SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 19

Genel Bilgiler ve Yaklaşım İlkeleri Psikososyal servis uzmanlarının çocuklarla çalışma ve çocuklara yaklaşım konularında bilgi ve becerilerini güçlendirmek amacıyla hazırlanan kılavuz niteliğinde bir modüldür. Kişisel Gelişim Programı (Kısa Grup Çalışması) Çocukların kurum sürecinde ve salıverilme sonrasında kendilerini doğru ifade edebilmelerini sağlamak, sosyal becerilerini geliştirmek, yaşantılarına dair farkındalıklarını artırmak ve gelişimlerini desteklemek amacıyla grup çalışmalarıyla uygulanabilen bir modüldür. Aile Eğitimi Programı Çocukların aileleri ile ilişkilerin kurulması ve/veya ilişkilerinin yeniden düzenlenmesi,  kurum sürecinde ve sonrasında topluma uyum sağlamalarına yönelik, ailelere kurumda verilecek grup eğitimlerini içermektedir. İyiye Doğru Öfke Kontrol Programı Bu program; çevresine ve kendisine zarar verme riski yüksek olan çocuklara öfke duygusunun kontrol edilemediği durumlarda ortaya çıkabilecek olumsuz sonuçlara ilişkin farkındalık kazandırılmasını sağlamak, öfkeyi kontrol etmek ve zararlarını en aza indirmek için teknik ve yöntemler öğretmek, kontrol edildiğinde de olumlu sonuçlarının olabileceğini vurgulamak gibi konularda grup çalışmalarından oluşmaktadır. Güvenli Davranış Programı (Buradayım) Çocukların kendilerini sağlıklı ortaya koymaları, güvenli davranış sergilemeleri için temel yaşam becerilerini kazanmaları ve geliştirmeleri (atılganlık) ve tahliye sonrası yeniden suça sürüklenme olasılıklarını düşürmeyi hedeflemektedir. Cinsel İstismar ve Yaklaşım İlkeleri Cinsel istismara maruz kalan çocuğa yaklaşım ve müdahale yöntemleri, bu çocuklar için hukuksal, tıbbi ve adli süreçlerde atılması gereken temel adımlar gibi konularda psikososyal servis uzmanlarının bilgi ve müdahale güçlerini artırmak amacıyla geliştirilmiş kılavuz niteliğinde bir programdır. İnfaz ve Koruma Memuru Bilgi Paylaşım Programı Kurumda uygulanan program ile infaz ve koruma memurlarına çocuklara uygun yaklaşım gösterme, kurumda yaşanan sorunları önleme/çözme konuları ile kurum psikososyal  servisi çalışmaları hakkında bilgilendirme amaçlanmaktadır.

Denetimli Serbestlik ilk kez İngiltere’de 1842 yılında hafif suç işlemiş kişiler hakkında uygulanmış, bu konuda ilk düzenleme 1869 yılında ABD’de yapılmıştır. 1869 yılında ABD’nin Massachussets eyaletinde 17 yaşından küçükler hakkında uygulanan denetimli serbestlik, 1878 yılında yetişkinler hakkında da uygulanmış, 1880 yılında çıkarılan bir yasa ile kurumun bütün ülkeye uygulanması sağlanmıştır (Alıntılayan Kale, 2009, s. 6; Aktaran Çolak, 2005, s.134).

Aile Mahkemeleri uygulamalarına Türkiye’de 2003 yılında başlanılmasına rağmen yurt dışındaki uygulamaların çok daha önceye dayandığı görülmektedir. Türkiye’de Aile Mahkemeleri 18/01/2003 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 4787 sayılı “Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun” ile kurulmuş, 14/04/2004 tarih ve 5133 sayılı “ Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” ile değişiklik yapılarak uygulamalara devam edilmiştir. 4787 sayılı Kanunun 5. maddesi ile aile mahkemelerinde psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı atanması öngörülmüştür.  Kanun; “her ilde ve merkez nüfusu yüzbinin üzerindeki her ilçede, tek hâkimli ve asliye mahkemesi derecesinde olmak üzere aile mahkemelerinin kurulacağı, gerektiğinde bir yerdeki aile mahkemesinin birden çok dairesinin kurulabileceğini” belirtmektedir.

Dünya’da ilk çocuk mahkemesi 1878 yılında Amerika Masscahusets’te, diğeri de Chicago’da 1899’da kurulmuştur. İtalya’da ise 1934’te faaliyete geçmiştir (www. icdenetim. adalet.gov.tr).

