SOSYAL BİLİMLERDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - Deneme Sınavı - 2

Kuhn bilimsel ilerlemeyi çeşitli dönemlere ayırmıştır ve bu dönemler, Bilim öncesi dönem, normal bilim dönemi, bunalım devrim dönemi ve yeni bunalım devrim dönemi şeklinde sıralanmalıdır.

Nicel araştırmalar temelde pozitivizme dayanmaktadır ve pozitivizm Saint Simon ve August Comte tarafından ortaya atılmış bir düşünce yapısı olup bilginin görgül yolla elde edilmesine dayanmaktadır.

A, B, C ve D seçeneklerinden verilen özellikler ve ilkeler Nicel Paradigmaların özelliklerindendir. Lakin, E seçeceğinde verilen Nicel paradigmaların doğal ortamlarında gerçekleştirildiği özelliği Nicel değil, nitel araştırmaların ilkelerindendir.

A, B, C ve E seçeneklerinde verilen özellikler Nitel Araştırmaların özelliklerindendir. D seçeneğinde verilen, Nitel araştırmaların görgül olduğunu özelliği ise, Nicel araştırmaların bir özelliğidir ve bu özellik nicel araştırmaların duygu düşünce ve fikir gibi etmenlerden etkinliğini vurgulamaktadır.

Korelasyon, t-testi, varyans analizi ve çoklu regresyon gibi istatistiksel tekniklerin kullandığı tarama modeli İlişkisel Tarama modelidir.

Paradigma, olay ve olgulara kapsamlı bir bakış açısı sağlayan düşünsel çerçevedir. Başka bir deyişle, belirli bir gerçekliğin, paylaşılan kuram ve yaklaşımlarla anlaşılmasını kolaylaştıran kuramsal ya da düşünsel çerçevedir. Paradigma aynı zamanda, belirli bir zaman aralığında bir topluluk tarafından paylaşılan değerler dizisi ve bakış açısı olarak da tanımlanabilir. Doğru cevap D’dir.

Kuhn, bilimsel ilerlemeyi çeşitli dönemlere ayırmıştır. Bu dönemler; bilim öncesi, normal bilim, bunalım-devrim, yeni normal bilim ve yeni bunalım-devrim olarak sınıflandırılabilir. Bilim öncesi dönem başlangıç noktası olup düzenlilikten yoksun fikirler, kuramlar, tartışmalar ve açıklamaları kapsamaktadır. Normal bilim dönemi önceki bilimsel araştırmalar sonucu varılan uzlaşı dönemidir. Burada bilimsel topluluğun bu uzlaşıyı kabul edip, araştırma sonuçlarına dayanan belirli bir düşünsel çerçeve altında çalışması söz konusudur. Bu uzlaşı, sorunları anlatmaya ve çözmeye yardımcı oluyorsa paradigma adını almaktadır. Zamanla paradigmada öngörülemeyen ve yerleşik anlayışla tam açıklanamayan bazı eksiklikler belirmeye başlamaktadır. Oluşan bu yeni döneme bunalım, darboğaz ya da devrim dönemi denilmektedir. Bunalım-devrim dönemi oluştuğunda alandaki bazı bireyler yeni bir yaklaşım geliştirmeyi gerekli görmektedir. Anomaliler sonucu var olan paradigma zamanla yenik düşmekte ve oluşturulan yeni paradigma hızla güç kazanmaya başlamaktadır. Yeni paradigma olguyu daha iyi açıklayarak çoğunluk tarafından kabul edildiğinde ise yeni normal bilim dönemi sürecine girilmektedir. Kendisi güçlü bir seçenek sunup ciddi bir savaşım vererek ortaya çıkan ve zamanla yerleşik paradigma haline gelen yeni normal bilim dönemi de gün geçtikçe hızını yitirmekte ve bazı gelişmelere yanıt veremez duruma gelmektedir. Bir süre göz ardı edilen ve hemen değişim gerektirmeyen bu durum yoğunluk kazandıkça yeni bunalım-devrim dönemi belirginleşmekte ve sonuçta yeni bir paradigma doğsa bile değişim döngüsü sürüp gitmektedir. Buna göre bilim öncesi dönem başlangıç noktası olup düzenlilikten yoksun fikirler, kuramlar, tartışmalar ve açıklamaları kapsamaktadır. Doğru cevap E’dir.

Nicel araştırmaların temel özellikleri aşağıdaki gibidir;

 Buna göre nicel araştırmaların temel özelliklerini incelediğimizde C seçeneğinde verilen “Nicel Gerçeklik bireyin katılımıyla oluşturulur.” özelliğinin nicel araştırmalarının bir özelliği olmadığını görürüz. Bu özellik nitel araştırmaların bir özelliğidir. Doğru cevap C’dir.

Nitel araştırma “niçin ve nasıl” sorularına yanıt aramaktadır. Sayısal verilerden çok olguların varlığına, oluşumuna ve dönüşümüne ilişkin betimlemeler ve yorumlamalar ön planda tutulur. Bu anlayış, bireylerin bakış açılarını ve yaşantılarını dikkate almakta yani olayları kendi bağlamları içinde değerlendirmektedir. Derinlemesine yapılan çözümlemelerle olgu sorgulanabilmekte ve buna bağlı mantıksal açıklamalar yapılabilmektedir. Doğru cevap D’dir.

