SOKAK SOSYAL HİZMETİ VE ADLİ SOSYAL HİZMET - Deneme Sınavı - 6

Sosyal hizmet uzmanlarının, adli sosyal hizmet alanında; mağdurlara yardım etme programlarında görev alma, mahkûmların tahliye sonrasına ilişkin hazırlıklarını destekleme, suç önleme programlarında görev alma, göçmen aileleri ve çocukları ile çalışma, şartlı tahliye hizmetleri ve denetimli serbestlik hizmetleri içerisinde madde bağımlılarına danışmanlık hizmeti verme, ağır ruhsal rahatsızlıkları veya madde bağımlılığı olan evsiz kişilere ev desteği sağlayan kurumlarda görev alma, aile içi şiddetten korunmak için oluşturulan sığınma evlerinde çalışma, denetimli serbestlik hizmetlerinde görev yapma gibi işler yaparlar

Adli sosyal hizmet uzmanı adli süreçle ilişkili olan müracaatçısı ile yaptığı psikososyal değerlendirme sonucunda müracaatçının risk faktörlerini, suça yönelme nedenlerini, ailevi durumunu, görgü şahitlerinin suç ile ilgili düşüncelerini raporlaştırarak mahkemeye sunar ve hâkimin karar vermesine etki eder.

Sosyal hizmet uzmanları, adli sosyal hizmet alanı içerisinde çoğunlukla failler, tutuklular, eski mahkûmlar ve mahkeme emri ile tedavi olacak kişilerle mesleki çalışma yapar.

- Adli sosyal hizmet uzmanlarının amaçları:

-Aldığı mesleki eğitimle bağlantılı olarak müracaatçısının yüksek yararı için en doğru kararı almak ve onun topluma faydalı bir birey olmasına yardım etmek

- İnsanların kişisel ve sosyal ihtiyaçları konusunda hukuk profesyonellerine (avukat, hakim, savcı) bilgi vermek

- Meslektaşlarını yasal mevzuat hakkında bilgilendirmek olarak özetlenebilir

Adli alanda çalışacak olan sosyal hizmet uzmanlarının bazı özel bilgi ve becerilere sahip olaması gerekir. Örneğin ruh sağlığı hastalıkları, suça itilmiş çocuklar ve madde bağımlılığı, şartlı tahliye gibi konularda bilgi ve deneyim sahibi olmak adli sosyal hizmet alanında görev yapan sosyal hizmet uzmanının sahip olması gereken en önemli beceriler arasında yer almaktadır.

Adli sosyal hizmet uzmanının rollerini özetle altı başlıkta ele almak mümkündür.

- Danışmanlık: Psikososyal danışmanlık, arabuluculuk ve grup danışmanlığı

- Rapor Yazmak: Mahkeme raporları, sosyal inceleme raporları

- Vaka Yöneticiliği

- Araştırmacılık ve değerlendiricilik

- Savunuculuk: Vakaları veya yasaları savunmak

- Bilirkişilik: Mahkeme de tanıklık, uzmanlık alanı ile ilgili rapor yazmak.

M.Ö. 3150’de Mısır’da kurulmuş olan, tarihte bilinen ilk uygarlıkta, islenen suçun ağırlığına göre verilen cezalar; para cezası, dayak atma, kulak ya da burun kesme ve sürgün edilmedir. Bu cezalar arasında parmak kesme yer almamaktadır.

Kriminoloji kavramı ilk olarak Fransız bir doktor olan Topianard tarafından kullanılmıştır. Bu isimle yayımlanan ilk eser ise 19. Yüzyılda Garofalo tarafından kalem alınmıştır. Alfonso de Candolle ve Villerme 1830 ve 1831 yıllarında, Quetelet ve Andre Guerry ise 1835 yılında suça ilişkin istatistikleri kapsayan incelemeler yapmışlardır.

Bireysel teoriler suça ilişkin olarak ortaya atılan ilk teoriler olup suçu tek nedenle açıklamaya çalışır. İlk teoriler; klasik ekol, neo klasik ekol, pozitif ekol ve coğrafik ekol olarak bilinmektedir. Kişilerin suç davranışında bulunabileceğini, bu davranışların ceza korkusu ile kontrol edilebileceğini ve kişilerin ancak bu şekilde toplumun düzenine, kanunlarına saygılı olabileceğini belirten ekol klasik ekoldür.

Suç konusunda ortaya atılan ilk teoriler; Klasik ekol, Neo klasik ekol, Pozitif ekol ve Coğrafik ekoldür ve bireysel teoriler içinde yer almaktadır

Cesera Lombroso ve Enrico Ferri Pozitif ekol temsilcisi, Cesare Beccari Klasik ekol temsilcisi ve Guerry ise Coğrafi Ekol temsilcisidir.

