SOSYAL POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 18

Kişi bakımından sosyal politikanın kapsamı dikkate alındığında üç gruptan söz edilebilir. Bunlardan ilki Bağımlı Statüler Altında Çalışanlar'dır.  Bağımlı statüler altında çalışanlar sosyal politikanın kişi bakımından kapsamını oluşturan ilk gruptur. Bağımlı statüde çalışma kavramının içine yalnız işçiler değil sözleşmeli çalışanlar, kamu görevlileri, memurlar ve başka statüler altında bağımlı olarak çalışan kesimler girmektedir.

Ekonomik yönden güçsüz kesimler, sosyal politikanın doğrudan ilgi alanındaki bir diğer kesimdir. İşsizler, sermayeleri olmayan ya da sınırlı olan küçük esnaflar, bir sanatı ve becerisi olmasına rağmen yeterli kaynağa sahip olmayan ve gerekli pazarlara ulaşamayan sanatkârlar, topraksız köylüler ve yeterli arazisi olmayan küçük çiftçiler ekonomik yönden güçsüz kesimler içerisinde yer almaktadırlar.

Kişi bakımından kapsam söz konusu olduğunda son grup Özel Olarak Korunması Gereken Kesimler'dir. Göçmenler bu kategoride değerlendirilmektedir.

Sosyal politikanın özel hedefleri, sosyal politikanın konuları ile paralellik göstermekteyken, sosyal politikanın genel hedefi daha önce de ifade edildiği üzere refahın artırılması, refahın toplumsallaşması ve refaha erişimde hiçbir ayrımcılığın olmaması ile sosyal adalet, sosyal barış ve sosyal refahın sağlanıp geliştirilmesi ve sosyal adalet, sosyal barış ve sosyal refahı bozacak tüm düzenlemeleri önleyici uygulamaların oluşturulmasıdır.

Sosyal adalet, bütün insanların bağımlı olmadan yaşamlarını sürdürebilmesi, kendilerini geliştirebilmesi ve sosyal hizmetlere ulaşmasında eşit fırsatlara sahip olabilmesi olarak tanımlanabilir.

Sosyal barış, toplumu oluşturan unsurları ayrıştırmak yerine, birleştirmek olarak ifade edilebilir.

Sosyal refah, ekonomik sistemin sonuçlarının eşitlenme çabası olarak ifade edilebileceği gibi, toplum kesimlerinin sosyal haklarının eşitliği doğrultusunda tüm sosyal hakların yükseltilmesi olarak da ifade edilebilir.

Uyum sağlamış insanların üstünlük çabası, toplumsal çıkarlar yönündedir. Kişisel çıkarlarından ziyade toplumun ortak yararı için çaba harcayan bu kişilerin sosyal ilgisi gelişmiştir. Uyum sağlayamamış insanlar ise bencil ve kişisel zafer kazanmaya yönelik çaba harcar.

Sosyal kaygı bir ruh sağlığı problemidir.

Sosyal adalet, bütün insanların bağımlı olmadan yaşamlarını sürdürebilmesi, kendilerini geliştirebilmesi ve sosyal hizmetlere ulaşmasında eşit fırsatlara sahip olabilmesi olarak tanımlanabilir.

Sosyal barış, toplumu oluşturan unsurları ayrıştırmak yerine, birleştirmek olarak ifade edilebilir.

Sosyal refah, ekonomik sistemin sonuçlarının eşitlenme çabası olarak ifade edilebileceği gibi, toplum kesimlerinin sosyal haklarının eşitliği doğrultusunda tüm sosyal hakların yükseltilmesi olarak da ifade edilebilir.

Uyum sağlamış insanların üstünlük çabası, toplumsal çıkarlar yönündedir. Kişisel çıkarlarından ziyade toplumun ortak yararı için çaba harcayan bu kişilerin sosyal ilgisi gelişmiştir. Uyum sağlayamamış insanlar ise bencil ve kişisel zafer kazanmaya yönelik çaba harcar.

Sosyal kaygı bir ruh sağlığı problemidir.

Toplumsal hayatta bazı kesimler özel olarak korunmaya muhtaçtırlar. Bu kesimlerin toplum içerisinde var olmaları ve toplumla bütünleşmeleri kolay olmamaktadır. Bu nedenle bu kesimlere ilişkin sosyal politikalar üretilmek durumunda kalınmaktadır. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, eski hükümlüler, gençler, kadınlar, göçmenler ve tüketiciler olarak toplumun tamamı bu grupta yer almaktadır.

