SOSYAL POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 3

İşveren bakımından işçilik maliyetinin hesaplanmasında dikkate alınan husus ücret haddidir. Fakat işgören ailesi ve işgörenin gelir durumu bakımından önem ifade eden husus ise ücret haddi değil ücret geliridir. Dolayısıyla ücret haddi ve ücret geliri farklı kavramlardır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Nominal Ücret: Emek piyasasında arz ve talep tarafından belirlenen ve fiyat hareketlerinden arındırılmamış ücret oranına denir.

Reel ücret nominal (parasal/nakdi) ücret karşılığı satın alınabilecek mal ve hizmet miktarını ifade etmektedir.

Ayni ücret; ücretin iktisadi değeri olan “mal ve hizmetler” şeklinde sağlanan kısmını veya unsurlarını ifade eder.

Doğru eşleştirme 1-M, 2-K, 3-L olmalıdır. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Sosyal Damping: Bir ülkenin daha düşük işgücü maliyetleri ve/veya daha az kısıtlayıcı iş hukuku kuralları vasıtasıyla diğer ülkelere karşı rekabet gücünü arttırarak, istihdam yaratıcı yatırımı kendine çekmesidir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Zamana esasına dayalı ücret sistemi, en eski ve en çok kullanılan ücretlendirme yöntemidir. Tamamen ekonomik niteliklidir. Çalışanın verimliliği, eğitim düzeyi, kıdemi, sorumluluğu gibi unsurları dikkate almaksızın kararlaştırılan ödemenin, belirli bir süre çalışılması sonrasında hak edilmesi hâlidir. Dolayısıyla ücretlendirmede ölçü olarak alınan zaman birimi; saat, gün, hafta, ay veya yıl olabileceği gibi işçinin çıktısından bağımsız olan diğer bir zaman birimi da olabilir. Genellikle, üretime fiilen katılanlarda saat ya da gün, üretime dolaylı katılan ücretli ve memurlarda ise aydır. Bu sistemde ücret; işin süresi saptanarak hesaplanır ve bu süre içerisindeki çıktı miktarı dikkate alınmaz. Yani üretim miktarı, iş başarımı, iş hızı, bireysel performans, vs. gibi farklılıklar bireysel ücret farlılıkları yaratmaz.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Sosyal ücret, ücretlendirme yapılırken yalnızca işi göz önünde bulundurmaz; hem hizmetin gereklerini hem de çalışana uygun ve gerekli toplumsal yaşam düzeyinin sağlanması amacını gözetir. Bu anlayışla, ücretin insan onuruna yaraşır bir yaşam düzeyi sağlayabilecek düzeyde olması öngörülür. İşçinin kendisinin ve ailesinin çeşitli ihtiyaçları olduğu kabul edilir ve işçiye devamlı bir gelir güvencesi sağlamak amaçlanır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsana yakışır işin ilk amacı istihdam fırsatları yaratmaktır.

İkinci amaç, temel hak ve prensiplerin ve standartların iş yerlerinde hayata geçirilmesi, bir diğer ifadeyle çalışanların temel haklarının korunmasıdır.

Üçüncü amaç sosyal korumanın kapsamının ve etkinliğinin herkes için arttırılması ve geliştirilmesidir.

Dördüncü amaç ise sosyal diyaloğun özendirilmesidir.

Görüldüğü üzere yalnızca II numaralı madde yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap I, III ve IV numaralı maddeleri içeren D seçeneğidir.

Ücreti şahıs geliri olarak görmesi ve ücrete yüklediği insani değer anlamı nedeniyle diğer sosyal bilim dallarından ayrılan sosyal politika yaklaşımı, ücreti; “güvence altına alınarak korunması gereken temel bir insan hakkı olarak” değerlendirmektedir.

Adil olmayan, düşük veya yüksek ücret, ekonomik ve sosyal yaşantıyı çeşitli biçimlerde etkilemektedir. Her şeyden önce düşük ücretler toplumda sosyal barışı tehlikeye sokarken, huzursuzlukların artmasına neden olmaktadır. Ayrıca işe ilgiyi azaltmakta ve işçilerin nitelikleri üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır. Bunun sonucunda işin verimi düşmekte ve ekonominin büyüme hızında azalmalar görülmektedir. Diğer taraftan yüksek ücretler ise toplumda işsizliği doğurabilmektedir.

Devlet açısından ücret; gelir dağılımını, istihdamı, gelişme hızını, enflasyonu, yatırım ve tasarrufları etkileme aracı olarak önemlidir.

Ücret Haddi: Esas ücret, temel ücret ya da ana-kök ücret olarak da bilinen bu
kavram, bir üretim birimi başına ya da bir zaman birimi başına ödenmesi
gereken ya da kararlaştırılan  ücret miktarıdır.

