SPORDA RİSK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 10

Spor tesisleri, spor faaliyetlerinin her spor branşının kendine özgü çalışma, hazırlık antrenmanlarının, ulusal ve uluslararası müsabakaların yapılabilmesine uygun, spor faaliyetleri öncesi ve esnasında sporcu ve seyircilerin ihtiyaçlarını karşılayacak (saha, tribün, tuvalet, duş, soyunma odası v.b.) üniteleri bulunan yapı, saha ve alanlardır. Ancak spor tesislerinde alışveriş alanlarının mutlaka bulunması gerekli değildir. Bu bilgiler ışığında doğru cevap D seçeneğidir.

Risk yönetimi riski tanımlayıp, değerlendirmeyi ve bir kayıp ile karşılaşıldığında nasıl davranılacağını amaç edinen yönetsel bir fonksiyondur. Spor tesis işletmelerinin başarısı bu risklerin üstesinden gelinmesiyle doğru orantılıdır. Riskin özelliğinin bilinmesi, riskin tanınması ve başarılı bir şekilde yönetilmesi önemli bir noktadır. 

Spor tesis işletmelerinde iç ya da dış kaynaklı olan ve başarı hedeflerini etkileyen olaylara bağlı olarak negatif sonuçları olan olaylar risklerdir. Spor kulübünün yapısı ve takımlarının yer aldıkları faaliyet alanları bakımından dört ana risk kaynağı vardır;

Sahalar: Sahip olunan ya da takımın çalıştığı spor sahalarının yetersiz olması, sahalarda güvenli çevrenin oluşturulamaması, aydınlatmanın az olması, temizlik vb. takımın çalışmasını ve amaçlara ulaşmasını etkileyebilecek risk kaynağıdır.

Araç-gereç ve malzemeler: Spor aktivitesinin içerisinde yer alan sporcular, antrenörler ve diğergörevliler tarafından kullanılan araç-gereçler ile spor hizmetleri amacıyla kulüpler tarafından kullanılan araç-gereci kapsar. Kullanılan araç-gereçlerin bakımının düzenli yapılmaması ve kontrol edilmemesi risk kaynağı olabilir.

Program: Takımın ve kulübün genel ve özel amaçları doğrultusunda oluşturulan program ve planların hedeflerine ulaştırılabilmesi için teknik, maliyet, çizelge ve zaman risklerinin belirlenmesi ve yönetilememesi riskleri beraberinde getirir.

İnsanlar: Sporcular, antrenörler, gönüllüler, idareciler, paylaşımcılar ve taraftarları kapsar. Bunların hepsinin de davranışları önceden tahmin edilemez ve onlar görevlerini yerine getirirken hata yapabilirler ve sorun yaratabilirler. Bu bakımdan risk kaynağı olarak görülmektedir.

Bu bilgiler ışığında sadece C seçeneğinde yer alan risk grubu ve içeriği bakımından doğru eşleştirilmiştir. Diğer seçeneklerdeki içerikler spor yönetimi açısından bir risk teşkil edecek durum veya olgular değildir.

"I- Sporcunun ayağının normal ya da aşırı pronasyonda olmasına göre ayakkabı seçimi değişmektedir. " ifadesi sportif faaliyetlere katılımda giyim ve riskler konusu bağlamında doğru bir ifadedir. 

"II-  Bir takımın sporcuları boyut ve rahat açısından uygun olduğu sürece  birbirlerinin forma ve ayakkabılarını kullanabilirler. " ifadesi sportif faaliyetlere katılımda giyim ve riskler konusu bağlamında yanlış bir ifadedir. Deride meydana gelebilecek hastalıklardan korunabilmek için bireyler birbirlerinin giysilerini giymemelidir. 

"III- Parmak ve deri sağlığı açısından ayakkabının ön kısmının konforu ve rahatlığı özellikle önemlidir." ifadesi sportif faaliyetlere katılımda giyim ve riskler konusu bağlamında doğru bir ifadedir. 

"IV- Sportif etkinliklere katılırken bireyler, kendileri için anlam ifade eden takılarını veya nesneleri üzerilerinde taşıyabilirler." ifadesi sportif faaliyetlere katılımda giyim ve riskler konusu bağlamında yanlış bir ifadedir. Sportif etkinliklere katılırken bireyler, üzerilerindeki tüm takılarını ve ceplerindeki tüm nesneleri çıkarmalıdır. Aksi takdirde kendisine ya da diğer bireylere zarar verebilecek durumlar oluşabilir.

"V- Sportif etkinliklere katılırken uygun giyim, hava koşulları göz önünde bulundurularak belirlenmelidir." ifadesi sportif faaliyetlere katılımda giyim ve riskler konusu bağlamında doğru bir ifadedir.

Koşular, pist koşuları ve yol koşuları olmak üzere iki ana branşa ayrılmaktadır.

buna göre cevap; B'dir.

