SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM - Deneme Sınavı - 20

Kaynağın söylediklerini anlamaya ve yorumlamaya yönelik sessizliğini ifade eden susma türü, akıl yürütme ile ilgili susmadır.

İnce ve kalın sesleri birbirinden ayıran ses ögesi, sesin perdesidir.

Konuşma, sözsüz iletişim sürecine etki eden faktörler arasında yer almaz.

Sözsüz iletişime ilişkin mesajların, beynin sağ tarafıyla işlendiğine ilişkin güçlü kanıtlar mevcuttur.

Düzenleme İşlevi: Karşılıklı konuşma sırasında onaylama ya da red etme, durdurma ya da devam etme anlamlarına gelen baş, el ve göz hareketleri konuşmanın düzenlenmesine yardım eder. Örneğin, Burcu, Özlem ve Özgür adlarında üç arkadaşın sohbeti sırasında Özlem’in Özgür’e söylememesi gereken bir şeyi anlatmaya başladığı anda Burcu’nun yaptığı bir kaş hareketi Özlem’e bu konuda konuşmaması gerektiğini hatırlatacağından, Özlem konuşmanın seyrini değiştirebilir. Buna benzer olarak aralarında mesafe bulunan iki kişiden birinin karşısındakini duymadığının göstergesi olan bir işaret yapması, konuşan kişinin ses tonunu yükseltmesine bu sayede de iletişimin daha başarılı olmasına neden olur.

Resmetme İşlevi: Sözlü iletişimi desteklemek için, sözsüz iletişim aracılığıyla anlatılmak istenen vurgulanır, pekiştirilir. Çocuğun, babasına arkadaşına alınan oyuncağı anlatırken büyüklüğünü elle göstermesi buna örnektir. Çocuğun bu anlatım sürecinde kullandığı sözsüz iletişim dili, o oyuncağı ne kadar beğendiğinin de pekiştiricisidir.

Endomorfik beden yapısına sahip kişiler ise; tombul ya da balık etli ve gelişmiş iç organlara sahip kişilerdir.

Yaygın olarak kullanılan üç tür avuç hareketinden bahsetmek olanaklıdır. Bunlardan ilkinde avuç yukarı dönüktür ve dilenen dilencilerin kullandığı bu hareket tehdit içermemektedir. Bu nedenle avuç yukarıya dönükken istenilen şeyler karşı taraf üzerinde baskıdan çok rica duygusu yaratır. Avucun aşağıya dönük olduğu ikinci harekette ise baskı ve otorite duygusu oluşmaktadır. Bu nedenle avuç aşağıya dönük istenilen istekler emir duygusu yarattığından kişinin üzerinede baskı kurar. Avuç kapalı, işaret parmağının ileriye uzatıldığı üçüncü hareket ise, özellikle konuşmanın temposuna göre el ya da parmak hareket halinde ise dinleyicide tehdit hissi yaratmaktadır.

Sözsüz iletişim sırasında bireyin kişiliğine ilişkin bir diğer gösterge ise, bireyin el ve kollarını kullanım şeklidir. Bu kullanımlardan bir tanesi olan elleri ovuşturmak (Resim: 5.19), işlerin yolunda gittiğinin, heyecanlı bekleyişin ya da çıkarlara ilişkin beklentilerin göstergesidir. Örneğin, yemek masasında sofraya gelen yemeği gördüğü anda ellerini ovuşturan kişinin bu hareketi, ya çok acıktığının ya da ikram edilecek yemeği çok sevdiğinin göstergesi iken, bir araba galerisindeki satış görevlisinin “elimde tam size göre bir araba var” sözlerini ellerini ovuşturarak söylemesi satıcının, satıştan edeceği kara ilişkin beklentilerinin ipuçlarını vermektedir.

Gözler insan davranışını anlamlandırmanın en etkili yollarından bir tanesidir.farklı göz hareketleri de yine kişilerin ruh ve bilişsel durumunu ifade etmektedir. Belli ışık karşısında ve/veya kişilerin ruh durumlarına paralel olarak göz bebekleri büyür ya da küçülür. Gözbebeklerinin büyümesi ilgi, istek, heyecan göstergesiyken, küçülmesi kızgınlık, tahammülsüzlük ve hatta nefret işaretidir. Gülen gözler iyi niyet ya da mutluluğun; gözlerin kızarması ya da sulanması ise kişinin duygusal durumunun ipuçlarını vermektedir. Göz kontağının kurulması kişiler arasında güven, ilgi göstergesi olarak ilişkinin olumlu gelişimin yolu iken, göz kontağından kaçınma, tedirginlik, ilgisizlik ve korku belirtisidir. Gözlerin yere bakması ise, suçluluk ve pişmanlığın göstergesidir.

Psikolinguistik Susma: Konuşma sürecinde konuşmanın amaca uygun olarak istenilen yerlerde durdurulmasıdır. Kısa süreli ya da uzun süreli olabilen psikolinguistik susmada amaç kaynak ve hedefe düşünme fırsatı vermektir. Bu susma türünde kısa süreli susmalar dilin gramatik yapısından kaynaklanırken, uzun süreli susmalar ise zihinsel süreçlerle ilgilidir. Bu nedenle konunun içeriğine, yaşanmışlıklara ve zihinsel karmaşıklığa bağlı olarak susma süresi uzayabilir.