Yarı-deneme modeli, kontrol grubu ve deneysel grupların rastgele seçilemediği durumlarda kullanılmaktadır. Yarı-deneme modellerinin kendi içinde çeşitleri vardır. Zaman serisi modelinde belirli bir değişkene ilişkin uygulama yapılmadan önce ve sonra büyük miktarda ölçüm gerçekleştirilerek önceki ve sonraki sonuçlar karşılaştırılır. Eşit zaman örneklemli modelde deney öncesi ve sonrasında ölçüm yapılan zaman aralıkları eşittir. Eşitlenmemiş kontrol gruplu modelde deney ve kontrol gruplarının benzer ve yansız biçimde değil gelişigüzel atanmış olması öteki modellerden farkı oluşturur. Öntest-sontest ayrı grup model, öntestin deneyi etkileme olasılığının fazla olduğu durumlarda kullanılır. Kontrol grubuna yalnızca öntest uygulanır. Deney grubunun uygulama sonrasındaki son testi ile kontrol grubuna uygulanan ön testin sonuçları karşılaştırılır. Rotasyon modeli birden çok değişken olduğunda değişkenlerin uygulanma sırasının sonuçları etkilemesinden kaygı duyulduğu zaman kullanılır. Buna göre Solomon dört gruplu model bir yarı deneme modeli çeşidi değil, gerçek deneysel modellerden biridir. Doğru cevap A’dır.

Nedensellik ilişkilerini sorgulamayı amaçlamaktadır. Ancak deneysel koşulları tam anlamıyla yerine getirmediğinden deneme öncesi olarak adlandırılmaktadır. Bu tür araştırmalarda ya kontrol grubu yoktur ya da ölçümlerde dikkate alınmamaktadır. Doğru cevap E’dir.

Olgubilim” ya da “görüngübilim” olarak da adlandırılan fenomenolojik modelde algılar, duygular gibi olgulara odaklanarak özü görmek, sezmek hedeflenmektedir. Başka bir deyişle, bu modeldeki araştırmalarda aslında farkında olduğumuz ama derinlemesine bir anlayışa sahip olmadığımız olgular üzerinde odaklanılmaktadır. Buna göre soruda verilen durumda kırk yıl öğretmenlik tecrübesi olan bir matematik öğretmeninin öğrencilerin matematik korkusuna yönelik deneyimlerinin derinlemesine incelemeyi amaçlayan bir çalışma fenomonolojik çözümleme modeli kullanmalıdır. Doğru cevap B’dir.

Bir eylem araştırmasının durumsallık, işbirliğine dayalılık, katılımcılık ve kendini değerlendiricilik gibi boyutları vardır. Durumsallık, sorunun belirli bir bağlamda çözümüyle ilişkilidir. İşbirliğine dayalı olma, sorunun etkileşimli olarak araştırmacı ve katılımcılar tarafından birlikte çözümünü işaret etmektedir. Katılımcılık sorunla ilgili olan katılımcıların sorunun çözümünde etkin rol almalarını vurgulamaktadır. Kendini değerlendirme ise araştırmanın esnek olması ve sürekli bir değerlendirme süreciyle olumlu/olumsuz yanlarının belirlenerek gerekli düzenlemelerin yapılmasını içermektedir. Buna göre A seçeneğinde verilen “yansıtmacılık” eylem araştırmasının boyutlarından biri değildir. Doğru cevap A’dır.

Karma yaklaşıma dayalı araştırmalarda nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılarak araştırılan gerçekliğe ilişkin daha sağlıklı ve çoğulcu verilere ulaşmak amaçlanmaktadır. Buna göre I doğru olur. Karma araştırmalarda nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanılmasının amacı araştırılan gerçekliğe ilişkin daha sağlıklı ve çoğulcu verilere ulaşmak olduğundan soruda verilen ifade II yanlış olur. Karma yaklaşıma dayalı araştırmalar kendi içinde ikiye ayrılmaktadır. Bunlar değişik isimlerle adlandırılmakla birlikte, yaygın olan adlandırma eşzamanlı karma model ve eş zamansız karma modeldir. Buna göre ifade III de doğru olur. Doğru cevap C’dir.

Karl Popper'a göre bilimsel bir teorinin/önermenin bilimsel olup olmadığının anlaşılması için yanlışlanabilir olup olmadığına bakmak gerekir. Bir teori yanlışlandı ise ya tamamen onu bırakmalı ya da büyük ölçüde düzeltmek gerekir.

Doğrulamacılık dönemi Kuhn'dan çok önce mantıksal pozitivistlerin bilime bakışıdır. Kuhn dönemlerinden biri değildir.

Bilginin elde edilme yolu, doğası, biçimleri, kaynağı, doğruluğu ve sınırlarını inceleyen bilim dalı epistemolojidir.

Amaçlı örnekleme nitel araştırma paradigmasının bir özelliği iken diğerleri nicel araştırma paradigmasının özellikleridir.

Durum çalışması bir nitel araştırma desenidir ve nitel araştırmalar duruma özgüdür, genellenemez. Aylin sonuç cümlesinde bir grup katılımıda gözlemlediği durumu genelliyor.

Bir insan sosyal medyada ne kadar zaman harcar? sorusu nicel araştırma paradigmasına uygundur. Nicel veri toplanır ve bulgular nicel olarak sayılarla ifade edilir. Diğer sorularda görüş, deneyim, duygu, düşünce sözcüklerle ifade edilir. Bunlar nitel paradigmaya uygun araştırma sorularıdır.