SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 16

Shaw ve McKay’in suçlulukla ilgili elde ettiği bulgular;
• Suç oranı değişkendir ve çocukların suçlu olma durumları suçluluğun yüksek oranda görüldüğü bölgelerde yaşamalarına bağlıdır.
• Suçluluk, yaşanılan çevrenin sosyalleştirme sisteminin bir ürünüdür.
• Yüksek suçluluk oranları, toplumsal kurumların ve toplumun bireyleri kontrol ve koruma gücünün çöküşünü gösterir.
• Suçlulukta bireylerin etnik veya ırksal grubunun ne olduğu önemli değildir. Önemli olan bireylerin yaşadıkları bölgenin suç yoğunluğudur. Bireyler bu bölgeden ayrılmaları hâlinde suç söz konusu olmaz.
• Suçluluk oranları sağlıksız ortamda barınma, fakirlik gibi ekonomik ve toplumsal şartlarla ilgilidir.
• Kültürel iletim o bölgede suçluluğun oluşmasında etkendir.
• Suçun en büyük kaynağı toplum olduğu için kontrolü de toplum temelli olmalıdır.

Sutherland’e göre suç davranışı çocukluk yaşlarından itibaren gelişmeye başlayarak devam eder. Sutherland’ın teorisinde dokuz ilke vardır:
• Suç davranışı öğrenilir.
• Suç davranışı diğer bireylerle iletişim hâlindeyken meydana gelen etkileşim sırasında öğrenilir.
• Suç davranışının öğrenilmesinin en temel kısmı bireyin kendisine en yakın kişilerle olan iletişimidir.
• Suç davranışının öğrenilmesi iki unsur içerir. a. Suç işleme tekniklerini öğrenme. b. Suç işlemeyi haklı çıkaracak gerekçeler bulma.

• Bireyi suça iten bu gerekçeler ve itici nedenler, kanunlarda ifadesini bulan suç tanımlarına karşı hoşa giden ve hoşa gitmeyen diye iki tür tepki ile öğrenilirler.
• Bir kişinin suçlu olmasının nedeni, o bireyin kanun ihlallerini hoşa gidecek eylemlermiş gibi değerlendiren tanımlamalara, bu tür fiilleri uygunsuz ve kabul edilemez bulan tanımlamalara göre çok daha fazla maruz kalmasıdır.
• Ayırıcı birliktelikler; görüşme sıklığı, görüşme/birliktelik süresi, önem durumu ve görüşme/birliktelik yoğunluğu bakımlarından değişkenlik arz ederler.
• Başka insanlarla olan birliktelikler ve görüşmeler sonucunda öğrenilen suç ve suçluluğa ilişkin davranış biçimleri ile suç karşıtı tavır ve davranışlar diğer öğrenme türlerinde de geçerli olan öğrenme mekanizmalarını içerirler.
• Her ne kadar suçlu davranış genel olarak ihtiyaçlar ve değerlerin bir ifadesi olsa da bu ihtiyaçlar ve değerler suçlu davranışı açıklamaya yetmez çünkü suç içermeyen davranışlar da aynı ihtiyaçlar ve değerlerin bir ifadesidir.

Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) ise suç türleri 5 grupta yer almıştır. Bu gruplar ve bu
gruplara giren suç türleri aşağıda yer almaktadır.
• Uluslararası Suçlar: Soykırım ve insanlığa karşı suçlar, göçmen kaçakçılığı ve insan ticareti suçları.
• Kişilere Karşı Suçlar: Hayata karşı suçlar (yaşamı tehdit etme), vücut dokunulmazlığına karşı suçlar, işkence ve eziyet, koruma, gözetim, yardım veya bildirim yükümlülüğünün ihlali, çocuk düşürtme, düşürme veya kısırlaştırma, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar, hürriyete karşı suçlar, şerefe karşı suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, mal varlığına karşı suçlar.

• Topluma Karşı Suçlar: Örgütsel (organize) suçlar, genel tehlike yaratan suçlar, çevreye karşı suçlar, kamunun sağlığına karşı suçlar, kamu güvenine karşı suçlar, kamu barışına karşı suçlar, ulaşım araçlarına veya sabit platformlara karşı suçlar, genel ahlâka karşı suçlar, aile düzenine karşı suçlar, ekonomi, sanayi ve ticarete ilişkin suçlar.
• Bilişim Alanında Suçlar: Bilişim sistemine izinsiz girme, sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme, banka veya kredi kartlarının bilişim yoluyla kötüye kullanılmasına yönelik suçlar.
• Millete ve Devlete Karşı Suçlar: Kamu idaresinin güvenilirliğine ve işleyişine karşı suçlar, adliyeye karşı suçlar, devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar, devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, millî savunmaya karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, yabancı devletlerle olan ilişkilere karşı suçlar.

