SÖZLÜ VE SÖZSÜZ İLETİŞİM

Sözsüz iletişime ilişkin mesajların, beynin sağ tarafıyla işlendiğine ilişkin güçlü kanıtlar mevcuttur.

Düzenleme İşlevi: Karşılıklı konuşma sırasında onaylama ya da red etme, durdurma ya da devam etme anlamlarına gelen baş, el ve göz hareketleri konuşmanın düzenlenmesine yardım eder. Örneğin, Burcu, Özlem ve Özgür adlarında üç arkadaşın sohbeti sırasında Özlem’in Özgür’e söylememesi gereken bir şeyi anlatmaya başladığı anda Burcu’nun yaptığı bir kaş hareketi Özlem’e bu konuda konuşmaması gerektiğini hatırlatacağından, Özlem konuşmanın seyrini değiştirebilir. Buna benzer olarak aralarında mesafe bulunan iki kişiden birinin karşısındakini duymadığının göstergesi olan bir işaret yapması, konuşan kişinin ses tonunu yükseltmesine bu sayede de iletişimin daha başarılı olmasına neden olur.

Resmetme İşlevi: Sözlü iletişimi desteklemek için, sözsüz iletişim aracılığıyla anlatılmak istenen vurgulanır, pekiştirilir. Çocuğun, babasına arkadaşına alınan oyuncağı anlatırken büyüklüğünü elle göstermesi buna örnektir. Çocuğun bu anlatım sürecinde kullandığı sözsüz iletişim dili, o oyuncağı ne kadar beğendiğinin de pekiştiricisidir.

Endomorfik beden yapısına sahip kişiler ise; tombul ya da balık etli ve gelişmiş iç organlara sahip kişilerdir.

Yaygın olarak kullanılan üç tür avuç hareketinden bahsetmek olanaklıdır. Bunlardan ilkinde avuç yukarı dönüktür ve dilenen dilencilerin kullandığı bu hareket tehdit içermemektedir. Bu nedenle avuç yukarıya dönükken istenilen şeyler karşı taraf üzerinde baskıdan çok rica duygusu yaratır. Avucun aşağıya dönük olduğu ikinci harekette ise baskı ve otorite duygusu oluşmaktadır. Bu nedenle avuç aşağıya dönük istenilen istekler emir duygusu yarattığından kişinin üzerinede baskı kurar. Avuç kapalı, işaret parmağının ileriye uzatıldığı üçüncü hareket ise, özellikle konuşmanın temposuna göre el ya da parmak hareket halinde ise dinleyicide tehdit hissi yaratmaktadır.

Sözsüz iletişim sırasında bireyin kişiliğine ilişkin bir diğer gösterge ise, bireyin el ve kollarını kullanım şeklidir. Bu kullanımlardan bir tanesi olan elleri ovuşturmak (Resim: 5.19), işlerin yolunda gittiğinin, heyecanlı bekleyişin ya da çıkarlara ilişkin beklentilerin göstergesidir. Örneğin, yemek masasında sofraya gelen yemeği gördüğü anda ellerini ovuşturan kişinin bu hareketi, ya çok acıktığının ya da ikram edilecek yemeği çok sevdiğinin göstergesi iken, bir araba galerisindeki satış görevlisinin “elimde tam size göre bir araba var” sözlerini ellerini ovuşturarak söylemesi satıcının, satıştan edeceği kara ilişkin beklentilerinin ipuçlarını vermektedir.

Gözler insan davranışını anlamlandırmanın en etkili yollarından bir tanesidir.farklı göz hareketleri de yine kişilerin ruh ve bilişsel durumunu ifade etmektedir. Belli ışık karşısında ve/veya kişilerin ruh durumlarına paralel olarak göz bebekleri büyür ya da küçülür. Gözbebeklerinin büyümesi ilgi, istek, heyecan göstergesiyken, küçülmesi kızgınlık, tahammülsüzlük ve hatta nefret işaretidir. Gülen gözler iyi niyet ya da mutluluğun; gözlerin kızarması ya da sulanması ise kişinin duygusal durumunun ipuçlarını vermektedir. Göz kontağının kurulması kişiler arasında güven, ilgi göstergesi olarak ilişkinin olumlu gelişimin yolu iken, göz kontağından kaçınma, tedirginlik, ilgisizlik ve korku belirtisidir. Gözlerin yere bakması ise, suçluluk ve pişmanlığın göstergesidir.