Devlet bütçesinin en önemli gelir kaynağı, halktan toplanan vergilerdir. Vergiler, harcama üzerinden veya gelir üzerinden alınabildiği gibi servet üzerinden de alınabilmektedir. Bu çerçevede ülke insanının geliri veya serveti oranında, ülkedeki sosyal politikaları finanse ettiği söylenebilir. Buna ek olarak, işçi ve işverenlerden alınan sigorta primleri ile bizzat devletin sigorta fonlarına yaptığı katkı, sosyal politikanın finansman kaynaklarındandır. Yerel yönetimlerin bütçeleri, parasal nitelikli yaptırımlar, belirli amaca yönelik düzenlenmiş tüm vergiler, harçlar, şans oyunlarının gelirlerinden özel olarak ayrılan paylar, bağışlar ve uluslararası kuruluşlardan alınan yardımlar sosyal politikanın finansman kaynaklarıdırlar.

Sosyal politika kavramı ilk kez 19. yüzyılın ilk yarısında Wilhelm Heinrich Riehl tarafından kullanılmıştır. Sosyal politika bilim dalının teorisinin ise yine Alman bir bilim adamı olan Otto Von Zwideneck Südenhorst tarafından ortaya atıldığı kabul edilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Özel Olarak Korunması Gereken Kesimler;
Toplumsal hayatta bazı kesimler özel olarak korunmaya muhtaçtırlar. Bu kesimlerin toplum içerisinde var olmaları ve toplumla bütünleşmeleri kolay olmamaktadır. Bu nedenle bu kesimlere ilişkin sosyal politikalar üretilmek durumunda kalınmaktadır. Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, eski hükümlüler, gençler, kadınlar, göçmenler ve tüketiciler olarak toplumun tamamı bu grupta yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Günümüzün sosyal politikasının ilgilendiği konular ise işsizlik, çalışma koşullarının iyileştirilmesi, düzgün iş, yoksulluk, yoksunluk, göç, sosyal dışlanma, çevre sorunları, konut sorunu, ayrımcılık, çocuklar ve yaşlıların bakımı, kadınlara karşı ayrımcılığın her türünün önlenmesi, çok uluslu şirketler, gelir dağılımındaki adaletsizlikler, ırkçılık ve tüm bu riskleri önleyecek bir sistemin kurulabilmesidir. Doğru cevap A'dır.

Sosyal Politikanın ulusal araçları esas olarak iki grupta toplanmaktadır. Birinci grupta, sosyal politika bilim dalının temel özelliklerinden biri olan kamusal alanda yer alma özelliğine dayanan araçlar yer alır. Bunlar; kamu gücü ve otoritesini temsil eden yasal düzenlemeler, kamunun izlemiş olduğu eğitim, sağlık, güvenlik, adalet, istihdam ve ücret gibi kamusal politikalar ve yasaların ve politikaların uygulanmasından ve denetlenmesinden sorumlu kamusal kurumlardır. İkinci grupta ise kamunun yetişemediği ya da kapsamına almadığı alanlar ve problemlere yönelik olarak halkın kendi özgür iradesi ile ortaya çıkardığı, tamamen dayanışma, merhamet, acıma ve yardımseverlik duygularını yansıtan yardımlaşma ve dayanışma araçları yer almaktadır. Bu araçların en önemlileri sendikalar, vakıflar, kooperatifler, dernekler ve diğer gönüllü yardım kuruluşları gibi tüzel kişilikleri olan kuruluşlardır. Bu grupta yer alan ulusal araçların temel özelliği, kuruluşundan, zorunlu organlarına, yasak faaliyetleri ve denetlenmesine kadar bütün fonksiyonlarının kamu tarafından belirleniyor olmasıdır.

Kamu müdahalesi, devlet gücü ile ekonomik ve/veya sosyal bir gelişmenin ortaya çıkardığı problemlerin giderilmesi demektir. İlk ortaya çıkan şekli ile kamu müdahalesi, iktisadi liberalizmin, Sanayi Devrimi ve sanayi kapitalizminin neden olduğu bozulan işçi - işveren ilişkilerinin devlet eli ile düzenlenmesine yönelik yasal düzenlemeler ve diğer tedbirlerin tümüdür.

Modern devlet anlayışının mimarları Locke ve Hobbes’e göre modern devlet, yaşama hakkını sağlayan ve koruyan devlettir. Bu yaklaşımda tanrının esirgeyiciliği anlayışından devletin koruyuculuğuna geçiş görülmektedir. Çalışamayacak durumda olanlar ve yoksullar, Hristiyanlık inancının dışında devletin koruması altına alınmaktadır. Devlet sorumlu tutulmaktadır. Locke, devlet anlayışında birey, mülkiyet ve çalışmayı öne çıkarmaktadır. Yoksullukla mücadelede bireyciliğe, mülk edinmenin önemine ve herkesin çalışmasının gerektiğine dikkat çekilmektedir. Dolayısı ile kazanmanın önemine, yoksulluk yerine çalışmanın kutsanmasına ve bireylerin çalışabilecekleri işlerin devlet tarafından sağlanmasına dikkat çekilmektedir.