Topluma Karşı Suçlar: Örgütsel (organize) suçlar, genel tehlike yaratan suçlar, çevreye karşı suçlar, kamunun sağlığına karşı suçlar, kamu güvenine karşı suçlar, kamu barışına karşı suçlar, ulaşım araçlarına veya sabit platformlara karşı suçlar, genel ahlâka karşı suçlar, aile düzenine karşı suçlar, ekonomi, sanayi ve ticarete ilişkin suçlar.

Suçun, trafik suçlarından örgütsel suçlara kadar birçok çeşidi bulunmaktadır. Stahl, Finnegan ve Kang (2003) suçları; şahsa karşı, mala karşı, kamu düzenine karşı, kamu güvenine karşı ve narkotik olarak beş kategoride sınıflandırırken Brenner ve Goodman (2002) da suçları; sahsa karşı, mala karşı, devlete karşı ve ahlaki suçlar olarak dört kategoride ele almışlardır.

Biyolojik kuramlar bireyin suç işlemesinin nedeninin onun vücut yapısına bağlı olduğunu
savunmaktadır. Bu kuramın öncüsü Lombrosso’dur.

Mikro sistemler ergenlik çağı ve aileye yoğunlaşarak bu dönemdeki kimlik arayışı ve yeni çevrelere katılma çabalarını incelemektedir.

Suça sürüklenmeden önce risk altında olan çocuklar için koruma programları, suçlu davranış gösteren çocukların tutuklanması, suçluluk nedeniyle çocukların yargılanması ve bulundukları kurumda çocuk ıslah programları çocuk adalet sistemini oluşturmaktadır.

Çocuk adalet sistemi ile ilgili uygulanan modeller ya da yaklaşımlardan adil yargılama modeli ya da adalet yaklaşımı son yıllarda en fazla kullanılan yaklaşımdır. Bu modellerin gerçekleştirilmesinde temel alınan bazı belgeler bulunmaktadır. Bunlar; BM Çocuk Hakları Sözleşmesi (md. 37-40), Riyad Kuralları (Suçluluğu Önleme), Pekin Kuralları (Yargılama) ve Havana Kuralları (Cezaların İnfazı)’dır.

Sosyal Hizmet Sözlüğü (Baker, 1999)’nde adli sosyal hizmet “Yasalarla, yasal konularla ve davalarla, hem ceza hem suç adaleti sistemleri içinde ilgilenen ve çocuk refahı, çocuk velayeti, boşanma, suça itilen çocuklar, akrabaların sorumluluğu, refah hakları, zorunlu tedavi programları ve yasal yeterlilik konularını içeren uzmanlık alanıdır.” şeklinde tanımlanmıştır.

Adli sosyal hizmet uzmanlarının rolleri aşağıda ifade edilmiştir.

Adli sosyal hizmet uzmanlarının rolleri aşağıda ifade edilmiştir. Hüküm vermek sosyal hizmet uzmanının bir rolü değildir.

Adli alanda çalışacak olan sosyal hizmet uzmanlarının bazı özel bilgi ve becerilere sahip olması gerekir. Örneğin ruh sağlığı hastalıkları, suça itilmiş çocuklar ve madde bağımlılığı, şartlı tahliye gibi konularda bilgi ve deneyim sahibi olmak adli sosyal hizmet alanında görev yapan sosyal hizmet uzmanının sahip olması gereken en önemli beceriler arasında yer almaktadır.

A ve B seçeneği İşverenler ve İş Arkadaşlarına Karşı Etik Sorumluluklar ,  D ve E seçeği Topluma Karşı Etik Sorumluluk ilkeleri arasındadır. Cevap C seçeneğidir.

Çocuk Adalet Sisteminin Yönetimi Hakkında Birleşmiş Milletler Asgari Standart Pekin Kuralları 2. maddesinde “Çocuk, mevcut hukuk sistemi içinde işleyebileceği bir suçtan ötürü, kendisine büyük insanlardan farklı davranılması gereken kişidir.” diyerek yetişkin ve çocuk arasında ayrıma gitmiştir.

A ve C seçeneği müracaatçıya karşı etik sorumluluklar, D ve E seçeneği ise  İşverenler ve İş Arkadaşlarına Karşı Etik Sorumluluklar olarak ifade edilmektedir.

Türkiye’de çocuk adaleti ile ilgili olarak BM Çocuk Hakları Sözleşmesini, suçluluğu önlemek için Riyad Kurallarını, yargılama sırasındaki eylemler için Pekin Kurallarını ve cezaların infazı sırasında çocukların haklarını korumak için Havana Kurallarını kabul etmiştir.

