SOSYAL HİZMET KURAMLARI I - Deneme Sınavı - 20

Ben ötesi yaklaşım, en üst seviyede mutluluk yönetimi ve kişiliğin gelişmemiş veya kaybolmuş karanlık kısımlarının bütünleşmesini kapsayan tinsel gelişim üzerine odaklanır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Uzman, müracaatçı ile yatay düzlemde bir ilişki geliştirir.

Bu ilişkide uzman ve müracaatçı sadece eşit değildir aynı zamanda ikisinin de dünya hakkında erdeme ulaşma imkânı vardır.

İnsan gelişiminin bütün boyutları özellikle de sosyal hizmet uygulamalarında
göz ardı edilen tinsel boyut dikkate alınmaktadır.

Ben ötesi yaklaşım özellikle bazı müracaatçıların kendi dini ve kültürel törenleri kullanılarak iyileşmesi ve gelişmesine yardımcı olmakta çok faydalı olabilir.

Görüldüğü üzere tüm maddelerde verilen bilgiler doğrudur. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Yapısal işlevselci yaklaşım temelde sosyoloji alanında kullanılan bir yaklaşımdır. Fakat sosyoloji dışında diğer disiplinlerin de yararlandığı bir yaklaşım olmuştur. Sosyal hizmet bu disiplinlerden birisi olarak nitelendirilebilir. Yapısal işlevselci yaklaşım toplum, toplumun işleyişi, toplumsal yapılar, toplumsal yapıların fonksiyonları ve toplumsal sistemlerle ilgili açıklamalar getirmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Yapısal-işlevselci düşüncenin kaynağı Talcott Parsons’un yazıları olarak görünmektedir. Toplumu bir sisteme; aynı işlemi gerçekleştirmek için birleşen birimlerin karşılıklı ilişkilerinin ortaya çıkardığı bir kümeye benzetmektedir. Toplum, alt sistem adı verilen ve gerek birbirleriyle gerekse bütünle karşılıklı bağımlılık ilişkisi içerisinde olan parçalardan oluşan bir yapı olarak karşımıza çıkmaktadır. Var olmak için birbirlerine ihtiyaç duyan alt sistemler zorunlu olarak dayanışma içine girmekte ve sonuçta toplumsal bütünleşme ortaya çıkmaktadır. Asıl olan toplumdur ve ona göre toplum “kendi kendine yetebilen tek sistem” olarak kabul edilmektedir. 

Doğru cevap B seçeneğidir.

Bowen’in kuramsal görüşleri içindeki anahtar kavramlar:

Görüldüğü üzere kendine saygı Bowen'in anahtar kavramları arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla III numaralı madde yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap I, II ve IV numaralı maddeleri kapsayan C seçeneğidir.

Bowen bir psikiyatrdır ve şizofren tanısı konulmuş hasta ve aileleriyle yaptığı ilk çalışmasıyla tanınmıştır. Bu zaman zarfında şizofreniyi bir aile sistemler perspektifinden ele alıp araştırmıştır. Bulgularına dayanarak; bireysel olan hasta içinde şizofren anlayışını sonunda bütün aileyi kapsayacak biçimde değiştirmiştir. Yaptığı çeşitli çalışmalar sonucunda Bowen, ruhsal rahatsızlıkların zihinsel bir bozukluk olmaktan çok ilişkilerdeki bozukluklardan kaynaklandığına inanmıştır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Satir yaklaşımını insanın varlığını onaylama süreci modeli olarak adlandırmaktadır. Satir’in yaklaşımının odağında benlik saygısı ve kendilik değeri vardır. 

Doğru cevap E seçeneğidir.

Virginia satir’e göre aile terapisi, işlevsel olmayan ailelere, şablonlarını değiştirerek işlevsel olma imkânı tanır ve ona göre, fonksiyonel olmayan bir aile sistemi, aşağıdaki niteliklerin bazılarını ya da tümünü taşır:

Görüldüğü üzere B seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

1970’li yıllarda Salvador Minuchin tarafından geliştirilen yapısal yaklaşım en önemli modellerden biri hâline gelmiştir. Suçlu çocuklarla çalışmalar yapan Minuchin, 1950’li yıllardan sonra bu çocukların aileleri ile de çalışmalar yapmaya başlamıştır. Bu çalışmaları sırasında da yapısal aile terapisinin gelişmesini sağlamıştır. Yapısal yaklaşım, bugünkü uygulamalar içinde en önemli eylem-yaklaşımlı sistemler teorilerinden biridir. Genel sistemler teorisine dayanıyor olmasına ek olarak eşsiz ve dinamik olan doğası; iletişim teorisinin, iletişim ağı teorisinin ve diğer bazı teorilerin unsurlarını da kapsamaktadır.

Stratejik yaklaşım, şizofren ailelerin iletişim süreçlerini inceleyen araştırmacı gruplarından oluşan ilk sistem terapilerinin açıklanması sonucu ortaya çıkmıştır. Stratejik yaklaşım da yapısalcı yaklaşım gibi aile hiyerarşisiyle ilgilenir. Ancak stratejik yaklaşım ailede tekrarlanan iletişim örüntülerine daha fazla vurgu yapar. Stratejik yaklaşıma göre iletişim iki farklı düzeyde gerçekleşir. Bunlar dijital ve analojiktir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Sosyal hizmet mesleğinin doğası içinde bulunduğu zamandan, sosyal koşullardan ve kültürden etkilenmektedir. Sosyal hizmet uzmanları içinde bulundukları toplumun değişen sorunlarına yönelik müdahalelerde bulunurken birtakım kuramlardan yararlanmaktadırlar. Sosyal hizmet kuramları, içinde bulundukları bağlamın bir ürünüdür ve o bağlama etki eder. Sosyal yapılandırmacılık olarak da adlandırılan bu görüşe göre sosyal hizmet mesleği kültürden ve sosyal yapıdan etkilenir. Kuramlar, sosyal hizmet uygulamalarını şekillendirir ve sosyal hizmet uzmanlarının farklı durumlarda ne yapmaları gerektiğini tanımlar.