Türkiye’de ve bütün ülkelerde toplumu ilgilendiren sosyal sorunlara karşı geliştirilen kamu müdahalesi aracı olarak yasal düzenlemeler kaynağını ve gücünü Anayasa’dan almaktadır.

Kamu müdahalesi araçları içerisinde önemli bir yere sahip olan kamusal sosyal politika kurumları, hem kamusal sosyal politikaları hazırlayan hem de bu politikaları hayata geçiren kurumlar olarak ayrı bir önem taşır. Aynı şekilde toplumu tehlikelere karşı koruma amacını taşıyan yasaların çıkarılmasına katkı yapan ve hem de bu yasaların uygulanmasını gerçekleştiren birimler olarak kamusal kurumlar önemlidir. Devlet, bu kurumlar aracılığı ile halkı tehlikelere ve tehlikelerin zararlarına karşı korumaya çalışır ve ekonomik ve sosyal hayata müdahalede bulunur. Bu kurumların en önemlileri; Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu’dur. Bu Kurumlar doğrudan sosyal politika kurumları olarak kabul edilir. Ayrıca toplumun eğitimi, sağlığı, barınması, korunması, güvenliği, beslenmesi gibi alanlarda görev yapan kamu kurumları da doğrudan olmasa da, dolaylı sosyal politika kurumları olarak kabul edilir.

Önemli bir sosyal politika kurumu olan Sosyal Güvenlik Kurumu, 2003 yılına kadar üç ayrı genel müdürlük olarak görev yapmakta idi. Kamuda memur statüsünde idare hukukuna tabi olarak çalışanlar, sosyal güvenlikleri açısından, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü’ne tabi idiler. İşçi statüsünde kamu ya da özel kuruluşlarda hizmet akdi ile çalışanlar, sosyal güvenlikleri açısından Sosyal Sigortalar Kurumu Genel Müdürlüğü’ne, kendi nam ve hesabına çalışanlar ise sosyal güvenlikleri açısından Bağ-Kur Genel Müdürlüğüne tabi idiler. Üç ayrı Sosyal Güvenlik Kurumu, mensuplarına sunduğu hizmetler ve riskler karşısında korunma tedbirleri bakımından büyük farklılıklar taşımakta idi. Sosyal güvenlik hizmetlerinden sağlığa ve bağlanan emekli aylıklarına kadar oluşan farklılıklar, sosyal politikanın amaçları ile ters düşen sonuçlara yol açmıştır. Bu karışıklıkların önüne geçmek, benzer tehlikeler ve benzer durumlar karşısında ülke insanına benzer hizmetlerin verilmesini sağlamak ve çalışma hayatında düzenin kurulması için bu kurumların bir çatı ve tek mevzuat altında toplanması kaçınılmaz olmuştur. Bu ihtiyaçtan yola çıkılarak bu üç kurum Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı adı altında, 4947 Sayılı Kanun ile 2003 yılında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili kurumu olarak yeniden teşkilatlandırılmıştır.

Kolektif kendi kendine yardım araçlarının en önemlisi sendikalardır.

Demokratik siyasal rejimlerin hüküm sürdüğü ülkelerde meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri, üniversiteler, sosyal örgütlenmeler ve sendikalar sosyal politikaların oluşturulma aşamasında önemli rol oynayan kurumlardır. Doğru cevap E'dir.

Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarındaki farklılıklar, benimsediği yönetim biçimi, hâkim olan ekonomi anlayışı, demografik özellikler, aile yapısı, gelenekler ve kültürel yapı sosyal politikaların belirlenmesinde ülkelere has özelliklerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bu anlamda sosyal politikaların ulusal niteliğinden bahsetmek mümkündür. Doğru cevap B'dir.

Sosyal politikaların ulusal niteliğini etkileyen belki de en önemli unsur, ülkelerin sosyo - kültürel özellikleridir. Gelenek ve görenekler, kültürel tutumlar ve ahlaki değerler sosyal politikanın ulusal niteliğini belirler. Örneğin Türkiye’de sosyal güvenlik sisteminin esası aileye dayanmaktadır. Aile dayanışması ve aile desteği, çalışmak ve prim ödemek üstünden şekillenen sosyal güvenlik sisteminin uzun süreli işsizlik dönemlerinde çökmesi sonucu oluşabilecek temel ihtiyaçları karşılayan en önemli unsurdur. Doğru cevap D'dir.

Sosyal adalet: Sosyal adalet, toplumdaki bireylerin sosyal haklara erişimindeki eşitliği
şeklinde ifade edilmektedir.