Zehr ve Mika’ya göre (1997), onarıcı adaletin temel kavramları aşağıda maddeler
hâlinde belirtilmiştir.

Suç aslında insanların ve insanlar arası ilişkilerin bir ihlalidir.
İhlaller, yükümlülükleri ve zorunlulukları ortaya çıkarır.

İyileştirici adalet, iyileşme için çabalar ve yanlışlar yerine doğruları koyar.
3.1 Mağdurların bilgiye, doğrulamaya, şahitliğe, güvenliğe ve tazminata olan ihtiyacı adaletin başlangıç noktasıdır.
3.1.1 Mağdurların güvenliği acil bir önceliktir.
3.1.2 Adalet süreci, her bir mağdurun kendi alanında iyileşme ve düzelmesini
destekleyecek bir çerçeve sağlar.
3.1.3 Mağdurların ihtiyaçlarını belirleme ve sonuç almaları için girdi ve katılımları maksimize edilerek güçlendirilir.
3.1.4 Suçlular zararın olabildiğince kısa sürede tamiri konusunda rol almalıdır.
3.2. Adalet süreci mağdur ve suçlu arasında bilgi değişimi, katılım, diyalog ve ortak rızalarını en yüksek seviyede yapılmasını sağlar.
3.2.1 Bazı durumlarda yüz yüze karşılaşmalar daha iyi olabilse de başka bilgi
aktarım türleri de diğerlerinde daha uygun olabilir.
3.2.2 Mağdurların bilgi aktarımlarının yapılacağı şartlar için tanım ve yönlendirmelerde öncelikli rolü vardır.
3.2.3 Karşılıklı anlaşmalar, dayatılan sonuçlara tercih edilir.
3.2.4 Pişmanlık, affetme ve uzlaşma için fırsatlar sağlanır.
3.3 Suçluların ihtiyaçları ve asgari geçimleri sağlanmalıdır.
3.3.1 Suçluların kendilerinin de çoğu zaman zarar gördüğü anlaşılmalı, iyileşmeye ve entegrasyona ihtiyaçları vurgulanmalıdır.
3.3.2 Suçlular desteklenir ve adalet sürecinde onlara saygın davranılır.

3.3.3 Toplumdan uzaklaştırma ve suçluların sıklıkla sınırlanması minimum seviyede ve zorunluluk durumunda yapılmalıdır.
3.3.4 Adalet, kişisel değişimleri şikâyetçi tavırların üzerinde tutar.
3.4 Adalet süreci topluma aittir.
3.4.1 Toplum üyeleri adaletli davranmada aktif katılım sağlar.
3.4.2 Adalet süreci toplum kaynaklarından ilham alır. Sonucunda da toplumun güçlenmesinde ve inşasına katkıda bulunur.
3.4.3 Benzer zararları başkalarının da yaşamasını engellemek için toplumda değişimlerin yapılması için girişimde bulunur.
3.5 Adalet kasıtlı olsun olmasın sonuçlar konusunda veya suç ve mağduriyetlere tepkiler konusunda dikkatli (düşünceli)dir.
3.5.1 Adalet izleme yapar ve harfi harfine yerine getirmeyi destekler, çünkü iyileşme, düzelme, sorumluluk alma ve değişim sağlanması bu sayede maksimize olur.
3.5.2 Sonuçların aynı çıkması bakımından değil, gerekli desteğin sağlanması ve fırsatların bütün taraflara verilmesi açısından ve etnik, sınıf ve cinsiyet ayrımından kaçınılması bakımından eşitlik garanti edilir.
3.5.3 Genellikle caydırıcı ve aciz bırakıcı olan sonuçlar son çare olarak uygulanmalıdır. Katılan tarafların iyileşmesini çabalarken en az kısıtlayıcı müdahale yapılır.
3.5.4 Zorlayıcı ve cezalandırıcı sonlar için iyileştirici süreçlerin uyumu, usulsüz olarak suçluların alıştırılması veya sosyal kontrolün genişlemesi direnç görür

Çocuk mahkemelerinin dayandığı ilkeler şu şekildedir:
• Çocuklar, gelişme süreçlerini henüz tamamlamamış oldukları için onlara yetişkinlere davranıldığı gibi davranılamaz.
• Yetişkinlere kıyasla çocuk kolayca rehabilite edilebilir ve bu nedenle adaletin amacı öncelikle çocuğu cezalandırmak değil onu eğitmek ve tedavi etmek olmalıdır.

• Çocuklar hakkında karar verilirken onların özel koşulları ve şartları göz önünde bulundurulmalıdır.
• Çocuk adalet sistemi, cezalandırıcı ve katı olmaktan uzak olmalıdır.