SUÇ SOSYOLOJİSİ

Duygusal şiddet: Duyguların ve duygusal gereksinimlerin, karşı tarafa baskı uygulayabilmek için tutarlı bir şekilde istismar edilmesi, bir yaptırım ve tehdit aracı olarak kullanılmasıdır.
Duygusal şiddete ilişkin bazı davranışlar şunlardır;
• Sevgi, şefkat, ilgi, onay, destek gibi duygu ve duygusal ihtiyaçların göz ardı edilmesi, küçümsenmesi,
• Kadının dinine, ırkına, diline, kültürel grubuna veya geçmişine ait değer verilen inançlarının aşağılanması veya onlara aykırı davranmaya zorlanması,
• Kadının maddi ve manevi destek alabileceği kurum ve kişilerden soyutlanmasına yönelik olarak arkadaş ve aile bireylerinin sürekli aşağılanması, görüşmenin denetlenmesi ve engellenmesi, eve hapsedilmesi

Cinsel şiddet: Cinselliğin bir tehdit, sindirme ve kontrol etme aracı olarak kullanılmasıdır.
Cinsel şiddete ilişkin bazı davranışlar şu şekildedir;
• Kadına cinsel bir nesne gibi davranmak,
• Aşırı kıskançlık ve şüphecilik göstermek,
• Cinselliği bir cezalandırma yöntemi olarak kullanmak,
• Açıkça başka kadınlara ilgi göstermek,
• Kaba kuvvet kullanarak cinsel ilişkiye zorlamak,
• Duygusal baskı kullanarak cinsel ilişkiye zorlamak,
• Tecavüz etmek,
• İstenmeyen cinsel pozisyonlara zorlamak,
• Başka kişilerle cinsel ilişkiye zorlamak,
• Fuhuşa zorlamak.

Kadınlar, şiddeti özellikle aile içinde yaşadıklarında daha genel bir çerçevede “aile içi şiddet” kapsamında ele alınıp değerlendirilmektedir (Aktaş, 2006). Aile içi şiddet ise “kendini aile olarak tanımlamış bir grup içerisinde zorlamak, aşağılamak, cezalandırmak, güç göstermek, öfke gerginlik boşaltmak amacıyla bir bireyden diğerine yönelen her türlü şiddet davranışı” şeklinde tarif edilmektedir. Aile içi şiddet dolayısı ile ailede aynı veya farklı kuşaklar arasında yaşanan şiddet olaylarını içerir; yetişkin bireyler arasında, yetişkinden çocuğa, çocuktan yetişkine veya çocuktan diğer çocuğa/çocuklara yönelik olarak ortaya çıkabilmektedir (Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 1998). Bu bağlamda eşler (bilhassa kadınlar), çocuklar, kardeşler, yaşlılar, bakıma gereksinimi olan özürlüler aile içi şiddete maruz kalabilirler. Bunlar arasında ise en yaygın olarak yaşanan aile içi şiddet türü ise kocadan karısına ve ebeveynden çocuğa yönelen şiddet olarak karşımıza çıkmaktadır.

Şiddete zemin hazırlayan ve sorunun ‘kök nedenini’ oluşturan en temeldeki unsurun erkekler ve kadınlar arasındaki eşitsiz güç ve iktidar ilişkileri olduğu söylenebilir. Birleşmiş Milletler Genel Konseyince Kasım 1993 tarihinde yayınlanan ‘Kadına Yönelik
Şiddetin Ortadan Kaldırılması” bildirgesi, erkekler ve kadınlar arasındaki eşitsiz hegemonya ilişkilerini kadına yönelik şiddetin kök nedeni olarak kabul eder.

