dahi hoşgörü sınırları dışındadır (sıfır tolerans).

12-14 yaş arası çocuklar için ise sadece haftada 14 saatten az olmak koşulu ile tehlikeli olmadığı bilinen sektörlerde çalışmak çocuk işçiliği olarak kabul edilmez. Bu bir ekonomik faaliyet olarak değerlendirilir ve çocuk okuldan alıkonulmadıkça ve ruhsal-bedensel sağlığı ve gelişimi etkilenmedikçe hoş görülebilir.

15-17 arasındaki çocuklar için ise en düşük yaş ölçütünü yerine getirdikleri ve zorunlu eğitimlerini tamamladıkları sürece sıradan işlerde haftada 43 saate kadar çalışma izni verilmiştir. ILO, 15 yaş üstü çalışmayı tehlikeli ve ağır bir iş olmadıkça ve haftada 43 saati geçmedikçe çocuk işçiliği olarak kabul etmemektedir. 

Buna göre sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır.

Türkiye’de çocukların çalışmasının başlıca sebebi yoksulluktur. Yoksulluk ise bozuk gelir dağılımı ve asgari ücretin yetersizliği, işsizlik, kaynakların prodüktif kullanılmaması, hızlı nüfus artışı, kayıt dışı ekonomi, teknolojik gelişmelerin sağlanamaması, bölgelerarası gelişmişlik farkı ve göç gibi birçok farklı soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yoksulluk  bozuk gelir dağılımı ve asgari ücretin yetersizliği, işsizlik, kaynakların prodüktif kullanılmaması, hızlı nüfus artışı, kayıt dışı ekonomi, teknolojik gelişmelerin sağlanamaması, bölgelerarası gelişmişlik farkı ve göç gibi birçok farklı soruna bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Goulart ve Bedi (2007) tarafından yapılan bir araştırmaya göre bir çocuğun herhangi bir işte bir saat çalışması onun akademik başarısını %4 oranında düşürmektedir. Doğru cevap C'dir.

İşverenler çocukları istihdamda kullanma yönünde isteklidirler çünkü iş gücü pazarının artan taleplerine karşı ucuz çocuk iş gücü kolay bir hede ir (Ertürk, 1994, s. 2). Genel olarak uysal olduklarından, daha düşük ücretlere razı edilebileceklerinden ve duruma göre daha kolay işten çıkarılabileceklerinden iş gücü piyasasında çocuklar tercih edilmektedir. Ayrıca çocuk çalıştıran işyerlerinin sigorta ve sosyal haklar gibi yatırım masra arına girmelerine gerek yoktur (Çocuk İşçiliği İle Mücadele, 2004, s. 4). Doğru cveap D'dir.

1896 yılında açılan Darülaceze kimsesiz, yoksul ve terk edilen çocukların korunduğu belli başlı kurumlardan biri olmuş, bu görevini Cumhuriyet kurulduktan sonra da uzun yıllar sürdürmüştür. Doğru cevap C'dir.

Sokakta yaşayan ve çalışan çocukların maruz kaldıkları çeşitli şiddet, ihmal ve istismar edilme durumları “Başkalarına şiddet uygulama, evden-okuldan kaçma, okulda başarısızlık, madde kullanma, madde bağımlısı olma, sokaktaki suçlu gruplarına katılma, zihinsel ve fiziksel gelişimindeki gerileme, psikolojik ve sosyal problemler yaşama” gibi olumsuzlukların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Doğru cevap E'dir.