SOSYAL MEDYAYA GİRİŞ

Sosyal medyada yer alan etik dışı davranışlar incelendiğinde başlıca etik dışı davranışların şunlar olduğu görülmektedir:
• Kişisel verileri izinsiz kopyalamak ve dağıtmak
• Kişisel verilerde tahrifat yapmak
• Ticari firmaların sırlarını ifşa etmek
• Sahte içerik hazırlayarak kullanıcıları yanıltmak
• Reklam ve sponsorluk almak için manipüle edici içerik yayımlamak
• Telif haklarının göz ardı edilmesi
• Genel ahlaka aykırı içerik oluşturmak ve yaymak
• Kaynak göstermeden içerik kullanmak
• Kişilerin gerçek kimliklerini gizleyerek sahte profiller oluşturmak
• Kurumların tüketicilerini yanıltmak için ücret ödeyerek yanlı içerik hazırlatmak
• Spam blog oluşturmak

Özel Yaşamın Gizliliği: Özel yaşam alanı, belirli kişilerle ve belirli ölçüde paylaşılan yaşam parçalarını içermektedir. Özel yaşama müdahale, medya etiğinin en çok tartışılan konularının başında gelmektedir. Kişilerin özel yaşamlarının gizliliği ilkesi medyada, çoğu zaman kamuyu bilgilendirme hakkı adına ihlal edilmektedir. Bu ihlaller görsel işitsel malzeme paylaşımı, etiketleme özelliğinin kullanımı veya paylaşımların izinsiz aktarılması şeklinde olabilmektedir.

Sosyal medyadaki içeriklerde nefret söylemleri ve bunların kontrol edilememesi de etik ihlaller arasındadır. Nefret söylemi türleri genelde altı başlık altında toplanmaktadır:
1. Siyasi nefret söylemi
2. Cinsiyetçi-kadınlara yönelik nefret söylemi
3. Etnik kökene dayalı-ırkçı nefret söylemi: Yabancıları, göçmenleri ve/veya etnik grupları hedef alabilmektedir.
4. Homofobik-cinsel kimlik temelli nefret söylemi
5. Din-inanç ve mezhep kökenli nefret söylemi
6. Engelli ve çeşitli hastalıklara sahip bireylere yönelik nefret söylemi

Yoğun Reklam İçeriği:
Sosyal medyada kullanıcılar, sürekli şekilde reklam barındıran içeriklere maruz bırakılmakta ve istediği bilgiye ulaşabilmek veya istediği sayfaya ulaşabilmek için o reklamı izlemek durumunda kalmaktadır.
Yanıltıcı Etiketleme ve Başlıklandırma:
Ticari web sitelerinin temel gelir kaynakları reklamlardır.Bu anlamda reklamları olabildiğince fazla internet kullanıcısına ulaştırabilmek, web sitelerinin ve sosyal medyanın temel amaçlarından biri hâline gelmektedir. Bilerek yanlış ve sansasyonel etiketleme ve başlıklandırma kullanılmaktadır. Böylelikle internette gezinen sosyal medya kullanıcıları, karşılaştığı sansasyonel başlık veya etiketi merak ederek bağlantıyı açmakta ve o sayfadaki içeriğin ne olduğunu öğrenirken, çok sayıda reklamı da görüntülemektedir. Bu sorun, kullanıcının yoğun reklam içeriğine maruz kalması ile paralel olarak değerlendirilebilmektedir.

Düzenleyici kurulların, etik dışı davranışları önlemek için hayata geçirebilecekleri uygulamalar ise şu şekilde sıralanabilir:
• Sosyal medyanın kendine özgü yapısını dikkate alarak içerik paylaşım, oluşturma ile ilgili hukuki ve etik sınırların belirlenmesi,
• Uluslararası içerik sağlayıcılarla etik dışı ve zararlı içerikle mücadele konusunda işbirliği yapılması.
• Bunlar sonucunda etik dışı içerik yüzünden bütün kullanıcıların cezalandırılmaması, sadece o etik dışı davranışı gerçekleştiren kullanıcının sorumlu tutulması.

İş etiği kavramının giderek önem kazanmasının temel nedenleri şunlardır:
• Ahlaki iş yapmak için kamu baskısıyla gelişen sosyal sorumluluk anlayışı,
• İyi ahlakın, iyi işle aynı anlama geldiğinin anlaşılması,
• Örgütsel yaşamda mükemmelliği ve yüksek kaliteyi arama anlayışının gelişmesi,
• Çalışma yaşamında bazı grupların veya örgütlerin menfaatlerini ön planda tutmaya çalışmaları,
• Örgütlerin ve çalışanların karşılıklı birbirlerine güvenmelerinin ve birbirlerinin çıkarlarını korumalarının önemli hale gelmesi.

Günümüzde sosyal medyanın bireysel ve kurumsal hayatın önemli bir parçası hâline gelmesi ile birlikte söz konusu iş etiği çerçevesinde belirlenen ilkeler arasına sosyal medya kullanımına yönelik politikalar da ilave olmuştur. Çalışanların sosyal medya araçlarını iş kapsamında kullanma nedenleri beş ana başlıkta ele alınabilir;
• Yeni müşteriler kazanmak
• Personel işe almak
• Müşterilerle ilişkileri güçlendirmek, irtibatta kalmak
• Pazar ve markete dair bilgi toplamak, gözlem yapmak
• Boş zamanı değerlendirmek.