Doğumda cinsiyet oranın bu denli çarpık hâle gelmesinin kadına yönelik şiddete ilişkin etkileri uzun vadede ortaya çıkması muhtemel olumsuz başka sonuçları da bulunmaktadır. Örneğin, mevcut eğilimlerin devamı halinde yakın gelecekte bu ülkelerde evlenme çağında erişen erkek ve kadın sayısında önemli farklar ortaya çıkacaktır. Bu ise pek çok erkeğin istediği dönemde evlenmek üzere kendisine eş bulamaması anlamına gelmektedir. Bu toplumsal durum ise kadın ticaretini, toplumsal cinsiyet temelli şiddeti ve zorla evlilikleri arttırma riskini barındırmaktadır.

Aşağıda belirtilen özelliklere sahip olan birey veya ailelerde nispeten daha yüksek düzeyde şiddete başvurma eğilimi saptanmıştır:
• Düşük düzeyde bireysel gelir,
• Düşük düzeyde eğitim,
• Kalabalık ailelerde yaşama,
• Kirada ve/veya gecekonduda oturma,
• Çocuklukta şiddette maruz kalma,
• Yetiştirme yurdunda, yatılı okul ortamında veya tek ebeveyn (anne) ile büyüme,
• Sık alkollü içki kullanma.

1981 yılında 20 ülke tarafından onaylanarak uluslararası bir sözleşme haline gelmiştir.
Kadınlara yönelik cinsiyet ayrımcılığını ve kadına karşı şiddeti engellemeye yönelik olarak kadının insan haklarını gözeten bağlayıcı hükümleri içeren hukuksal bir sözleşmedir Sözleşme kadına yönelik şiddetin önlenmesine yönelik doğrudan hükümler içermemektedir. Bununla birlikte sözleşme kadına yönelik ayrımcılığı yasal, kültürel, toplumsal ve siyasal alandaki farklı biçimlerini ortaya koyarak tanımlar. Sözleşmeye göre devletler ulusal mevzuatlarında toplumsal cinsiyet eşitliğine yer vermeli ve ülkelerinde bu yöndeki uygulamaları takip etmelidirler. Sözleşmede kadın ticaretinin önlenmesi için devletlerce her türlü önlemin alınmasının gerektiği belirtilmiştir. Sözleşmeye göre kadınların serbest iradeleri ile evlenmelerinin ve asgari bir evlenme yaşının tanımlanması yasalarca garanti altına alınmalıdır.

Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanundaki Düzenlemeler
6284 sayılı 20 Mart 2012 tarihinde yürürlüğe giren bu Kanun ile “ev içi şiddet” ve “kadına yönelik şiddet” gibi kavramlar hukuki literatüre eklenmiştir. Kanun şiddete maruz kalmış veya maruz kalma ihtimali olan evli olsun veya olmasın tüm kadınlar ve çocukları ile ilgili hükümler içermektedir. Kanunun amaçları: “Şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı
ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi
amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.” (Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, 2012) şeklinde ifade edilmiştir.

Kanun, şiddet mağduru korunan kadınlarla ilgili olarak hâkimlerin yanı sıra mülki idare amirlerini (valiler-kaymakamlar) de çeşitli koruyucu tedbir kararlarından birini veya birkaçını alma konusunda yetkilendirmektedir. Bu tedbir kararları özetle aşağıdaki gibidir (Karkıner, 2015):
• Şiddet mağduru kadının kendisine ve gerekiyorsa beraberindeki çocuklara, bulunduğu yerde veya başka bir yerde uygun bir barınma yerinin sağlanması,
• Şiddet mağduru kadına maddi yardım yapılması, psikolojik, mesleki, hukuki ve sosyal bakımlardan kendisine rehberlik ve danışmanlık hizmeti sağlanması,
• Hayati tehlikesi bulunması durumunda, kendi talebi üzerine veya resen ‘geçici koruma’ altına alınması,
• Koruma altındaki kadının çocukları varsa, kadının çalışma yaşamına katılımını desteklemek üzere belirli süreler için kreş imkânlarının sağlanması.