Koşucularda yaralanmaların en çok görüldüğü bölgeler diz çevresi, bacak bölgesi, ayak ve ayak bileğidir.

buna göre cevap; E'dir.

Atletizm-koşma sporunda risklere karşı alınabilecek önlemler ise şu şekilde ifade edilmektedir (Hlobıl, Mechelen ve Kemper, 1990):

buna göre cevap; D'dir.

Akut badminton yaralanmaları, göz yaralanmaları, ayak bileğinde yırtıklar, menüsküs yırtıkları ve kas lifi yırtıklarıdır (http-1).

buna göre cevap; A'dır.

Basketbolda en çok görülen yaralanmalar parmaklarda ve ayak bileklerinde ortaya çıkmaktadır. Parmaklarda en çok görülen yaralanmalar ise burkulma, şişmeler ve kırıklardır. Parmak yaralanmalarının çoğunun nedeni top ile çarpışmalardan kaynaklanmaktadır. En az görünen yaralanmalar ise hematom oluşumudur.

Binicilik sporunda yaralanmalar muhtemelen daha az fakat diğer sporlarla karşılaştırıldığında oldukça ciddi sonuçları olan yaralanmalardır. Bu sporda kırık oranı yüksektir. Özellikle boyun kemiği kırığı, omurilik zedelenmesi ile birlikte omurga kırığı, el ve el bileği kırıkları, ayak kırıkları en yaygın kırıklardır.

buna göre cevap; C'dir.

Boks sporunda yaralanma riski diğer spor branşlarına göre oldukça yüksektir. Boks sporunda en çok yaralanan bölge yüzdür. Bilindiği gibi boks sporunda öncelikle yumrukların hedefi yüz ve çenedir. Bu nedenle yüzde hafif çürüklerden başlamak üzere, önemli kırıklara ve yüzdeki organların ciddi yaralanmalarına kadar değişik derecelerde yaralanmalar görülebilir. En çok yaralanma kaş yarılmalarıdır.

Buna göre cevap; E'dir.

Jimnastik, vücudun fiziksel yapısını düzeltme ve geliştirme amacıyla düzenli hareket ettirme sanatıdır.

Buna göre cevap; B'dir.

Snowboard kazaları, üst ekstremite yaralanmalarına ve alt ekstremite yaralanmalarına yol açmaktadır.

buna göre cevap; E'dir.

Yüzme sporu her yarışmacının kendi kulvarında, serbest, sırtüstü, kelebek ve kurbağa stillerinin her birinde veya dördü birden karışık olarak, 50, 100, 200, 400, 800, 1500 metrelerde bireysel veya ekip olarak yaptıkları yarışmaya dayalı etkinliktir

buna göre cevap; E'dir.

Koruyucu malzeme kullanımı bazı spor branşlarında hayati önem taşımaktadır. Özellikle dağcılık sporunda ölüm nedenlerinin başında eksik malzeme kullanımı gelmektedir. Otomobil sporları, buz hokeyi, bisiklet, korumalı futbol vb. kafa koruyucu kask kullanımını gerektiren branşlarda ise sporcuyu travmalardan koruyan malzemeler zorunlu olarak kullanılması gerekmektedir.

Spor tesisleri yapılırken sportif branşa ilişkin risk grupları göz önünde bulundurularak yapılması, sporcunun uygun fiziki ve psikolojik şartlarda antrenman ve müsabaka yapmasına olanak sağlayacaktır.

Resmi Gazetede yer alan 15.10.1999 tarihli 23847 sayılı Özel Beden Eğitimi ve Spor Tesisleri Yönetmeliği gereğince, özel beden eğitimi ve spor tesislerinin nitelikleri Madde 9’da şu şekilde yer almaktadır;

