SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 21

Kut’a göre (1988) sosyal hizmet mesleğinin beş temel unsuru bulunmaktadır. Bu unsurlar;

1. Bilgi temeli ve değer sistemi

2. Toplum
3. Hizmet kurumu
4. Müracaatçı

5. Sosyal hizmet uzmanı

Sosyal hizmet mesleğinin temel değerleri Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Der- neği (NASW) tarafından 5 temel başlık altında toplanmıştır (Higham, 2006).

Sosyal hizmet mesleğinin temel değerleri Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Der- neği (NASW) tarafından 5 temel başlık altında toplanmıştır (Higham, 2006):

1. İnsan onuru ve değeri

2. Sosyal adalet
3. İnsanlığa hizmet
4. Dürüstlük

5. Hak

Sosyal hizmet mesleğinin temel değerleri Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Der- neği (NASW) tarafından 5 temel başlık altında toplanmıştır (Higham, 2006):

1. İnsan onuru ve değeri

2. Sosyal adalet
3. İnsanlığa hizmet
4. Dürüstlük

5. Hak

“Sokak çalışması, uzun dönemli bir perspektifle hedef grubun ihtiyaçları, talepleri ve amaçların- dan başlayarak, hedef grubun kapasitesini güçlendirmek ve kendi yaşamlarını inşa etmek için güçlendirmek amacıyla yürütülen sosyoeğitimsel bir eylemdir”.

Sokak çalışmasının beş temel amacı bulunmaktadır. Bunlar: (1) Ulaşılamayana ulaş- mak (destek ve yardıma ihtiyaç duyan, dışlanmış, var olan örgüt ve kurumsal hizmetlere ulaşamayan birey ve gruplarla çalışmak), (2) motivasyon ve eşlik etmek (hedef grupla çalışırken, kişi ve grupların karar alma süreçlerine yardım etmek ve gerekli durumlarda destek ve tedavi (rehabilitasyon) olanaklarına yönlendirmek) ve (3) sosyal eğitim (hedef kitleyi, ihtiyaçlarını karşılamaları için, yardım sistemini nasıl kullanacakları yönünde bil- gilendirmek), (4) aşağıdan yukarıya yaklaşım (uyum sürecini geliştirmek ve dışlanmayı azaltmak için dolaylı olarak insanların çevreleriyle veya doğrudan bir grup çocuk, genç veya yetişkinle çalışmak), (5) politik ve sosyal farkındalık (sokak çalışmacısı çocukların ve gençlerin yaşam koşullarını izlemeli ve politik otoriteleri sokaklardaki insanların ihti- yaçları konusunda sistematik olarak bilgilendirmelidir) (International Guide on the Met- hodology of Street Work throughout the World, 2008, s. 14).

Sokak çalışmasından sorumlu ekipler mobil ekip (gezici ekip) olarak adlandırılmakta ve ekipte meslek elemanları (psikolog, sosyal hizmet uzmanı, polis, sosyolog), önder çocuk (önceki yıllarda sokak yaşamı deneyimi olan, sokak yaşamını ve bağlantılı sorunlarını aşmış, kurum yaşamına uyum sağlamış çocuklar önder çocuk olarak sokak çalışmasına katılabilmektedir) ve kolluk kuvvetleri yer almaktadır.

Sokak çalışması, beş aşamada gerçekleştirilmektedir:

Birinci aşama: Çalışma yapılacak bölgeyi teorik (tarihsel, sosyal ve kültürel bağlamda incelemek) ve pratik (bölgedeki insanlarla konuşmak, anlamaya çalışmak)olarak tanımaya çalışmak.

İkinci Aşama: Hedef kitlenin bulunduğu bölgede gözlem yapmaya başlamak. Görünür olmaya çalışmak. Bu aşamada gereksiz müdahalelerde bulunmaksızın göz- lem yapmak önemlidir. İkinci aşamada sokak çalışmacısı düzenli olarak bölgeye ziyaretler de bulunur. Böylece “tanıdık” bir yüz olmaya başlar.

Üçüncü aşama: Kendini tanıtma aşamasıdır. Kim olduğunuzu ve neden orada bulunduğunuzu açıklamanız gerekir. Bu aşamada, sadece hedef kitlenin değil aynı zamanda bölgede bulunan diğer sakinlerin (dükkân sahipleri vb.) sizi tanıması ve rolünüzü kavraması önemlidir.