Bireylerin sözsüz iletişimde başarılı olmalarını sağlayan birçok etmen vardır. Bunların en önemlilerinden bir tanesi; bireyin kendisini ve bedenini tanımasıdır. Bu nedenle, kişinin fiziksel özelliklerinin, cinsiyetinin, duygularının, düşüncelerinin, eğitiminin ve içerisinde yetiştiği kültürün şemsiyesi altında şekillenen karakteri çerçevesinde gelişen sözsüz iletişimde başarı, bireyin kendisini tanıması ve kontrol edebilmesiyle olanaklı olmaktadır. Birey bu sayede heyecanını ya da sinirlerini kontrol etmeyi öğrenmekle kalmayıp karşı tarafı daha kolay etkileyebilecektir. Bireyin iletişim esnasında dik kendine güvenen bir duruş sergilemesi, gülümsemesi, göz kontağı kurmaya özen göstermesi, fiziksel özelliklerine ve görüşmenin niteliğine uygun giysiler giymesi karşı taraf üzerinde olumlu etki yaratacak ayrıntılardır. Özellikle içinde yaşadığımız kültürün özelliklerinin kurduğumuz ilişkilerde etkili olduğu gerçeğinden hareketle sözsüz iletişimde, başarılı olmanın bir diğer yolu çevremizi gözlemlemekten geçmektedir. Alışveriş merkezlerinde, lokantalarda, sınıf ya da çalışma ortamlarında yapılan gözlemler doğru ya da yanlış davranışlara ilişkin örnekler içereceğinden bireyin birçok hareketi anlamlandırmasını kolaylaştıracaktır.

Sözsüz iletişim bireyler arasında konuşma dışındaki araçlarla gerçekleşen iletişimdir (Mutlu, 2004: 268 ). Sesin rengi, ses tonu, susma/sessizlik, beden dili, jest-mimikler, mekân ve zaman, kılık-kıyafet, sözsüz iletişim sürecine etki eden faktörlerdir. Sözsüz iletişimin yerini vurgulamak için sözlü iletişimden farklarına değinmek yararlı olacaktır. • İlk olarak sözlü iletişim sırasında gönderilen mesajlar dile dayanır. Dilin anlam kodlamaları keyfi olduğundan mesajın içeriğini ancak aynı dili konuşan bireylerin anlaması olanaklıdır. Buna karşın, sözsüz iletişimde kodlanan mesajlar için herhangi bir dile gereksinim duyulmaz. Her ne kadar sözsüz iletişim sırasında kullanılan beden dili, jest-mimikler, kılık kıyafetler kültürlere göre farklılık göstersede sözlü iletişim, sözsüz iletişimden daha az risk taşır. • Sözlü ve sözsüz iletişim arasındaki bir diğer fark devamlılık ayrımıdır. Sözlü mesajlar süreksizdir. Kişi bir kelime söyler, sonra durur, ardından başka bir tane daha söyler. Buna karşın sözsüz iletişimin içerdiği mesajlar süreklidir. Kişi uyuduğu anlarda bile beden diliyle mesaj iletmeye devam eder. • Sözlü ve sözsüz iletişim süreci insan beyni tarafından da farklı algılanır. Amerika’da yapılan araştırmalar sözlü iletişime ilişkin uyaranların beynin sol tarafıyla işlendiği, sözsüz iletişime ilişkin mesajların ise sağ tarafla işlendiğine ilişkin güçlü kanıtlar sağlamıştır. • Sözlü ve sözsüz mesajlara ilişkin çıktılarda birbirinden farklıdır. Sözlü mesajlar bilişsel fonksiyonlara ve içeriğe hizmet ederken, sözsüz mesajların etkilemeye, ilişkiselliğe ve duygusallığa ilişkin işlevleri vardır. Sözlü ve sözsüz mesajların bu işlevleri dikkate alındığında iletişim sırasında mesajların gönderilmesi ve anlamlandırılması sürecinde her ikisininde dikkate alınması iletişimin başarısını arttırır. • Sözlü ve sözsüz mesajlar arasındaki bir diğer fark sözlü mesajların genellikle açık niyet ya da anlamları varken sözsüz iletişimde gönderilen mesajlar çoğunlukla üstü kapalı ya da kesin olmayan anlamlar içerebilir.