Sosyal medyada karşılaşılan etik sorunların başlıca üç nedeni bulunmaktadır. Bu sorunlar şu şekilde özetlenebilir;
Siyasi nedenler: Sosyal medyada karşılaşılan etik sorunların temel nedenlerinden biri iktidar/güç mücadelesinden ortaya çıkabilen siyasi nedenlerdir. Siyasi güç sahipleri ellerindeki mevcut iktidarı/gücü kaybetmemek için çıkarları doğrultusunda
sosyal medyaya sansür veya denetim uygulamaya kalkışarak etik ihlallere neden olmaktadırlar.
Ekonomik nedenler: Yeni medya teknolojilerini ellerinde ve kontrol altında tutmaya çalışan bazı kapitalist girişimler sosyal medyadaki etik ihlallerin ekonomik nedenlerini teşkil etmektedir. Bu durum, kullanıcıların yoğun reklamsal içeriğe maruz kalması ve haber/reklam ayrımının ortadan kalkması gibi etik ihlalleri ortaya çıkarabilmektedir.
Kültürel nedenler: Toplumun genelini etkileyen hakim kültür, sosyal medyada ortaya çıkan etik ihlallerin nedenlerinden biri olabilmektedir. Kişilik haklarının ihlali ve mahremiyetin çiğnenmesi gibi pek çok konuda bilinç ve eğitim eksikliği kültürel
unsurlardan kaynaklanan etik ihlaller arasındadır.
Görüldüğü üzere içinde yaşanılan toplumun genel siyasi, ekonomik ve kültürel çevresi sosyal medyada ortaya çıkan etik sorunların temel sebebi olabilmektedir.

Sosyal medya araçlarında kullanıcıların çoğu mahremiyet sınırlarını kaldıran tarzda içerik oluşturduğu ve kişisel bilgilerini paylaştıkları için birbirlerinin özel alanlarına müdahale edebilmektedirler. Bu müdahale, birçok etik dışı davranışın kaynağını oluşturmaktadır.

Etik kelimesinin kökeni Yunanca “karakter” anlamına gelen ethos kelimesinden gelmektedir. Türk Dil Kurumu etik kavramını “töre bilimi; çeşitli meslek kolları arasında tarafların uyması veya kaçınması gereken davranışlar bütünü; ahlaki, ahlâk ile ilgili” ifadeleriyle tanımlamaktadır. Etik, doğru-yanlış ve iyi-kötüyü  tanımlayarak, neyin yapılması ve neyin yapılmaması gerektiğini belirler. Dolayısıyla, iyi ve kötü ayrımı üzerinde çalışır. Bunun içine değer yargılarını ve etkinlikleri de dahil eder.

Etik, insanların davranışlarına yön verecek değerlerin, ilkelerin ve standartların bulunduğu bir rehber niteliği taşımaktadır. Dolayısıyla etik, insanın doğasında yer alan bir dürtüdür. İnsan doğası gereği sürekli etik davranış göstermek ister. Bu etik dürtüsü, uygulamada kişilerin kendinin etik davranması gerektiğini savunur. İnsan davranışlarını biçimlendirmeye çalışan etik, insanın doğasına uygun davranılabilmesi için kendine ahlaki bir hayat tarzı empoze etmesi, bencillikten ve kötü davranışlardan kurtulması için bir zorunluluk olarak görülür. Kişinin kendi değerlerini karşısındakine empoze etmesi değil, ortak insani değerleri yaşatmak önemlidir.

Etik, doğru-yanlış ve iyi-kötüyü tanımlayarak, neyin yapılması ve neyin yapılmaması gerektiğini belirlemeye yardımcı olan bir olgudur.

Kültürü oluşturan yapı taşları aynı zamanda etik kuralları da şekillendirir. Dolayısıyla kültür, insan yaşamını biçimlendirmesi ve insanın ahlaki altyapısının oluşmasında önemli bir unsurdur.

Ahlak kavramının kökeni Arapçadan gelmektedir ve töre, gelenek, görenek, alış- kanlık, huy ve karakter anlamlarını taşıyan “hulk” sözcüğünün çoğuludur

Ahlaki davranış istemli olmalıdır. Bir davranış, kişinin isteği doğrultusunda, yani ar- zusuyla gerçekleştiği sürece ahlaklı davranış olur.

İstemli ve bilinçli davranış özgür şekilde gerçekleştirilmelidir. Bu nedenle, bireyin kendi özgür iradesiyle, dışarıdan hiçbir baskı ve zorlama olmadan gerçekleştirdiği davranışlar ahlaki bir değere sahiptir.

Anonimlik Olgusu: Anonimlik olgusu, sahte kimlikli kullanıcı olarak da ifade edi- lebilir.

Troll, internet ortamında çeşitli plattformlarda insanların keyfini kaçırmak veya tartışma başlatmak için çalışan; forumlar, bloglar, sohbet odaları gibi çevrim içi top- luluklarda kasten manipüle edici, konu ile ilgisi olmayan mesajlar göndererek okuyu- cuları provoke edip duygusal cevaplar verdirme ya da bir başlığın konusunu dağıtma niyetinde olan kişilerdir.

Siyasi nedenler: Sosyal medyada karşılaşılan etik sorunların temel nedenlerinden biri iktidar/ güç mücadelesinden ortaya çıkabilen siyasi nedenlerdir.

İş etiği, çalışma ortamlarında iş yerlerinde iyi ve kötünün, doğru ve yanlış davranışın ne olduğunu araştıran, yönetim alanındaki etik sorunları inceleyen, etiğin uygulama alanlarından biridir