Dördüncü aşama: Dördüncü aşamada hedef kitle ile mesleki ilişkinin kurulması gerekir. Bu aşamada hedef kitlede yer alan bir çocuk veya gençle kuracağınız güvene dayalı ilişkinin tüm gruba erişiminizi sağlayacağı unutulmamalıdır.

Ülkemizde 27 Ocak 1995’te yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 1. maddesine göre 18 yaşına kadar olan herkes çocuk kabul edilmektedir.

Erbay’ın (2008, s.16) yaptığı araştırmada çalışmanın biçimine göre çocuk işçiliği beş türde ifade edilmektedir.

Erbay’ın (2008, s.16) yaptığı araştırmada çalışmanın biçimine göre çocuk işçiliği beş türde ifade edilmektedir:

(1) Ev işleri (aile içi, ücretsiz, ev ve çocuk bakım işleri),

(2) evişi olmayan ücretsiz işler (ailenin geçimi için aileyle beraber yapılan ücretsiz işçiler ya da satışlar),

(3) bağımlı ya da sözleşmeli işçilik (bazı ailelerin çocuklarını kredi ya da borç karşılığı kiralaması),

(4) ücretli işçilik (mal ya da para karşılığı çalışma),

(5) marjinal faaliyetler (işportacılık, çöp toplayıcılığı, dilencilik, fahişelik ya da hırsızlık gibi faaliyetler).

Lakshapathi de çocuklukta çalışmanın en güçlü nedeni olarak kronik yoksulluğu işaret etmektedir (1993, s. 8, 13).

ILO çocuklar tarafından yapılan faaliyetlerin tamamını çocuk işçiliği olarak kabul etmemektedir. ILO, bu bağlamda değişik biçimlerde görülen çocuk işçiliği ile “çocuk emeği-nin en kötü biçimleri” arasında bir ayrım yapmaktadır. ILO, 15 yaş üstü çalışmayı tehlikeli ve ağır bir iş olmadıkça ve haftada 43 saati geçmedikçe çocuk işçiliği olarak kabul etmemektedir.

Uluslararası Çalışma Örgütü, yayımladığı “Investing Every Child” adlı kitapta; çocukların çalışma yaşamına girmesi ile ilgili olarak alternatif konusunu ifade etmektedir. Buna göre; çocukların çalışma yaşamına girmesinin en önemli nedeni alternatifsizliktir. Çocuğun çalışmasının karşısına konacak bir alternatif gereklidir. Bu alternatif, eğitimdir.

Çocuk isçiliğinin temel nedenleri yoksulluk, göç, geleneksel bakış açısı, eğitim olanaklarının yetersizliği, işsizlik, işverenlerin çocuk iş gücüne talebi, mevzuatın yetersizliği ve etkin uygulanmamasıdır.

Ancak sokaklarda çalışan çocuk sayısının ülkemizde ciddi bir probleme dönüşmesinde en etkili unsurun son dönemlerde gerçekleşen kitlesel göçlerin neden olduğu kentsel yoksulluk olduğunu söylemek mümkündür.

1896 yılında açılan Darülaceze kimsesiz, yoksul ve terkedilen çocukların korunduğu belli başlı kurumlardan biri olmuş, bu görevini Cumhuriyet kurulduktan sonra da uzun yıllar sürdürmüştür.

Lusk, sokak çocuklarını aile bağlarına göre, dört kategoriye ayırarak sınıflan dırmayı denemiş.

SOKAKTA ÇALIŞTIRILAN ÇOCUKLARIN YAŞADIKLARI TEHLİKELER, RİSKLER VE DIŞLANMA SÜREÇLERİ Sokak çocuklarının fiziksel ve duygusal şiddete maruz kalma riskleri (Diğer insan­lar, arkadaşları),

Sokak Çocukları ve Madde Bağımlılığı: Sokakta yaşam sürecine başlayan çocukların bağımlılık yapıcı maddeleri kullanma nedenleri aşağıda sıralanmıştır:

• En önemlisi saldırma isteği öncesi cesaret ve güç kazanmak için kullanmak gibi nedenlerle bu alışkanlıklarını sürdürmektedirler.