Ülkemizdeki duruma bakıldığında, 2014 yılı itibariyle Adalet Bakanlığında; (www.
shu.org.tr):
• Ceza İnfaz Kurumları (Taşra):182
• Denetimli Serbestlik: 80
• Aile Mahkemesi: 143
• Çocuk ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri: 79
• Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü: 1
• Mağdur Hakları Daire Başkanlığı: 3
• Eğitim Daire Başkanlığı: 3
• Arabulucuk Daire Başkanlığı: 2 olmak üzere toplam 493 sosyal hizmet uzmanının çalıştığı görülmektedir.

Ülkemizdeki duruma bakıldığında, 2014 yılı itibariyle Adalet Bakanlığında; (www.
shu.org.tr):
• Ceza İnfaz Kurumları (Taşra):182
• Denetimli Serbestlik: 80
• Aile Mahkemesi: 143
• Çocuk ve Çocuk Ağır Ceza Mahkemeleri: 79
• Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü: 1
• Mağdur Hakları Daire Başkanlığı: 3
• Eğitim Daire Başkanlığı: 3
• Arabulucuk Daire Başkanlığı: 2 olmak üzere toplam 493 sosyal hizmet uzmanının çalıştığı görülmektedir.

Tarihsel süreç içerisinde adli sosyal hizmetin izlerine 1800’lü yıllarda, çocuk mahkemelerinin açılması sırasında rastlanmaktadır (Gumz, 2004).

Sosyal hizmet bir meslek olmadan önce ıslah alanıyla özdeşleşmişti. Bunun sonucunda 1879’da Ulusal Hayırseverlik ve Islah Konferansı düzenlenmiş ve Jane Addams ilk kadın başkan olarak hizmet etmiştir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde ilk çocuk/ergen mahkemesi 1899 yılında Chicago
Kadınlar Kulübü’nün çabaları ile Illinois’te açılmıştır. Çocuk/Ergen Psikopati Kurumu William Healy tarafından hayata geçirilmiş olup çocukların mahkemeye çıkmadan önce psikolojik sorunları olanları saptama görevini yerine getirmiştir. Ardından bu kurum profesyonel bir takım ile çocukların psikososyal değerlendirmesi ve suça sürüklenen çocuklar alanında araştırma yapmaya başlamıştır.

Bottoms ve Stelman (1988, s.51; Akt: Uluğtekin, 2004)’a göre, mahkemelerde hazırlanan SİR’ler, “kanıtlanmış bir suçun onaylanması sonucunda, bir suçluya ne yapılması gerektiğine karar vermesi için mahkemeye yardımcı olmak amacıyla yazılan sosyal hizmet dokümanları”dır.

Adli sosyal hizmet uzmanının rollerini özetle altı başlıkta ele almak mümkündür:
• Danışmanlık: Psikososyal danışmanlık, arabuluculuk ve grup danışmanlığı
• Rapor Yazmak: Mahkeme raporları, sosyal inceleme raporları
• Vaka Yöneticiliği
• Araştırmacılık ve değerlendiricilik
• Savunuculuk: Vakaları veya yasaları savunmak
• Bilirkişilik: Mahkeme de tanıklık, uzmanlık alanı ile ilgili rapor yazmak (Maschi ve Heer, 2014).