Sözsüz iletişim bireyler arasında konuşma dışındaki araçlarla gerçekleşen iletişimdir

Doğru cevap E şıkkıdır

Düzenleme İşlevi: Karşılıklı konuşma sırasında onaylama ya da red etme, durdurma ya da devam etme anlamlarına gelen baş, el ve göz hareketleri konuşmanın düzenlenmesine yardım eder. Örneğin, Burcu, Özlem ve Özgür adlarında üç arkadaşın sohbeti sırasında Özlem’in Özgür’e söylememesi gereken bir şeyi anlatmaya başladığı anda Burcu’nun yaptığı bir kaş hareketi Özlem’e bu konuda konuşmaması gerektiğini hatırlatacağından, Özlem konuşmanın seyrini değiştirebilir.

Sheldon’a göre, ektomorfik beden yapısına sahip kişiler; sıska, narin, zayıf kas yapısına sahip olan sakin, ölçülü, hassas ve sanatçı ruhlu kişilerdir.

Avucun aşağıya dönük olduğu ikinci harekette ise baskı ve otorite duygusu oluşmaktadır. Bu nedenle avuç aşağıya dönük istenilen istekler emir duygusu yarattığından kişinin üzerinde baskı kurar.

Yüzük Parmağı: Zerafet, heyecan ve coşkunluğun ifadesi olan bu parmağın uzun olması kişinin sanatçı ruhlu olduğunu göstermektedir.

Sesin Tınlaması: Tınlama, sesin güçlü ya da zayıf olması anlamına gelmekte ve kişilerin ses tellerinin ve göğsünün şekli tınlamada belirleyici olmaktadır. Örneğin, ince ses telleri ve dar bir göğüs, ince ve yukarıdan gelen bir sese neden olmakla birlikte bu zayıf ses güvensizliği, kararsızlığı ve zayıflığı işaret etmektedir. Buna karşılık, kalın ses telleri ve geniş göğüs kafesi sayesinde derinden ve gür gelen bir ses özgüveni ve gücü göstermektedir.

Etkileşimsel Susma: Etkileşimsel susma kaynak ve hedef arasındaki etkileşimle üç şekilde ortaya çıkar: Karar verme ile ilgili susma; çoğunlukla birbirini tanımayan ya da aralarında statü farkı olan kişiler arasında konuşmaya kimin başlayacağının ya da ne tür tepkiler verileceğinin belirsiz olduğu durumlarda ortaya çıkan etkileşimsel susma türüdür. Akıl yürütme ile ilgili susma; Kaynağın söylediklerini kendi zihinsel sürecinden geçirip anlamlandırmaya ve yorumlamaya çalışan alıcının sessizliğidir. Denetim kurma amacıyla susma; Susmanın ardından gelecek iletinin önemini vurgulamak için kullanılan bu tip susma, konuya dikkat çekmek ve/veya karşı taraf üzerinde otorite sağlamak amacıyla kullanılmaktadır.

Ritim: Ritim bir cümlede hangi sözcüklerin vurgulanacağını belirlemektedir. Ritim değiştikçe cümlenin anlamı da değişeceğinden kişiler mesajlarını doğru vurgulama ile açık ya da üstü kapalı olarak etkili bir biçimde iletebilirler

Sorunun doğru cevabı “c” seçeneğinde yer alan “Sözsüz iletişimdir”. Çünkü sözsüz iletişim bireyler arasında konuşma dışındaki araçlarla gerçekleşen iletişimdir. Sesin rengi, ses tonu, susma/sessizlik, beden dili, jest-mimikler, mekan ve zaman, kılık-kıyafet, sözsüz iletişim sürecine etki eden faktörlerdir. İnsanların söylediklerinin ön planda olduğu sözlü iletişimin aksine, davranışların öne çıktığı sözsüz iletişim, kimi zaman sözlü iletişimi desteklemek için kullanılırken, kimi zamanda sözlü iletişimin yerini tutmaktadır.

Duygusal işlev, sözsüz iletişim sürecinde bedensel hareketler, jest-mimikler ve ses tonu hem kişinin içerisinde bulunduğu heyecan, korku, öfke, neşe, şaşkınlık gibi duygu durumunu yansıtır, hem de kişinin, iletişime geçtiği kişi ya da kişilerin duyguları üzerinde etki yaratır. Gözleri şiş ve kızarmış olan birinin ağlamış, dolayısıyla üzgün olduğunu anlamamız ve ona bu duygu durumunu göz önünde bulundurarak yaklaşmamız buna örnektir. Açıklamada da görüldüğü gibi sorunun doğru cevabı “b” seçeneğinde yer alan “Kişilerin gözlerinin şiş ve kızarık olmasıdır.”