a. Kulanım alanı 8 m2’den az olmamak üzere en az bir soyunma odası, bayan ve erkek sporcuların birlikte çalışacağı tesislerde en az iki soyunma odası bulunması, spor yapanlara yetecek kadar soyunma dolabı veya askılık bulunması, odaların aydınlatma ve havalandırma sisteminin bulunması, ısısı 18 santigrat derecede olması ve hijyenik şartları taşıması,
b. Kullanım alanı 15 m2’den az olmamak üzere en az bir dinlenme salonu bulunması, dinlenme salonunun zemini halıfleks, parke ve benzeri maddelerle kaplanması, salonun ısısının, aydınlatılmasının ve havalandırılmasının yeterli seviyede olması,
c. Bayan ve erkek sporcuların birlikte spor yaptığı tesislerde, ihtiyaç duyulmayan spor dalları hariç, en az iki duş ve iki tuvaletin soyunma odalarının içinde bulunması,
d. Tesiste çalışma yapıldığı sürece duşların sıcak suyunun bulunması,
e. Tesiste spor çalışmasının yapıldığı yerin ısısının 18 derecenin altına düşmemesi, havalandırılmasının, çalışma alanının sporcu sayısına göre yeterli seviyede olması,
f. Tesis zemininin yapılan spor dallarının özelliğine göre tahta, parke, sunta, halıfleks ve benzeri malzemelerle kaplanmış olması, açık tesislerde yapılan spor dallarının özelliğine göre zemin; ilgili federasyonlarca öngörülen çim, asfalt, beton ve buna benzer malzemelerle kaplanmış olması,
g. Tesiste yangın ve tabii afetlere karşı yangın söndürme ve benzeri aletlerin hazır bulundurulması,
h. Çalışma sırasında fiziki darbeleri önleyici tedbirleri sağlamak için çalışma alanında tehlike arz eden keskin, kenarların sivri uçlarının darbeyi hafifletici yumuşak malzemelerle kaplanmış olması ve direk, sütun, hendek, çukur, toprak yığını, ağaç ve benzeri malzemeler bulunmaması,
i. Çalışma esnasında her spor dalıyla ilgili, çalışma gurubunda bulunan sporcu sayısına yeterli olmak üzere spor malzemesi ve yardımcı aletlerin bulundurulması,
j. Özel beden eğitimi ve spor çalışmaları yapılacak tesisin bütün ünitelerinin genel sağlığa aykırı şartları taşımaması,
k. Özel spor tesisinde yapılacak faaliyet esnasında gürültü, kirlilik gibi nedenlerle çevrenin rahatsız edilmemesine yönelik her türlü tedbirin alınmış olması,
l. Engellilere ve sporcuların can güvenliğine yönelik tedbirlerin alınması zorunludur.

Sportif etkinliklerin yapıldığı salon dışı branşlarda göz önünde bulundurulması gereken unsurlardan biri hava şartlarıdır. Çeldiricilerde hava koşullarının olumsuz etkilerine örnekler verilmiştir. Saha zemini ile ilgili verilen örnek ise, sporda oyun alanına ilişkin riskler için verilmiş bir örnek olarak diğer seçeneklerden ayrı tutulabilir.

Hangi yaş grubunda olursa olsun, bireyler havuza ilk giriş aşamasında kesinlikle balıklama atlama yapılmadan girmelidirler. Çünkü en önemli hayati organlarımız üst ekstremitede olduğundan dolayı suyun yaratmış olduğu soğuk etkisi, tansiyon ve kan şekeri dengesini etkileyerek bireye olumsuzluk yaratabilir. Gabriel (1992), su ortamındaki kazaların %86’sı suya balıklama atlamadan kaynaklanan, 1.5 mt’lik çok derin olmayan ortamlarda olduğunu belirtmiştir. Bunun için suya alışma aşamasında ilk olarak ayakların suya girmesi (çivileme atlayış) en uygun havuza giriş şekli olacaktır.

Cankurtaranlar havuzlarda güvenliği sağlayan, boğulma vakalarına anında müdahale edebilen, harici kalp masajı ve yapay solunum uygulayan, ilk yardım uygulamalarını federasyonun eğitim standartları ve programları çerçevesinde yapabilen yetkili ve sorumlu kişilerdir. Havuz içerisinde bireyler cankurtaranın her türlü uyarılarına uymak zorundadırlar. Gerektiğinde cankurtaranlar yüzmeyi az bilen bireylerin kulvarlarını orta kulvarlardan yan kulvarlara veya duvara yakın kulvarlara alarak riski en aza indirmelidirler. Havuzlardaki eğitim veya serbest zaman dilimlerinde havuzda mutlaka bulundurulan cankurtaran, belirli aralıklarla bireyleri saymalıdır. Havuz içerisinde bulunduğu konum hem tüm havuz içini görebilmeli hem de giriş ve çıkışları kontrol etmelidir. Havuz içerisinde kimse kalmadığı zaman su ortamını terk etmelidir. Tek bir kişi kalıncaya kadar havuz içerisinde beklemelidir. Cankurtaranın kıyafeti havuz içerisinde dikkat çekici bir renkte olmalı ve kıyafetin üzerinde hizmet verilen topluluğun ana dilinde, uluslararası hizmet verilen yerlerde ayrıca İngilizce olarak “Cankurtaran (Life Guard)” ibaresi yer almalıdır. Cankurtaranın herhangi bir boğulma olayı durumunda, olayın şekline göre kullanabileceği bir takım araç ve gereçleri havuz içerinde bulundurulması gerekmektedir. Bunlar; bayraklar, taşıma süngerleri, kurtarma ipi, can simidi, cankurtaran sopası, düdük, kurtarma kemeri, megafon, can yeleği şeklinde sıralanabilir.

Çeşitli analiz teknikleri kullanılarak tespit edilen riskler tanımlanmış risk olarak ifade edilmektedir. Cevap A şıkkıdır.