SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN KURULUŞU

Kesin bir listesi bulunmamakla birlikte spor tesis işletmelerinin kuruluş nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Sosyal fayda sağlamak: Toplumsal kurumlara ve devlete ait spor tesislerinin temel kuruluş amacı toplumun tüm kesimlerine yönelik spor hizmeti üreterek sosyal fayda sağlamaktır. 

2. Kazanç elde etmek: Gerçek ve tüzel kişileri spor tesis işletmesi kurmaya teşvik eden nedenlerin başında kazanç elde etme isteği gelir. Özellikle spor etkinliklerine katılım konusunda toplum bilinci oluşmuş bölgelerde spor tesisi kurmak karlı bir yatırımıdır.

3. Bağımsız iş yapma isteği: Başkalarına bağımlı olmadan çalışma isteği.

4. Bir misyonu yerine getirmek: Sporu yaygınlaştırıp, spor dallarını tanıtmak.

5. İtibar kazanmak: Spor tesisleri faaliyet gösterdikleri bölgelerde sahiplerine itibar sağlar.

Spor tesisi işletmesi kurma fikrinin ve proje fikrinin ortaya çıkışını, fizibilite çalışması, ekonomik araştırma, teknik araştırma, finansal araştırma, yasalaştırma, ön proje oluşması, değerlendirme ve yatırım kararı, kesin proje, proje uygulanması ve işletme kurulumu.

Spor tesis işletmesinin başarılı bir biçimde kurulmasının temel yolu başarılıbir planlama yapmaktır. Planlama yapılırken şu iki husus mutlaka göz önüne alınmalıdır.:

1. Tesisler yerel çevrenin ve programın bazı gereksinimlerinin doğması sonucunda inşa edilir.

2. Kaliteli tesislerin tasarlanması ve inşa edilmesi aşamasında planlamanın özenle ele alınması gerekir. 

Tesisler akılıca planlamalıdır. Tesis planlanırken; tesisler esasen katılımcılar ve kullanıcılar için planlanmalıdır. Tesisler potansiyel büyüme kalıpları ve eğilimleri göz önüne alınarak çoklu ortak kullanımlar için planlamalıdır. Tüm planlama faaliyeti fiziksel olan ve olmayan bütün çevrenin güvenli, emniyetli, çekici, rahat, temiz, sağlıklı, pratik, ulaşımı kolay ve kişisel gereksinimlere uyum sağlayabilir olmasını hedef almalıdır. Tesisler ekonomik, işletmesi, kontrolü ve bakımı kolay olmalıdır. Planlama yapılırken beden eğitimi rekreasyon ve spor tesisleri topluluğunun tamamı göz önünde bulundurulmalıdır. Tesis planlanırken yerel çevrenin korunması faktörü hesaba katılmalıdır. Tesisler kullanıcı grupları kadar çevre güvenliği sağlığı ve rahatının yasal düzenleme ve standartlarına uygun olmalıdır. Tesis hem engellilerin, hem de herkesin kolay erişeceği ve sınırları içinde güvende olacağı şekilde planlanmalıdır. Tesisler uzun vadeli yapılmalıdır. Tesisler sağlıklı bir çevre yaratılması için de önemlidir.

Yalnızca özel bir spor dalına hitap eden bir tesis ancak o spor dalının faaliyet gösterdiği ya da o spor dalı için büyük bir potansiyelin bulunduğu bölgede kurulur. Tesislerin dizaynında, kapasitesinin tespitinde ve programlamasında yerel gereksinimler kullanma ve seyirci kapasitesi gibi faktörler kesinlikle göz önünde bulundurulmalıdır. Antrenman tesislerinde ya da seyirci potansiyeli bulunmayan yerlerde tesise seyirci tribünü yapılmamalıdır. Uluslararası ve milli yarışmaların yapıldığı ana merkezlerde spor salonu ve sair tesislerde kesinlikle uluslararası normlar aranır. Bu tesisler mümkün olduğu kadar çok amaçlı dizayn edilir. Yapılacak tesislerde dayanıklılık, kolay bakım ve temizleme, en az personel kullanma yollarına gidilir. Kitleye açık antrenman maksatlı kullanılan tesislerde yaygınlık ve maliyet unsuru ile norm ve standartlar arasında denge kurulur.

