STRATEJİ VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 35

Kenneth Waltz’a göre, devletlerin büyük güç niteliğine sahip olabilmesi için şu unsurların hepsinde aynı anda üstün konumda olması gerekir: 1) Yüzölçümü ve nüfus; 2) Doğal kaynaklar; 3) Ekonomik kabiliyet; 4) Askeri güç; 5) Siyasal istikrar ve yetki. Bu unsurlardan yalnızca biri bakımından devletlerin büyük güç olması mümkün değildir.

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), 4 Nisan 1949’da ABD, İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Kanada, Portekiz, İtalya, Danimarka, Norveç ve İzlanda tarafından imzalanan Washington Antlaşması ile  kurulmuştur. 1952’de Türkiye ve Yunanistan, 1954’te Almanya, 1982’de İspanya, 1999’da Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti, 2004’te Bulgaristan, Romanya, Slovenya, Slovakya, Estonya, Litvanya, Letonya ve 2009’da da Arnavutluk ve Hırvatistan’ın katılımlarıyla NATO günümüzde 28 üyeli bir uluslararası örgüte dönüşmüştür.

Kitlesel Karşılık Stratejisi, stratejik çalışmaların altın çağında ortaya çıkmış bir yaklaşımdır.

Genişletilmiş caydırıcılık, bir devletin koruduğu müttefik devlete karşı düşmanca davranışları caydırmasıdır.

Caydırıcılık stratejisinin gelişini belirli dönemlere ayırmak mümkündür. Bu kapsamda, 1945-1962 arası Zorlayıcı İkna Dönemi, 1962-1983 Karşılıklı Caydırıcılık Dönemi, 1983-1990 Savunmacı Caydırıcılık Dönemi ve 1990 sonrası Nükleer Stratejilerin Değişmesi Dönemi şeklindeki ayrım Stratejik Çalışmalarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Wohlstetter tarafından üretilen “ilk vuruş” ve “ikinci vuruş” kapasitesi kavramları caydırıcılığı anlamada önemlidir. İlk vuruş kapasitesi, buna sahip olan tarafın karşı tarafın misilleme, ya da “ikinci vuruş”, kapasitesini yok edebileceği ve nihayetinde kendisinin en az zararı göreceği anlamına gelir. Dolayısıyla, ilk vuruş kapasitesi, karşı tarafın nükleer bir saldırıyı atlatma kapasitesinin göreli olarak zayıf olması ya da olmaması halinde mümkündür. İkinci vuruş kapasitesine ulaşıldığında ise, karşı tarafın ilk vuruşunu atlatıp, ilk vuruşu yapanı yok edebilecek nitelikle bir ikinci vuruş yapabilmek mümkündür. Bu durumda taraf­lar karşı tarafı mutlak olarak yok etmek mümkün olmadığı sürece ilk vuruştan da kaçınacaklardır.

1972’de Moskova’da imzalanan SALT-I Antlaşması ile de taraf­lar başkentlerinin 150 km civarında 100’den fazla ABM bulundurmayacakları, bunlarla ilintili radarların sayısının iki büyük ve sekiz küçük radarla sınırlandırılacağı ve bu füzelerden başka devletlere vermeyecekleri konusunda anlaştılar.

2009’da ABD başkanlığını devralan Obama’nın 2010’da açıkladığı güvenlik stratejisi ise Bush doktrininden farklılaşmıştır. Caydırıcılıktan çok terörizm ve silahlanmayla mücadeleye ağırlık veren yeni stratejide, Bush stratejisinden farklı olarak nükleer silahlara sahip olmayan devletlere karşı nükleer silah kullanmama garantisi verilmiştir.

Oyunların tümü temel bazı özellikleri paylaşırlar:
i. Oyunda iki ya da daha fazla oyuncu olmalıdır;
ii. Oyun, oyunculardan biri ya da daha fazlasının alternatif­ler arasından seçim yapmasıyla başlar;
iii. İlk seçim yapıldıktan sonra diğer oyuncunun alternatif­lerini belli derecede sınırlayan bir durum ortaya çıkar;
iv. Oyuncuların birbirlerinin seçimleri hakkında bilgisi olabilir ya da olmayabilir (oyuncuların birbirlerinin seçimlerini bildikleri oyunlara mükemmel
enformasyon oyunları denir);
v. Oyun başarılı seçimler içerirse “sona erdirme kuralı” vardır;
vi. Her oyun kesin bir durumla sona erer.

Zararları minimize etmeye yönelik yaklaşıma “minimax strateji” denir. Minimax stratejiye göre oyuncular seçimlerini kazançlarını artırma fırsatları arasından değil, kayıplarını en aza indirecek stratejiler arasından yaparlar.

Askeri strateji muharebenin, savaşın amacı için kullanılmasını ifade ederken, taktik kavramı muharebenin düzenlenmesi ve yönetilmesini çağrıştırır. Cevap: B şıkkıdır.

Strateji ile ilgili ilk fikirleri ortaya atan M.Ö. 5. yüzyılda yaşayan Çinli filozof Sun-Tzu’dur. Cevap: B şıkkıdır.