Amerikan Ulusal Adli Sosyal Hizmet Örgütü’nün kabul ettiği ve 40 maddeden oluşan adli sosyal hizmet uygulayıcılarının sorumlulukları aşağıda verilmiştir.
Bölüm I
Ulusal Adli Sosyal Hizmet Örgütü’ne Karşı Etik Sorumluluk
• İlke l. Adli Sosyal Hizmet Örgütü’nün her bir üyesi, adli sosyal hizmet uzmanı görevlerini yerine getirmek için gerekli olan eğitim, geçmiş ve deneyim niteliklerine sahip olacaktır.
• İlke 2. Adli Sosyal Hizmet Örgütü üyeleri, üyelik, izin ve/veya sertifikasyon alma amaçları dâhil herhangi bir amaçla bir üyenin nitelikleri, eğitimi, geçmişi veya deneyimini ne sözlü ne de yazılı olarak yanlış sunmayacaktır.
• İlke 3. Her adli sosyal hizmet uzmanı, uygulamayı etkileyen kanun değişikliklerini takip edecek, hizmetiçi eğitim programlarına, profesyonel konferanslara katılacak, profesyonel yayınlar aracılığıyla uygulama becerilerini genişletecek, adli konularda profesyonel iş arkadaşlarına danışacak ve talep edildiğinde iş arkadaşlarına ve diğer profesyonellere eğitim konusunda destek olacaktır.
• İlke 4. Her üye, adli sosyal hizmet örgütü’nün çalışması ve standartları hakkında diğer profesyonelleri ve kamuoyunu bilgilendirmekten sorumlu olacaktır.
• İlke 5. Adli sosyal hizmet uzmanı, Adli Sosyal Hizmet Örgütü adına ve özel vatandaş olarak yaptığı beyanları arasında açık bir ayrım gözetecektir.
• İlke 6. Adli Sosyal Hizmet Uzmanı, müracaatçıya hizmet sunarken diğer ajanslara veya toplum üyelerine danışarak kanunlar, kurallar, politikalar ve tedavi hedefleri arasındaki potansiyel çelişkileri açıkça tanımlamaya çalışacaktır.
• İlke 7. Araştırma ve yayınlar yoluyla bilimsel sorgulama yapan her adli sosyal hizmet uzmanı, gizliliği garantileyecek ve bütün müracaatçılara gelebilecek fiziksel ve/veya psikolojik zararı en aza indirgeyecektir.
• İlke 8. Adli Sosyal Hizmet Örgütü üyeleri sadece, gönüllü olarak bilgilendirilmiş
onam veren deneklerle yapılan araştırmalara katılacaktır. Araştırmalarda deneklerinin gizliliğini ve onurunu korumak için özen gösterilecektir. Herhangi bir araştırma projesine katılmayı reddeden müracaatçıya ceza verilmeyecektir.
• İlke 9. Adli Sosyal Hizmet Örgütü üyeleri yayınlarda yayıncılık kurallarına uyacaktır