William A. Shelton biyolojik yapı ile suçluluk arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırmalar yapmıştır. Shelton insaları beden yapılarına

- Endomorf,

- Ektomorf

- Mezomorf

olmak üzere göre üç gruba ayırmıştır. Shelton’a göre; Mezomorf tipli bireyler kemikli, geniş göğüslü, adaleleri gelişmiş atletik özelliklere sahiptir ve Sheldon’a göre suç işleyenler en çok bu gruptan çıkmaktadır.

Sosyal Bağ Teorisi

- bağlılık,

- kendini adama,

- katılım

- inanç

olmak üzere dört temel unsurda oluşmaktadır. Uyumluluk ise bu bağlamda Merton’un beş bireysel uyum şeklinden biridir.

Kriminolojide en çok bilinen teorilerden biri olan “Ayırıcı Birliktelikler Teorisi” Edwin Sutherland tarafından öne sürülmüştür. Bu teori dokuz ilkeden oluşmaktadır.

Sykes ve Matza nötrleştirme tekniklerini;

- Sorumluluğu üzerine almama,

- Verilen zararı veya zararın büyüklüğünü reddetme,

- Mağdurun varlığını reddetme ve mağduru zararı hak etmiş olarak kabul etme,

- Kendisini suçlayanları suçlama ve kendi değerlerini toplumun değerlendirenden üstün görme

olmak üzere beş gruba ayırmaktadır. Söz konusu zararı istem dışı verdiğini savunma sıralanan teknikler arasında yer almamaktadır.

Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) suç türleri

- Uluslararası Suçlar,

- Kişilere Karşı Suçlar,

- Topluma Karşı Suçlar,

- Bilişim Alanında Suçlar

- Millete ve Devlete Karşı Suçlar

olmak üzere beş gruba ayrılmaktadır. Çocuk düşürtme, İşkence ve eziyet, vücut dokunulmazlığına karşı suçlar ve yaşamı tehdit etme kişilere karşı suçlar grubuna giren suç türleridir. Soykırım ise Uluslararası Suçlar grubuna girmektedir.

Adli sosyal hizmet uzmanının rollerini özetle altı başlıkta ele almak mümkündür: danışmanlık, rapor yazmak, vaka yöneticiliği, araştırmacılık ve değerlendiricilik, savunuculuk, bilirkişilik. Adli sosyal hizmet uzmanları tüm bu rollerini gerçekleştirirken etik davranma sorumluluğuna sahip olmalıdır.

B,C, D ve E şıklarında verilenler “Ulusal Adli Sosyal Hizmet Örgütü’ne Karşı Etik Sorumluluk” başlığı altına girmektedir ancak A şıkkı “Topluma Karşı Etik Sorumluluk” başlığı altındadır.

Sosyal hizmetin amacı, bireyin doğasında var olan gücünü harekete geçirip fonksiyonelliğini artırmak ve toplum refahına katkıda bulunmaktır. Adli sosyal hizmet uzmanlarının amacı ise;

- Aldığı mesleki eğitimle bağlantılı olarak müracaatçısının yüksek yararı için en doğru kararı almak ve onun topluma faydalı bir birey olmasına yardım etmek

- İnsanların kişisel ve sosyal ihtiyaçları konusunda hukuk profesyonellerine (avukat, hakim, savcı) bilgi vermek,

- Meslektaşlarını yasal mevzuat hakkında bilgilendirmek olarak özetlenebilir.

Verilen tarihlerin arz ettiği önem aşağıdaki gibidir.

- 1915 ve 1920 yılları arasında polis teşkilatı içinde Kadınlar Bürosu kurulmuştur. Kadın polislerin büyük çoğunluğu sosyal hizmetin savunuculuk rolü kapsamında hareket etmişlerdir.

- Suç işleyen gençlerin veya çocukların neden suç işlediği sorgulanmaz, yaptığı davranışın karşılığında kırbaçlanıp gönderilir, çiftçilerin yanına verilir veya çok kötü koşulları olan cezaevlerine konulurlardı. Bu cezaevlerinde de yetişkin faillerle birlikte kalırlardı. 1825’te çocuk ve gençler için ayrı kurumlar açıldı.

- Adli sosyal hizmetin köklerinin 1601 Elizabeth Yoksullar Yasası’na kadar uzandığı bilinmektedir.

- Sosyal hizmet bir meslek olmadan önce ıslah alanıyla özdeşleşmişti. Bunun sonucunda 1879’da Ulusal Hayırseverlik ve Islah Konferansı düzenlenmiş ve Jane Addams ilk kadın başkan olarak hizmet etmiştir.

- 1885 yılında istismar edilen kadınlara yardımcı olmayı amaçlayan ilk organizasyon hizmet vermeye başlamıştır.