Kuruluş yeri seçimiyle ilgili genel ilkeleri aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür:

Kuruluş yeri ile ilgili bilgiler objektif ve bilimsel ölçütlere göre tespit edilmelidir. Seçilecek yerin işletmenin faaliyetlerine yapacağı etkiler ve sağlayacağı katkılar ayrıntılarıyla ortaya konulmalıdır. Yer seçimi ile ilgili çalışmaların belirli aşamaları birbirine karıştırılmamalıdır. Bilgi ve deneyimleriyle yararlı olacak uzman kişi ve kuruluşlardan kuruluş yeri seçiminin her aşamasında en üst düzeyde faydalanılmalıdır. Kuruluş yeri ile ilgili karar aceleye getirilmemelidir. Seçenekler hakkında alabildiğince geniş ve kesin bilgilere ulaşılarak çalışma sonuçlarının güvenilirliği test edilmelidir. 

Üretim yapmak üzere yatırıma karar veren bir müteşebbis, neyi nasıl ve kaça üreteceğine karar verirken, kuşkusuz üretim yapacağı yeri de kararlaştırılmalıdır. Bunun için de şu 3 etkinlik ölçüsü göz önüne alınmalıdır:

1. Verimlilik: İşletmenin üretim miktarı bakımından verimliliğini gösterir. 

2. İktisadilik: Bir birim malın üretimi için gerekli maliyet düzeyini belirler. 

3. Karlılık: Belli bir dönem içinde işletmenin öz varlığındaki net artışların ( kar ) sermaye oranı olarak tanımlanır.

Spor tesis işletmelerinde kuruluş yeri kararını etkileyen faktörleri 7 ana başlık altında toplayabiliriz. Bunlar;

1. Hammadde: Üretimin temel taşlarından biridir. Bu nedenlerden dolayı spor tesis işletmelerinde kuruluş yerine karar verilirken üzerinde dikkatle durulması gereken bir konudur. 

2. Pazar: Spor tesis işletmesinin faaliyette bulunacağı pazarın özelliği, genişliği ve sürekliliği kuruluş yeri seçimini etkileyen önemli faktörlerdendir.

3. İş gücü: Bir spor tesis işletmesinin kuruluş yeri seçilirken yeterli iş gücünün bulunup bulunmadığı göz önüne alınmalıdır.

4. Ulaşım: Spor tesis işletmesinin sunduğu etkinlik ve imkanlardan yararlanmak isteyen tüketicilerin işletmeye kolay, süratli ve güvenli biçimde ulaşılabilmesi işletmenin  varlığını sürdürebilmesi için önemlidir.

5. Fiziki çevre: Arazi yapısı, enerji olanağı, sıcaklık, soğukluk, nem, rüzgar, yağış, vb. işletmenin kuruluş yeri için önemlidir.

6. Devlet politikaları:

7. Diğer faktörler:

Türkiye'de spor tesislerinin kurulması ve işletilmesi ile ilgili usül ve esaslar Özel Beden Eğitimi ve Spor Tesisleri Yönetmeliği ile düzenlenmiştir.Yönetmeliğe göre; tesis açmak isteyen gerçek ya da tüzel kişiler, açılış izni alabilmek için tesisin açılacağı ilin Gençlik ve Spor İl Başkanlığına dilekçe ile başvururlar. Gerçek kişiler dilekçelerine yönetmeliğin 6., tüzel kişiler ise 7. maddesinde belirtilen belgeleri eklerler.

Tesis adı ve adresi ile uygulanacak spor dallarını belirtir dilekçe, tesis işletmecisinin nüfus cüzdanı örneği, tesis sahibi ya da vekalet edecek olanın açık adresi ile adli sicil kaydı, ikametgah, 3 adet vesikalık fotoğraf, faaliyette bulunacak her spor dalının çalıştırıcısına ait antrenör belgesi ve belge sahibinin noter tasdikli yıllık sözleşmesi, Ticaret Odası kayıt belgesi, Esnaf ve Sanatkarlar Koop. kayıtlı olarak oda tarafından verilecek belge, tesis onaylı 1 / 100 ölçek planı, belediyelerce verilecek iş yeri açma izin belgesi, itfaiye raporu, İl Sağlık Müdürlüğü raporu ve mahalli güvenlik teşkilatınca verilen izin belgesi, faaliyette bulunulacak spor dalları federasyonlarınca düzenlenecek yeterlilik belgesi.

Yönetmeliğin 7. maddesine göre tüzel kişilerden istenen belgeler şunlardır:

1. Kuruluşun, tesisin adı ve adresi ile uygulanacak spor dallarını belirtir dilekçe.

2. Tesis sorumlusu ya da vekalet edecek olan tesis amirinin açık adresi ve adli sicil kaydı.

3. Faaliyetle bulunacak her spor dalının antrenör belgesi ve belge sahibi antrenörle yapılan bir yıllık sözleşmenin noterden tasdikli sureti.

