SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU

Köy ve mahalle muhtarları bağımsız çalışanlar (m.4/1 (b)'li sigortalılar) arasında yer alır.

Usta öğreticiler "Özel Düzenleme Uyarınca m. 4/ I, (a) Bendine Göre Sigortalı Sayılanlar" arasında yer alır.

Askerlik hizmeti, kamu hukuku çerçevesinde gerçekleşen bir yükümlülük olup sigortalılık ilişkisi kuran bir faaliyet niteliğinde değildir. Nitekim Kanun’un 6. maddesinin (d) bendinde askerlik hizmetini er ve erbaş olarak yapanlarla yedek subay okulu öğrencilerinin sigortalı sayılmadıkları açıkça belirtilmiştir.

Türkiye İş Kurumu tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerler, m.4/I, (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar ve bunlar hakkında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanır. 665 sayılı KHK ile yapılan düzenlemeye göre, Türkiye İş Kurumu, bu sigortalılar için prim ödeme yükümlüsü olmakla birlikte bu Kanun kapsamında işyeri ve işveren sayılmaz.

5510 sayılı Kanun’un geçici 13. maddesi uyarınca 4046 sayılı Kanun’un 21. maddesi kapsamında iş kaybı tazminatı alanlar, m.4/I (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Bu sigortalılar hakkında uzun vadeli sigorta hükümleri ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır. Dolayısıyla bu kişiler, kısa vadeli sigorta hükümlerinden yararlanmazlar

5510 sayılı Kanun’a göre tarımsal faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere, m.4/I, (b) bendine göre sigortalı sayılanlar için m.7/I, (b) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıcından itibaren on beş gün içinde sigortalı işe giriş bildirgelerinin düzenlenerek Kuruma gönderilmesi gerekir (m.8/III) (Bu konuda açıklamalar için bkz. 2009/37 sayılı Genelge, s. 8 vd.; 2011/36 sayılı Genelge, s.14 vd.). Tarımsal faaliyette bulunanlar için ise Kanun’la kurulu meslek kuruluşlarına kayıt tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma bildirim yapılması gerekmektedir.

m.4/I, (c) bendine göre sigortalı olanları çalıştıran işverenler, bu kapsamda ilk defa veya tekrar çalıştırmaya başlattıkları kişileri, m.7/I, (c) bendinde belirtilen sigortalılık başlangıcından itibaren, on beş gün içinde sigortalı işe giriş bildirgesi ile Kuruma bildirmekle yükümlüdürler. Aynı kamu idaresinin farklı birimleri arasındaki naklen tayin ve görevlendirmelerde ise bildirim yapılmaz (m.8/V).

Kanun’a göre ancak 18 yaşını dolduranlar isteğe bağlı sigortalı olabilirler (m.50/II, c). Kanun, açıkça 18 yaşın tamamlanmasını aradığı için bu yaşı tamamlamamakla birlikte evlilik ya da mahkeme kararı ile ergin sayılanların bu haktan yararlanması mümkün değildir.

İsteğe bağlı sigorta primi oranı % 32 olarak uygulanır. Bunun % 20’si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi; % 12’si genel sağlık sigortası primidir.

Ait olduğu aydan itibaren en geç 12 ay içinde m.89/II hükmüne göre hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammıyla birlikte primi ödenmeyen süreler, sigortalılık süresinden sayılmaz. Bu 12 aylık süreden sonra ödenen primler m.89/III hükümlerine göre iade edilir (m.52/III). 506 sayılı Kanun’da isteğe bağlı sigorta primlerinin 3 ay art arda ödenmemesi hâlinde isteğe bağlı sigortalılığın primi ödenmiş son ayın bitiminden itibaren sona ereceği düzenlenmekte iken (m. 85/D,c), 5510 sayılı Kanun’da farklı olarak primlerin gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte geriye doğru 12 aylık süre içinde ödenmesi hâlinde sigortalılık ilişkisinin devam edeceği öngörülmüştür.