Nominal Ücret: Emek piyasasında arz ve talep tarafından belirlenen ve
fiyat hareketlerinden arındırılmamış ücret oranına denir.

Sosyal Damping: Bir ülkenin daha düşük işgücü maliyetleri ve/veya daha az kısıtlayıcı iş hukuku kuralları vasıtasıyla diğer ülkelere karşı rekabet gücünü arttırarak, istihdam yaratıcı yatırımı kendine çekmesidir.

Miktar esasına dayalı ücret sistemleri, akord (parça başına) ve götürü ücret sistemleri olarak iki başlıkta incelenmektedir. Akort ücretin uygulamada en çok görüleni, Alman öğretisinde parça akordu ve bizde parça başına ücret denilen şeklidir. Bu sistemde işçinin ücreti üretime göre artar; üretimin düştüğü ölçüde de düşer. Ürettiği her bir parça için ücret alması işçiyi daha hızlı çalışmaya teşvik etmektedir.
Dolayısıyla Marksist iktisatçılar başta olmak üzere akademik dünyada en fazla eleştirilen ücret sistemi bu sistemdir. Onlara göre parça başına ücret sistemi işçiyi zorlayan ve çabuk yıpratan bir ücret sistemidir. Bu ücret sistemi sadece çalışan değil işveren için de sorunlarla doludur. Daha çok kazanmak isteyen çalışan bu duygu ile ham madde ve malzemeyi israf edebilir, kalite kaybına yol açabilir ve maliyet artışlarına neden olabilir.

Liberal düşünce; sınırsız mülkiyet hakkını, veraset kurumunu, rekabet serbestliği ilkesini, arz ve talep dengesine dayanan serbest fiyat mekanizmasını, gelir bölüşümünde serbest oluşum ilkesini, uluslararası ticarette özgürlüğü ve emek-sermaye ilişkilerinde bağıt özgürlüğünü ve emeğin de bir mal sayılmasını savunur.

Temelde sosyal politikaya karşı olan liberal düşünce kendi içinde bir evrime yönelmiştir. Bu gelişmeler neticesinde devlet, ücret gelirini; eşit değerde işe eşit ücret ödenmesi, cinsiyet ayrımcılığının yasaklanması, ücretin reel değerinin korunması, asgari düzeyinin belirlenmesi, ücretin ödenme biçimi ve yerinin belirlenmesi, ücretin belgelendirilmesi, ücretin güvencesi ve ücretin öncelikli alacak olması gibi alanlarda koruma altına almaya başlamıştır.

Sanayi Devrimi’nin sebep olduğu çalışma yaşamının atölyelerden (küçük sanayi ve zanaattan), fabrikalara (büyük sanayi yaşamına) geçiş süreciyle başlayan ve bunun sonucunda yeni çalışma düzeninin aktörleri olan işçilerin büyük fabrikalarda ve kentlerde toplanmasıyla devam eden dönüşüm süreci; çalışma sürelerinin artması, düşük ücretler, kadın ve çocuk işçilerin fabrika yaşamına girmesi gibi çalışma koşullarında önemli değişimlerin başlamasına yol açmıştır.

Uluslararası sosyal politika araçlarının ortaya çıkış nedenlerinden birincisi uluslararası rekabetin eşitlenmesi düşüncesidir. Farklı ekonomik ve teknolojik gelişmişlik düzeyleri, nüfus farklılıkları ve nüfusun yaş, cinsiyet, eğitim ve nitelik yapısındaki farklılıklar ülkelerin rekabet gücünü etkilemektedir. Ayrıca, ülkelerde çalışma hayatını düzenleyen hukuki düzenlemelerin katılığı veya serbestliği, benimsenen refah politikaları ve işgücü piyasasının işleyişi gibi unsurlar da rekabet gücünün olumlu ya da olumsuz etkilenmesine katkı yapar. Doğru cevap A'dır.

İlk olarak Fransız işçilerin, İngiliz işçilere 1832’de yaptığı “fabrikanın sesi” isimli çağrı ile başlayan uluslararası düzeyde birleşme fikri, 1862’de Londra Uluslararası Fuarı’na katılan Fransız işçilerin çağrısı ile güç kazanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Uluslararası sendikal organizasyonlar anlamında ilk somut adım, 1864 yılında
Alman, İngiliz, Fransız ve Polonyalı işçi hareketlerinin liderlerinin öncülüğünde
kurulan Uluslararası İşçi Derneği ile olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Sosyal politikanın uluslararası araçları içerisinde en önemlisi olan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), sosyal adaleti sağlamak ve dünyada kalıcı bir barışı gerçekleştirmek amacıyla, 28 Haziran 1919 yılında imzalanan ve I. Dünya Savaşı’nı sona erdiren Versay Barış Antlaşması’na dayanılarak Milletler Cemiyeti ile birlikte kurulmuştur. Doğru cevap B'dir.