4. Tesisin tasdikli 1 / 100 ölçekli planı.

5. Belediyelerce verilecek işyeri açma izin belgesi, itfaiye raporu, İl Sağlık Müdürü raporu ve İl Emniyet Müdürlüğü tarafından verilecek izin belgesi.

6. Faaliyette bulunacak spor dalları federasyonlarınca düzenlenecek yeterlilik belgesi.

7. Tesis açmak isteyen tüzel kişilerden şirket ana sözleşmesi, dernek tüzüğü ya da vakıf senedinin yayınladığı gazetenin bir nüshası.

İş planı; girişimcinin kurulu ya da kurmayı düşündüğü iş ve işletmesi ile ilgili düşüncelerinin, hedeflerinin, planlarının yer aldığı bir dokümandır. Bu doküman, girişimciye iş kurma ve işletme sürecinde yol gösterici bir rehberdir.

Detaylı bir iş planı genellikle 10 bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler:

1. Giriş

2. İşletmenin tanımı

3. Pazarlama planı

4. Üretim planı

5. Yönetim planı

6. Finansal plan

7. Araştırma ve geliştirme bölümü

8. Önemli riskler bölümü

9. Zaman tablosu bölümü

10. Ekler bölümüdür.

Küçük bir spor tesisi işletmesinin kuruluşunda çok yönlü ve ayrıntılı bir çalışmaya gerek olmayabilir. İşletme sahibinin deneyimi, tahmini ve ayrıntılı olmayan araştırmaları tesis kuruluşunda yeterli olabilir. Ama büyük ölçekli bir spor tesisi işletmesinin kuruluşunda kapsamlı araştırmalara ihtiyaç vardır. Çünkü büyük bir işletmenin kurulması ekonomik, yasal, finansal ve örgütsel sorunlar doğurur. Bu sorunların çözümü için önceden ciddi ve kapsamlı araştırmalar yapılması gerekir. 

Fizibilite çalışmaları yatırım öncesinde yapılan çalışmalardır. Bir spor tesisi işletmesi kurma fikri oluştuktan sonra bu düşüncenin uygulanabilir bir nitelikte olup olmadığı çeşitli ön araştırmalar sonucunda ortaya çıkacaktır. Bu araştırmaların tümüne fizibilite çalışması adı verilir. Fizibilite İngilizceden  dilimize geçen bir kavram lup yapılabilirlik, olabilirlik anlamında kullanılmaktadır.

Fizibilite çalışmasının amacı projeyle ilgili hem uzun hem kısa vadeli maliyetleri, tesissin muhtemel yerini, hedef kitle ve kullanıcı grubu nüfuslarını, tesisin doğal çevreye, ekonomiye ve yerel sosyal çevreye yapacağı etkiyi; yasal fizibilite ( tapu senedi, mülkiyet, irtifak hakkı, imar durumu ) ile tasarım ve yönetimi fizibilitesini belirlemektir. Bu bilgiler daha sonra bir ana planın ya da organizasyonun gereksinimlerini ya da önceliklerini belirleyen bir şemanın tasarlanmasında kullanılır. 

Spor tesisinin kuruluş çalışmasında önemli konulardan biri de kuruluş yeridir. İşletmenin faaliyette bulunduğu kuruluş yerinin işletmenin varlığını sürdürmesi için gelişip büyümeye uygun, az maliyetli ve en çok hizmetin sağlanabildiği mekan olması önemlidir.

İşletmelerin kuruluşunda çok önemli bir role sahip olmamakla birlikte sosyal ve psikolojik faktörler önemlidir. Örneğin işletmecinin kurucuları kendi bölgelerine hizmet etmek ya da o bölgede işletme kurarak saygınlık kazanmak amacı güdebilirler. Ayrıca işletme çalışanlarının kaliteli bir çalışma yaşamına sahip olmasında kuruluş yeri oldukça önemlidir. 

Gerçek ve tüzel kişilerin gerekli belgeleri il başkanlığına vermelerinin ardından tesisin hizmete açılması için bir komisyon tarafından yerinde tetkik edilerek tutanak düzenlenir. Tesis yönetmelik hükümlerine uygun görülmesi halinde başvuru sahibinden alınan belgeler en az 4 dosya olarak hazırlanır.

Bütün belgelerin tamamlanması ve açılış izni verilmesinden sonra çalışma iznibelgesi Gençlik ve Spor İl Başkanlığınca düzenlenir ve işletmeye verilir. Bu belgenin verilmesinden sonra tesis faaliyet başlamış sayılır.