SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 6

Erbay’ın yaptığı araştırmada çalışmanın biçimine göre çocuk işçiliği beş türde ifade edilmektedir: (1) Ev işleri (aile içi, ücretsiz, ev ve çocuk bakım işleri), (2) ev işi olmayan ücretsiz işler (ailenin geçimi için aileyle beraber yapılan ücretsiz işçiler ya da satışlar), (3) bağımlı ya da sözleşmeli işçilik (bazı ailelerin çocuklarını kredi ya da borç karşılığı kiralaması), (4) ücretli işçilik (mal ya da para karşılığı çalışma), (5) marjinal faaliyetler (işportacılık, çöp toplayıcılığı, dilencilik, fahişelik ya da hırsızlık gibi faaliyetler).

Türkiye İstatistik Kurumu İstatistiklerle Çocuk-2012 çalışmasına göre, çocuk nüfusunun yüzde 5,9’u ekonomik işlerde çalışmaktadır.

ILO’ya göre 15 yaşın altında çalışmak kesinlikle yasaktır.

Çocuk isçiliğinin temel nedenleri; göç, yoksulluk, geleneksel bakış açısı, eğitim olanaklarının yetersizliği, çocukların bilinçsizliğidir

Aşağıdakilerden hangisi William’ın sokak çocuklarını sınıflandırdığı kategoriler; sokaktan yarar sağlayanlar, yetişkin statüsünü erken Kabul edenler, okuldan atılanlar, yozlaştırıcı bir yabancılaşma durumunda olanlardır.

Bulutay; sokakta çalışan çocukları aileleri ile bağları kopmamış, ailelerin gelirlerine katkıda bulunmak ve kendi kişisel harcamalarını karşılamak için çalışmak durumunda kalan çocuklar” olarak tanımlarken sokak çocuklarını; “Aile bağları çok zayıflamış veya kopmuş, sokaktaki çocuk gruplarını ailesi yerine koyan, sokaktaki yaşamı benimsemiş çocuklar” olarak tanımlamaktadır.

Çocuk işçiliğinin kötü biçimleri denildiğinde kölelik, zorla çalıştırma, sokakta çalışma ve çok ağır işlerde çalışma akla gelmelidir.

Türkiye’de çocukların çalışmasının temel nedeni yoksulluktur.

ILO çocuklar tarafından yapılan faaliyetlerin tamamını çocuk işçiliği olarak kabul etmemektedir. ILO’nun çocuk işçiliğine yönelik sınıflamasına göre; (a) 5-11 yaş arası çocuklar için hafif işler dahi hoşgörü sınırları dışındadır (sıfır tolerans). (b) 12-14 yaş arası çocuklar için ise sadece haftada 14 saatten az olmak koşulu ile tehlikeli olmadığı bilinen sektörde çalışmak çocuk işçiliği olarak Kabul edilmez. Bu bir ekonomik faaliyet olarak değerlendirilir ve çocuk okuldan alıkonulmadıkça ve ruhsal-bedensel sağlığı ve gelişimi etkilenmedikçe hoş görülebilir. (c) 15-17 arasındaki çocuklar için ise en düşük yaş ölçütünü yerine getirdikleri ve zorunlu eğitimlerini tamamladıkları sürece sıradan işlerde haftada 43 saate kadar çalışma izni verilmiştir. Buna göre haftada 43 saatten çok sıradan, tehlikeli olmayan bir işte bile olsa çalışmak bu yaş grubu için tehlikeli olarak Kabul edilmiş ve çocuk emeğinin en kötü biçimleri arasına sokulmuştur.

Erbay (2008, s. 16) tarafından yapılan bir araştırmada çocuk işçiliği çalışmanın biçimine göre;

- ev işleri,

- ev işi olmayan ücretsiz işler,

- bağımlı ya da sözleşmeli işçilik,

- ücretli işçilik,

- marjinal faaliyetler olmak üzere beş türde ele alınmaktadır. Buna göre dilencilik, çöp toplayıcılığı, işportacılık ve hırsızlık marjinal faaliyetler kapsamında ele alınırken; mal ya da para karşılığı çalışma ise ücretli işçilik kapsamında ele alınmaktadır.

Çocuk işçiliği ile ilgili literatürde çocuklar için tehlikeli çalışma adı altında yapılan tanımlamaya göre; tehlikeli çalışma, doğası ve türü gereği çocukların güvenliğini, sağlığını (fiziksel ve zihinsel) ve ahlaki gelişimi üzerinde ters etkilere sahip olan veya bunlara neden olan herhangi bir aktivite veya çalışmadır. Tehlike aşırı iş yükünden, çalışılan yerin fiziki koşullarından ve/veya çalışma sürelerinden ortaya çıkabilir. Tehlikeli çalışma tanımında çocuğun sosyal gelişimine ilişkin bir duruma doğrudan yer verilmemiştir.

Çocuk işçiliğinin nedenleri yoksulluk, eğitim ile ilgili nedenler, geleneksel bakış ve ailenin rolü, çocuk iş gücüne olan talep ve çocuk işçiliği mevzuatının yeterince uygulanamaması olarak sıralanabilir. Eğitim ile ilgili nedenler ise eğitimin çekici olmaması, ailenin eğitim kurumlarına karşı güvensizliği, çocuğun okul başarısızlıklarını kapsamaktadır. Çocuk işçiliği sorunun en temel nedeni ise yoksulluktur.

Williams sokak çocuklarına yönelik

- sokaktan yarar sağlayanlar,

- yetişkin statüsünü erken kabul edenler,

- okuldan atılanlar

- yozlaştırıcı bir yabancılaşma durumunda olanlar olmak üzere dört kategoriye ayırmaktadır. Buna göre dördüncü kategoriyi oluşturan ve önceki yaşamından, değer yargılarından hızla uzaklaşan grup gerçek sokak çocuklarına tekabül etmektedir.