Kendilik, Heinz Kohut’a göre bilinç dışı düşünceler, imajlar ya da temsillerdir. Kohut, narsisistik kişilik bozukluğunu ilk tanımlayan kişidir. Nesne ilişkilerinden bağımsız bir şekilde tanımlamıştır. Sigmund Freud’a göre kişinin kendisine yaptığı libidinal yatırım narsisistik libidodur ve zamanla geriler ve söner. Çalıştığı hasta grubu narsisistik kişilik bozukluklarıdır. Onları şöyle tanımlar: “Kolay incinir, öz saygıları değişken, başarısızlığa, düş kırıklığına ve eleştiriye karşı çok duyarlı. Bu hastaların psikanalitik ortamda belli narsisistik ihtiyaçlarını yeniden yaşatmalarının yani narsisistik aktarım geliştirmelerinin keşfiyle psikanalitik tedavi mümkün olabilir”. Tedavide, kendilik psikolojisi odaklı sosyal hizmet uzmanları müracaatçılara karşı oldukça empatiktir.

Yüceltme Freud’un klasik savunma mekanizmalarından biri değildir. Sosyal olarak kabul edilemeyen dürtüler uyarlanır. Sosyal olarak kabul edilebilir dürtü davranışlarla yer değiştirir. Bu şekliyle aslında Freud’ın yer değiştirme olarak ifade ettiği mekanizmayla ilişkili olarak Freud tarafından da tanımlanır. Yüceltme, çoğu analist tarafından anksiyete ve strese karşı verilen sağlıklı bir cevap olarak nitelendirilir. Gelenekselciler ise yüceltmeyi sorunların çözülmesine olanak vermeyen sağlıksız bir mekanizma olarak görürler. Yüceltme, eğlenceli sportif bir kapı olarak görülür. Tenis ve basketbol gibi oyunlar yorucu olabilir fakat rahatlatıcıdır. Örneğin bir birey babasına veya patronuna karşı duyduğu öfkeyi bir tenis topuna vurarak gidermeye çalışır. Yüceltmenin terapotik etkilerinden bazıları psikolojik ve biyolojik açıdan pozitif olarak görülür. Örneğin spor yapmak, günlük yaşamın stresinden ve negatif etkilerden bireyleri uzaklaştırır.

Bütüncüllük kavramı, sistemi meydana getiren ögelerin bütüncül katkısının her bir ögenin ayrı ayrı katkısından daha fazla olduğunu açıklayan bir kavramdır.

 İlişki kavramı, bir sistemin içindeki ögelerin birbirleriyle olan ilişkisidir. Sistem yaklaşımı bir soruna açıklık getirmede tüm değişkenlerin göz önünde bulundurulmasını öngörür.

 Denge kavramı, yaşayan çoğu sistemin varlığını sürdürebilmesi için denge arayışı içinde olduğunu belirtmek amacıyla kullanılan bir terimdir.

Mikrosistem, bireyin günlük hayatta karşılıklı etkileşim içerisinde olduğu kişileri ve bu kişilerle olan ilişkilerini içerir. Bireyin gelişimi üzerinde en büyük etkiye sahip olan bu sistem, en temelde aileyi, okulu ve arkadaş gruplarını kapsamaktadır.

Odak sistem, müracaatçı ve sosyal hizmet uzmanlarını ilgisini çeken düzeyleri ifade etmektedir.

Tüm seçenekler sistam yaklaşımı ile ilgili doğru bilgileri verirken D seçeneği hatalıdır. Sistem yaklaşımı medikal yaklaşımdan önce değil sonra ortaya konan bir teoridir. Dolayısıyla 1960'larda sistem yaklaşımı medikal yaklaşımın yerini almaya başlamıştır .

Çevresi içinde birey kavramsallaştırmasına göre bireyin çevresi aşağıdaki sistemlerden oluşmaktadır.

Sosyal hizm

Sosyal hizmet uzmanlarının ekolojik değerlendirmede göz önünde bulundurması gereken düzeyler şu şekilde belirtilmektedir (Derezotes, 2000):

et uzmanlarının ekolojik değerlendirmede göz önünde bulundurması gereken düzeyler şu şekilde belirtilmektedir (Derezotes, 2000):

Sosyal hizmet uzmanları güçlendirme yaklaşımı çerçevesinde gerçekleştirdiği uygulamalarında, müracaatçıların kendi güçlerini görmelerini engelleyen faktörleri onların görmelerini sağlamalıdırlar. Manning (1998) sosyal hizmet uzmanları için bir dizi güçlendirme tutumunu önermektedir:

Bir kavram olarak güçlendirmenin kişisel, kişilerarası ve sosyo-politik olmak üzere üç boyutu bulunmaktadır. Kişisel güç, bireylerin öz saygı ve iyi olma durumu ile ilgilidir. Kişilerarası güç, karşılıklı bağımlılık, etkileme gücü, sosyal destek ve saygın bir statü ile ilgilidir. Son olarak sosyo-politik güç ise vatandaşlık hakları, kaynakların kontrolü, imkânlara erişme ve sosyal adalet ile ilgilidir

Baskı karşıtı uygulama;
• Müracaatçıları güçlendirici bir nitelik taşımalıdır,
• Minimum düzeyde müdahale içermelidir,
• Sorunun yapısal bağlamını bilinçli bir şekilde kavramalıdır,
• Müracaatçılarla iş birliği içinde gerçekleştirilmelidir