Tarihin akışını değiştiren önemli siyasetçi ve askerlerden biri olan ve ulus devlet anlayışının yaygınlaştığı bir dönemi temsil eden Napoléon Bonaparte modern dönemin ilk büyük stratejisti olarak kabul edilir. Cevap: C şıkkıdır.

Güvenlik kavramının ana unsurlarının ne olduğuna dair kapsamlı ilk çalışmayı Arnold Wolfers yapmıştır. Wolfers, güvenliği “kazanılmış değerlere kasteden tehditlerin ya da bu tehditlerin varlığına dair korkuların bulunup bulunmaması” olarak tanımlayıp, kavramın ana unsurlarının belirlenmesinde “hangi değerlere kasteden tehditlerin, hangi araçlarla, ne pahasına bertaraf edileceği” sorularının cevaplanması gerektiğini ifade etmiştir (Wolfers, 1952). Cevap: A şıkkıdır.

Bireyin, güvenliğin ana öznesi olduğu fikri özellikle Eleştirel Güvenlik Çalışmaları ve 1990’larda Kanada’da gelişmeye başlayan İnsan Güvenliği yaklaşımları tarafından savunulmaktadır. Cevap: B şıkkıdır.

Soğuk Savaş: Soğuk Savaş kavramı İkinci Dünya Savaşı sonrasında,temelde ABD ile SSCB arasında
gelişen düşmanca ilişkileri ve ideolojik çatışmayı tanımlamak için kullanılmıştır. Bu çatışma kendisini
açık askeri eylemlerle değil, ekonomik baskı, propoganda ve silahlanma yarışıyla gösterdi. Bu dönem için çoğunlukla Churchill’in 1946’daki “demir perde” konuşması başlangıç, 1989’da Berlin Duvarının yıkılışı veya 1991’de SSCB’nin dağılması da bitiş olarak kabul edilmektedir. Nükleer
silahlar Soğuk Savaş döneminde çok önemli bir rol oynamışlardır. Cevap: B şıkkıdır.

Klasik dönemde stratejinin eş anlamlısı olarak algılanan savaş sanatı genel itibarıyla düşmana ya da rakibe tuzak kurma vb. hayvan avcılığı döneminden kalma taktiklerle ifade ediliyordu. Savaş sanatı denildiğinde tarihten akla ilk gelen isimler Makedonya Kralı Aleksandros (Büyük İskender) (M.Ö. 356-323), Kartacalı ünlü komutan Hannibal (M.Ö. 246-183) ve Roma İmparatoru Gaius Julius Ceasar (M.Ö. 100-44)’dır.
Girecekleri çatışmaları önceden planlamaları, bu planlamaları tek tek muharebeleri kazanmaya yönelik olarak yapmaları ve muharebelerin de kısa ve sert olarak tasarlanması stratejik düşüncenin ve uygulamanın derinliklerinde karşımıza çıkıyor. Strateji ile ilgili ilk fikirleri ortaya atan M.Ö. 5. yüzyılda yaşayan Çinli filozof Sun-Tzu’dur. Cevap: E şıkkıdır.

Savaş stratejisi anlayışının gelişmesine katkı yapan öncü düşünür ve askerlerden biri olan Carl von Clausewitz, “Savaş Üzerine” başlıklı kitabında strateji ile savaş arasında doğrudan ilişki kurmuş; bu tartışmayı da aldığı felsefe eğitimi çerçevesinde esas itibarıyla felsefi bir temele oturtmuştur. Clausewitz, bu eserinde savaşın doğası, teorisi, savaş-siyaset ilişkisi, strateji, muharebe ve savaşın yürütülmesi gibi konulardan bahseder. Bunları hem felsefi olarak inceler, hem de pratik önermelerde bulunur. Cevap: B şıkkıdır.

Soğuk Savaş döneminin ABD kaynaklı eserleri incelendiğinde Stratejik Çalışmalar yerine Ulusal Güvenlik Çalışmaları başlığının yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Öte yandan, Ulusal Güvenlik Çalışmaları etiketi kimi yazarlarca herhangi bir devletin güvenlik politikasının tek taraf­lı analizini çağrıştırdığı için eleştirilmiş; genellikle İngiliz literatüründe benimsenen Stratejik Çalışmalar başlığının Soğuk Savaş döneminin güvenlik ilişkilerini daha doğru yansıtan bir ifade olduğu savunulmuştur.

Devlet­merkezli analiz yapan Stratejik Çalışmalar, askeri konulara öncelik verir ve Uluslararası İlişkilerin realist var sayımlarını kullanır. 1930’ların başından 1980’lerin ortasına kadar Uluslararası İlişkiler disiplininde başat role sahip olan ve bu nedenlede “uluslararası ilişkilerin teorisi” olarak anılan realist okulun varsayımları 1980’lere kadar Stratejik Çalışmaları şekillendirmiştir. Rea list te ori den Stratejik Çalışmalara ithal edilen iki temel varsayımdan sözedilebilir: Realizmin devleti uluslararası politikanın ana aktörü olarak değerlendirmesinden hareketle, Stratejik Çalışmalar devleti hem güvenlik öznesi hem de güvenliği sağlayan aktör olarak algılamış ve bu çerçevede devlet ­merkezli analizler yapmıştır.