SOSYAL MEDYAYA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 6

Siyasi nefret söylemi: Siyasal bir düşünceyi ve bu düşüncenin takipçilerini hedef alan nefret söylemidir. Siyasi isimler altında şekillenen siyasi görüşlere ve söz konusu görüşleri paylaşan, bu görüşlere sempati duyan kişilere yönelik nefret söylemine işaret etmektedir.

Etnik kökene dayalı-ırkçı nefret söylemi: Yabancıları, göçmenleri ve/veya etnik grupları hedef alabilmektedir.

Engelli ve çeşitli hastalıklara sahip bireylere yönelik nefret söylemi: Fiziksel veya zihinsel engellilere ya da bazı hastalıklara sahip kişilere yönelik üretilmektedir.

Homofobik-cinsel kimlik temelli nefret söylemi: Toplumda esas kabul edilen heteroseksüel cinsel kimlik dışındaki cinsel kimliklere yönelik nefret söylemidir. Farklı cinsel kimliklere ve cinsel kimlik yönelimine sahip kişileri hedef alan nefret söylemi olarak da ifade edilir.

Kişilik haklarını, diğer haklardan ayıran kendine özgü özellikleri aşağıdaki gibidir:
• Kişilik hakkı mutlak haklardandır. Bu sebeple saldırıda bulunan herkese karşı ileri sürülebilir. Hak sahibi dışındaki herkesin,bu hakka saygı duyma ve onu ihlal etmeme yükümlülüğü vardır.
• Kişilik hakları şahıs varlığı haklarındandır. Kişilik haklarının hiçbir ekonomik değeri yoktur. Başka bir ifade ile parasal değeri olan haklar değildir. Kişilik haklarının ihlal edilmesi hâlinde, maddi veya manevi tazminat talep edilmesi, kişilik hakkının ekonomik bir değeri olduğu anlamına gelmez.
• Kişilik hakları, kişinin ayrılmaz bir parçasıdır. Şahsa sıkı sıkıya bağlı haklardandır.Bu sebeple bu haklardan vazgeçilmesi ve bu hakların devredilmesi mümkün değildir.Kişilik hakları, bir kişinin kişilik değerleri üzerinde sahip olduğu, herkese karşı ileri sürebileceği, mutlak ve tekelci haklardır.Tüzel kişiler de insanlara özgü olan dışında kişilik haklarına sahiptir.
• Kişilik hakları, kişinin ölümü ile sona erer.Bu sebeple kişilik haklarının miras yolu ile geçmesi de mümkün değildir.
• Kişilik hakkında tamamen vazgeçilmesi,hukuka ve genel ahlaka aykırı olarak sınırlandırılması mümkün değildir.
• Kişilik hakları zaman aşımına uğramaz ve hak düşürücü süreye tabi değildir.

Kişilik hakkının sosyal medya aracılığı ihlalleri, diğer medya araçları ile kıyaslandığında daha yaygındır. Kitap, gazete, dergi, televizyon veya radyo gibi medya araçları ile kişilik haklarının ihlali yalnız belirli kişiler tarafından gerçekleştirebilir. Ancak sosyal medyanın herkese açık olması, ulaşılabilmenin kolay olması, masrafsız olması ve ulaşabilmenin özel bir teknik bilgi gerektirmemesi sebebiyle, sosyal medya aracılığı ile kişilik hakkı ihlali gerçekleştirebilecek kişi sayısı çok fazladır.

Kişilik haklarına saldırılan kişinin rızası, üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği bir yetkinin kullanılması, kişilik haklarına yapılan saldırılarda hukuka aykırılığı ortadan kaldırır.

Önleme davası: Bir kişiye gizli kalması gereken video görüntülerinin veya kişisel bir mektubun sosyal medya aracılığı ile paylaşılma tehlikesi söz konusu olduğunda, kişi açacağı önleme davası ile bu paylaşımların yapılmasını engelleyebilir.
Maddi Tazminat Davası: Bir tacir hakkında, sosyal medyada onun şeref ve haysiyetini zedeleyici paylaşımlar yapılmış ve bundan dolayı tacir müşteri kaybına uğramış ise bu zararı için maddi tazminat davası açılabilir. Ünlü kişi hakkında yapılan asılsız ve kişilik haklarını ihlal edici paylaşımlardan dolayı, kişi işini kaybetmiş ise yine maddi tazminat davası açabilir.