Müracaatçılara Karşı Etik Sorumluluklar
• İlke 17. Adli sosyal hizmet uzmanı, hizmet verirken ırk, uyruk, din, renk, yaş, cinsiyet, cinsel yönelim, zihinsel veya fiziksel özürlülük, siyasi inanç, medeni hâl veya yasal statüye dayalı olarak ayrımcılık yapmayacaktır.
• İlke 18. Adli sosyal hizmet uzmanı;sevk kaynağını açıkça tanımlayacak, değerlendirilen veya tedavi edilen bireyleri değerlendirmenin doğası ve amacı hakkında bilgilendirecek ve bilginin kiminle paylaşılacağına dair geçerli standartlar kullanacaktır.
• İlke 19. Adli sosyal hizmet uzmanı, müracaatçının fiziksel, duygusal veya psikiyatrik sağlığını tehlikeye düşürecek tedavi sağlamayacaktır.
• İlke 20. Adli sosyal hizmet uzmanı, ihtiyaç duyduğu durumlarda danışmanlık alacaktır.
• İlke 21. Adli sosyal hizmet uzmanı, müracaatçının yararına olduğu düşünüldüğünde diğer profesyonellere ve kurumlara sevk edecektir. Müracaatçı bu sevk hakkında bilgilendirilecektir.
• İlke 22. Adli sosyal hizmet uzmanı, kişisel, aile ve/veya profesyonel sorumluluklar arasında olası bir çatışma varsa müracaatçısını reddederek potansiyel çıkar çatışmalarından kaçınacaktır.
• İlke 23. Tedavi müracaatçının isteği doğrultusunda sonlandırıldığında adli sosyal hizmet uzmanı, kararının dayandığı temeli yeterli ölçüde açıklayacak ve başka profesyonellere veya kuruma uygun bir sevk ederek hizmetlerin devam etmesini garantilemek için önlem alacaktır.
• İlke 24. Adli sosyal hizmet uzmanı, kanuna tabi olarak bütün kayıtların ve evrakların gizliliğini koruyacaktır. Bilgi ancak müracaatçının bilgilendirilmiş ve yazılı oluruyla açıklanacaktır.
• İlke 25. Adli sosyal hizmet uzmanı, başka profesyonellerin benzer özellikte verdikleri hizmetlerin oranlarına uygun olarak makul ücretler belirleyecektir.
• İlke 26. Adli sosyal hizmet uzmanı, seçili muhtaç müracaatçılara hizmetlerini sunacaktır.
• İlke 27. Adli sosyal hizmet uzmanı, yapılan hizmetler karşılığında ödeme alacaktır.
• İlke 28. Adli sosyal hizmet uzmanı, herhangi bir yasadışı faaliyete, sahtekârlığa
veya hilekârlığa girişmeyecektir.
• İlke 29. Adli sosyal hizmet uzmanı, bir iş arkadaşına/iş arkadaşından sevk almak/ vermek için değerli herhangi bir şey kabul etmeyecek, talep etmeyecek, vermeyecek veya almayacaktır.
• İlke 30. Adli sosyal hizmet uzmanı, kendi kişisel sorunlarının (akıl hastalığı/uyuşturucu veya alkol bağımlılığı gibi) müracaatçılara hizmet vermesini engellemesine
120 Sokak Sosyal Hizmeti ve Adli Sosyal Hizmet izin vermeyecektir. Adli sosyal hizmet uzmanı, kendi kişisel sorununa ilişkin uygun tedavi alma sorumluluğuna sahip olmalıdır.
• İlke 31. Adli sosyal hizmet uzmanı, müracaatçılar, öğrenciler veya adli sosyal hizmet uzmanının yetkisi altında bulunan herhangi bir kişiyle cinsel ilişki yaşamayacaktır.
• İlke 32. Adli sosyal hizmet uzmanı, herhangi belgeli veya şüphelenilen çocuk istismarını veya ihmalini, hasta veya herhangi başka bakmakla yükümlü olunan kişilerin istismarını, ilgili yerel ve ulusal kanunlara göre uygun kurumlara bildirecektir.
• İlke 33. Adli sosyal hizmet uzmanı, müracaatçılar tarafından yakın fiziksel zarar
vermeyle ilgili ciddi tehditler yapıldığında anında uygun yasal makamları ve tanımlanan potansiyel mağdurları bilgilendirecektir.
• İlke 34. Adli sosyal hizmet uzmanı, profesyonel veya eğitim amaçlı görüşmelerin film veya ses kaydını yaparken müracaatçıların yazılı olurunu alacaktır.
• İlke 35. Adli sosyal hizmet uzmanı, reşit olmayan müracaatçılara karşı dikkatli olacak ve müracaatçınn tedavisinin ilerlemesini etkinleştirmek için anne babalara, velilere veya ilgili ajanslara sadece gereken bilgilerin verilmesini sağlayacaktır.

Adalet Bakanlığına bağlı Ceza ve Tevkifevleri istatistiklerine bakıldığında Türkiye’de bir suç nedeniyle tutuklu veya hükümlü olarak cezaevinde kalanların sayısında son 20 yılda ciddi bir artış vardır. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğünün resmî web sayfasında yayımlanan istatistiklere göre 1994 yılında tutuklu ve hükümlü sayısı 38.931 iken bu rakam 2014 yılında 158.837’ye yükselmiştir. Bu da son 20 yılda tutuklu ve hükümlü sayısında yaklaşık %400 oranında bir artışın meydana geldiğini göstermektedir.

Eşleştirmeler Prosper Despine-Psychologie Naturelle;  Lombroso-Deha ve Delilik; Ferri-Suç Sosyolojisi; Garofalo-Criminologia; Alber Cohen-Suçlu Çocuklar şeklinde olacaktır. Bu nedenle B şıkkı doğru cevaptır.

Pozitif ekole göre suçlu davranış; bireyin özgür iradesi dışında, tamamen biyolojik, psikolojik ve sosyal faktörlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle D şıkkı doğru cevaptır.

Montesquieu ekvatora yaklaştıkça suçluluk oranında artış olduğunu ileri sürmüştür. Bu nedenle doğru cevap A şıkkıdır.

Kriminolojide alt kültür teorileri ergenlik çağı çetelerini açıklamak için kullanılmıştır. bu nedenle C şıkkı doğru cevaptır.

Yoğunlaşma modeline göre suç en çok şehrin geçiş bölgesinde görülmektedir. Bu nedenle doğru cevap B şıkkıdır.

Sosyal süreç teorileri içinde; sosyal öğrenme teorileri, kontrol teorisi ve etiketleme teorisi yer almaktadır. Bu nedenle D şıkkı doğru cevaptır.