UNICEF’te sokak çocuklarına ilişkin aile bağlarının biçimi ve çocukların sokakta bulunma şekillerine göre üçlü basamaklı bir sınıflama yapılmaktadır. Birinci basamakta yer alan çocukların aileleri ile bağları düzenlilik göstermektedir. Bu basamakta yer alan çocukların bir kısmı eğitimlerine devam etmekle birlikte, ailelerinin geçimine katkıda bulunmak amacı ile sokakta çalışıyorlar. Bu grupta yer alan çocuklar sokakta bulunmadıkları için risk altında kabul ediliyorlar ve sokağa aday çocuklar olarak tanımlanıyorlar. İkinci basamakta yer alan çocukların aile bağları ya tamamen kopmuş ya da seyrek bir periyoda yayılmıştır. Bu grupta yer alan çocuklar bütün temel ihtiyaçlarını kendi çabaları ile ya da arkadaş grubu ile sokaktan elde etmektedirler. Bu çocuklar için sokak evlerinin yerini alır ve bu çocuklar sokakta bulunan çocuklar olarak tanımlanırlar. Son basamakta yer alan çocuklar ise bütün yaşamını sokakta geçiren, aile bağları tamamen kopmuş çocuklardan oluşmaktadır. Bu çocuklar arasında uyuşturucu ve uçucu madde kullanımı yaygındır ve en çok istismara uğrayan çocuklardır. Bu nedenle bu çocuklara sokağın çocukları denilmektedir.

UNICEF’te sokak çocuklarına ilişkin aile bağlarının biçimi ve çocukların sokakta bulunma şekillerine göre üçlü basamaklı bir sınıflama yapılmaktadır. Birinci basamakta yer alan çocukların aileleri ile bağları düzenlilik göstermektedir. Bu basamakta yer alan çocukların bir kısmı eğitimlerine devam etmekle birlikte, ailelerinin geçimine katkıda bulunmak amacı ile sokakta çalışıyorlar. Bu grupta yer alan çocuklar sokakta bulunmadıkları için risk altında kabul ediliyorlar ve sokağa aday çocuklar olarak tanımlanıyorlar. İkinci basamakta yer alan çocukların aile bağları ya tamamen kopmuş ya da seyrek bir periyoda yayılmıştır. Bu grupta yer alan çocuklar bütün temel ihtiyaçlarını kendi çabaları ile ya da arkadaş grubu ile sokaktan elde etmektedirler. Bu çocuklar için sokak evlerinin yerini alır ve bu çocuklar sokakta bulunan çocuklar olarak tanımlanırlar. Son basamakta yer alan çocuklar ise bütün yaşamını sokakta geçiren, aile bağları tamamen kopmuş çocuklardan oluşmaktadır. Bu çocuklar arasında uyuşturucu ve uçucu madde kullanımı yaygındır ve en çok istismara uğrayan çocuklardır. Bu nedenle bu çocuklara sokağın çocukları denilmektedir. Buna göre Ali, birinci basamakta yer almaktadır ve risk altında olduğu için sokağa aday çocuklar kapsamındadır.

Bugün sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan çocuklar sorununa yönelik olarak geliştirilen

- ıslah edici yaklaşım,

- rehabilite edici yaklaşım,

- sokak çalışması yaklaşımı

-koruyucu/önleyici yaklaşım olmak üzere dört temel yaklaşım vardır. Islah edici yaklaşım bu bağlamda ortaya çıkan ilk yaklaşımdır.

Bugün sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan çocuklar sorununa yönelik olarak geliştirilen

- ıslah edici yaklaşım,

- rehabilite edici yaklaşım,

- sokak çalışması yaklaşımı

- koruyucu/önleyici yaklaşım olmak üzere dört temel yaklaşım vardır. Islah edici yaklaşım bu bağlamda ortaya çıkan ilk yaklaşımdır. Bu yaklaşımda çocukların çocuk ıslahı örgütlerinin hizmetleri ile tanışması gereği esastır. Rehabilite edici yaklaşım, çocukları ortamlarından, içinde bulundukları durumdan çıkartıp onları rehabilite edici programlara katmayı vurgular. Bu yaklaşım Latin Amerika’da gelişip hız kazanmıştır. Sokak çalışması yaklaşımı yenilikçi bir alternatif olarak öne çıkmaktadır ve bu yaklaşım Freire’nin eğitim modelinde öğrencilerin kendi yararlarını vurgulayan ve onlara pratik ve politik beceri kazandıran bir yaklaşımdır. Koruyucu -önleyici yaklaşım ise UNICEF tarafından geliştirilmiştir ve bu yaklaşımda sokaktaki çocuklar sorununun anlaşılması için geniş sosyal ve ekonomik değişkenler incelenmelidir.

Bugün sokakta yaşayan ve/veya çalıştırılan çocuklar sorununa yönelik olarak geliştirilen

- ıslah edici yaklaşım,

- rehabilite edici yaklaşım,

- sokak çalışması yaklaşımı

- koruyucu/önleyici yaklaşım olmak üzere dört temel yaklaşım vardır. Koruyucu -önleyici yaklaşım ise UNICEF tarafından geliştirilmiştir ve bu yaklaşımda sokaktaki çocuklar sorununun anlaşılması için geniş sosyal ve ekonomik değişkenler incelenmelidir.

Portekiz, evsizlik sorunu için politika geliştiren ilk Güney Avrupa ülkesidir.Doğru cevap B şıkkıdır.

Toplumla Çalışma, Anka Çocuk Destek Programı bileşenlerinden biri değildir. Doğru cevap A şıkkıdır.