5651 sayılı Kanun’un 9. maddesi kapsamında Sulh ceza hâkiminin verdiği erişimin engellenmesi kararını bu maddede belirtilen şartlara uygun olarak ve süresinde yerine getirmeyen sorumlu kişi, beş yüz günden, üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

Sosyal medya aracılığı ile bir kişiye ait video veya yazının paylaşılmış olması ve bunun yayınlamaya devam etmesi hâlinde, kişi durdurma davası açarak ilgili paylaşımın kaldırılmasını sağlayabilir.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 86. maddesine göre; eser mahiyetinde olmasalar bile, resim ve portreler tasvir edilenin, tasvir edilen ölmüşse vasiyeti yerine getirme görevlisinin, vasiyeti yerine getirme görevlisinin atanmaması hâlinde, sırasıyla sağ kalan eş ile çocuklar ve saklı paylı mirasçılar veya anne baba ve kardeşlerin onayı olmadan tasvir edilenin ölümünden itibaren 10 yıl geçmedikçe, teşhir veya diğer suretlerle umuma arz edilemez. Yine bu
hükme göre, tasvir edilen kişilerin katıldıkları geçit resmi veya resmî tören ya da genel toplantıları gösteren resimler ile günlük olaylara ilişkin resim veya radyo ve film haberlerinde resim gösterimi için rıza alınmasına gerek yoktur.

Ad: Kişinin adı, kişilik hakları kapsamındadır. Kişinin ön adı, soyadı, müstear adı, elektronik posta adresleri (e-posta) ve sosyal madde adresleri kişilik hakları kapsamında korunmaktadır. Bu adlara herkes saygı göstermek zorundadır. Bu adlara yönelik saldırılar kişilik hakkı ihlali oluşturur.

Hayat
Hayat, kişili hakkının konusunu oluşturan en önemli değerdir. Kişilik hakkının konusunu oluşturan diğer değerler, ancak hayat varsa anlam kazanırlar. Hayat hakkı, tanınmayan bir kişinin vücut tamlığı, sağlığı veya şeref ve haysiyet gibi değerlerinden söz etmek mümkün değildir.

Sosyal medya yoluyla kişilik haklarının ihlalinin en çok karşılaşılan şekli; içerikte yer alan paylaşımın hakaret, tehdit veya iftira niteliğinde olması dolayısıyla, kişilerin şeref ve haysiyetine zarar verme şeklinde gerçekleşmektedir.

Kişilik hakları, bir kişinin kişilik değerleri üzerinde sahip olduğu, herkese karşı ileri sürebileceği, mutlak ve tekelci haklardır.

Kişilik haklarını, diğer haklardan ayıran kendine özgü özellikleri vardır:

Korunması gereken ve kişiyi kişi yapan bütün değerler kişilik hakkının konusunu oluşturur. Burada kişilik hakkının konusunu oluşturan en önemli değerler; hayat, vücut tamlığı, sağlık, ehliyetler, özgürlük, şeref ve haysiyet, ad, resim ve ses, kişinin sırları ve son olarak özel hayattır. 

Hayat kişilik hakkının konusunu oluşturan en önemli değerdir.

Kişilik hakları bir gerçek kişinin sadece insan olmasından dolayı sahip olduğu haklardır. Kişilik hakları bir kişinin, kendi kişiliği üzerinde sahip olduğu yaşama hakkı, vücut bütünlüğü, resim ve ad, şeref ve haysiyet, özgürlükler, sırlar ve özel hayat gibi manevi değerlerdir.

Kişilik hakları; para ile ölçülemeyen, devredile­meyen kural olarak mirasçılara geçmeyen haklardır.

Fiil ehliyeti, bir kişinin kendi fiil ve iradesiyle lehine haklar ve aleyhine borçlar yaratabilme eh­liyetidir. Fiil ehliyeti, hak ehliyetinde olduğu gibi sağ ve tam doğumla kazanılmaz. Fiil ehliyetine sa­hip olabilmek için ayırt etme gücüne sahip olmak, ergin olmak ve kısıtlı olmamak gibi şartlar aranır. Fiil ehliyetine kişilik haklarını konusu kapsamında olduğundan kişiyi ehliyetsiz konuma sokacak, hu­kuka aykırı sınırlandırmalar, kişilik hakkının ihlali teşkil edecektir.