Bireylerin sözsüz iletişimde başarılı olmalarını sağlayan birçok etmen vardır. Bunların en önemlilerinden bir tanesi; bireyin kendisini ve bedenini tanımasıdır. Bu nedenle, kişinin fiziksel özelliklerinin, cinsiyetinin, duygularının, düşüncelerinin, eğitiminin ve içerisinde yetiştiği kültürün şemsiyesi altında şekillenen karakteri çerçevesinde gelişen sözsüz iletişimde başarı, bireyin kendisini tanıması ve kontrol edebilmesiyle olanaklı olmaktadır. Birey bu sayede heyecanını ya da sinirlerini kontrol etmeyi öğrenmekle kalmayıp karşı tarafı daha kolay etkileyebilecektir. Bireyin iletişim esnasında dik kendine güvenen bir duruş sergilemesi, gülümsemesi, göz kontağı kurmaya özen göstermesi, fiziksel özelliklerine ve görüşmenin niteliğine uygun giysiler giymesi karşı taraf üzerinde olumlu etki yaratacak ayrıntılardır. Özellikle içinde yaşadığımız kültürün özelliklerinin kurduğumuz ilişkilerde etkili olduğu gerçeğinden hareketle sözsüz iletişimde, başarılı olmanın bir diğer yolu çevremizi gözlemlemekten geçmektedir. Alışveriş merkezlerinde, lokantalarda, sınıf ya da çalışma ortamlarında yapılan gözlemler doğru ya da yanlış davranışlara ilişkin örnekler içereceğinden bireyin birçok hareketi anlamlandırmasını kolaylaştıracaktır.

Sözsüz iletişim bireyler arasında konuşma dışındaki araçlarla gerçekleşen iletişimdir (Mutlu, 2004: 268 ). Sesin rengi, ses tonu, susma/sessizlik, beden dili, jest-mimikler, mekân ve zaman, kılık-kıyafet, sözsüz iletişim sürecine etki eden faktörlerdir. Sözsüz iletişimin yerini vurgulamak için sözlü iletişimden farklarına değinmek yararlı olacaktır. • İlk olarak sözlü iletişim sırasında gönderilen mesajlar dile dayanır. Dilin anlam kodlamaları keyfi olduğundan mesajın içeriğini ancak aynı dili konuşan bireylerin anlaması olanaklıdır. Buna karşın, sözsüz iletişimde kodlanan mesajlar için herhangi bir dile gereksinim duyulmaz. Her ne kadar sözsüz iletişim sırasında kullanılan beden dili, jest-mimikler, kılık kıyafetler kültürlere göre farklılık göstersede sözlü iletişim, sözsüz iletişimden daha az risk taşır. • Sözlü ve sözsüz iletişim arasındaki bir diğer fark devamlılık ayrımıdır. Sözlü mesajlar süreksizdir. Kişi bir kelime söyler, sonra durur, ardından başka bir tane daha söyler. Buna karşın sözsüz iletişimin içerdiği mesajlar süreklidir. Kişi uyuduğu anlarda bile beden diliyle mesaj iletmeye devam eder. • Sözlü ve sözsüz iletişim süreci insan beyni tarafından da farklı algılanır. Amerika’da yapılan araştırmalar sözlü iletişime ilişkin uyaranların beynin sol tarafıyla işlendiği, sözsüz iletişime ilişkin mesajların ise sağ tarafla işlendiğine ilişkin güçlü kanıtlar sağlamıştır. • Sözlü ve sözsüz mesajlara ilişkin çıktılarda birbirinden farklıdır. Sözlü mesajlar bilişsel fonksiyonlara ve içeriğe hizmet ederken, sözsüz mesajların etkilemeye, ilişkiselliğe ve duygusallığa ilişkin işlevleri vardır. Sözlü ve sözsüz mesajların bu işlevleri dikkate alındığında iletişim sırasında mesajların gönderilmesi ve anlamlandırılması sürecinde her ikisininde dikkate alınması iletişimin başarısını arttırır. • Sözlü ve sözsüz mesajlar arasındaki bir diğer fark sözlü mesajların genellikle açık niyet ya da anlamları varken sözsüz iletişimde gönderilen mesajlar çoğunlukla üstü kapalı ya da kesin olmayan anlamlar içerebilir.

Kağıt üzerindeki işaretler ve havadaki sesler gibi göstergenin algılanan imgesine, gösteren denir.

Tanımadığınız bir insana ilişkin fiziksel özellikleri anlatırken; bıyıklı, esmer, kısa saçlı gibi kullandığınız kavramlar sizin belirtisel göstergelerinizdir.

Kişilerin yakın arkadaşlarıyla ve yakınlarıyla ilişkide bulundukları alan, kişisel alandır.

Yazı, resim, trafik işaretleri gibi algıladığımız iletiler, göze yönelik göstergelerdir.

Bir televizyon reklamında "ev" görüldüğü zaman, bu görüntüsel imgenin, kişinin kafasında "ev" kavramını oluşturması sürecine, düzanlam denir.

Genel olarak çalışma ortamlarında kullanılan ve başında oturan kişinin gücünün bir göstergesi olan masa türü, dikdörtgen masadır.

Gıda sektöründe yer alan firmaların logolarında en çok tercih edilen rengin kırmızı olmasının nedeni, bu rengin iştah açıcı olmasıdır.