Kadın dostu kent kavramı temelde kadınların erkeklerle birlikte kentsel yaşamın tüm alanlarına eşit bir biçimde erişimlerini ifade eder. Bunun yanı sıra kadın dostu kentler kadınların:
• Sağlık, eğitim ve sosyal hizmetlere,
• İstihdam olanaklarına,
• Kaliteli, kapsamlı kentsel hizmetlere (ulaşım, konut, güvenlik, vb),
• Şiddete maruz kaldıkları takdirde haklarını güvence altına alacak mekanizmalara,
• Yerel yönetimlerin planlama ve karar alma süreçlerine,
erişimlerini sağlayan kentlerdir.

“Kişilerarası şiddet”, Dünya Sağlık Örgütü tarafından; “kişinin bir başkasına veya bir gruba veya topluluğa karşı; tehdit edici veya gerçek bir biçimde, maruz kalanlarda yaralanma, ölüm, psikolojik zarar ve yoksunluğa yol açıcı ya da açma olasılığı olacak şekilde, fiziksel güç veya hegemonya kullanılması” şeklinde tanımlamaktadır (World Health Organization (WHO), 2014). Doğru cevap D'dir.

Bu yaklaşıma çerçevesinde tanımlanan kadına yönelik şiddet türleri şunlardır:

Doğru cevap C'dir.

Duygusal şiddete ilişkin bazı davranışlar şunlardır;

Doğru cevap E'dir.

Ekonomik şiddet: Ekonomik kaynakların ve paranın kadın üzerinde bir yaptırım, tehdit ve kontrol aracı olarak düzenli bir şekilde kullanılmasıdır. Ekonomik şiddete ilişkin bazı davranışlar şöyledir;

Doğru cevap A'dır.

Sözel şiddet: Söz ve hareketlerin düzenli bir şekilde korkutma, sindirme, cezalandırma ve kontrol aracı olarak kullanılmasıdır. Sözel şiddete ilişkin bazı davranışlar şu şekildedir;

Doğru cevap B'dir.

Fiziksel şiddet: Kaba kuvvetin bir korkutma, sindirme ve yaptırım aracı olarak kullanılmasıdır. Fiziksel şiddete ilişkin bazı davranışlar şu şekildedir;

Doğru cevap C'dir.

Cinsel şiddet: Cinselliğin bir tehdit, sindirme ve kontrol etme aracı olarak kullanılmasıdır. Cinsel şiddete ilişkin bazı davranışlar şu şekildedir;

Doğru cevap D'dir.

Doğum Öncesi: Annenin zorla hamile bırakılmış olması, annenin hamilelik sırasında fiziksel şiddete maruz kalması, erkek çocuk tercihiyle istemli düşükle alınma,

Bebeklik: Yeni doğan kız bebeğinin öldürülmesi/ölüme terk edilmesi, duygusal ve fiziksel istismara maruz kalması, yiyecek ve tıbbı bakım imkânlarına erişiminin engellenmesi

Çocukluk: Kadın sünneti uygulaması, aile üyeleri veya yabancılar tarafından cinsel istismara maruz kalma, yiyecek ve tıbbı bakım imkânlarına erişiminin engellenmesi, seks işçiliğine zorlanma

Ergenlik: Flört sırasında şiddete maruz kalma, erken ve zorla evlendirme, seks işçiliğine zorlanma, iş yerinde cinsel istismara, tacize veya tecavüze maruz kalma, töre veya namus cinayeti mağduru olma, kadın ticareti mağduru olma

Üreme Çağı:Eş tarafından fiziksel şiddette ve istismara uğrama, evlilik içi tecavüze uğrama, başlık parası ile evlendirilme, psikolojik istismara maruz kalma, iş yerinde cinsel istismara, tacize veya tecavüze maruz kalma, engelli kadınların istismarı

Doğru cevap B'dir.

Bu bağlamda erkeklerin doğaları gereği “güçlü, mantıklı, iradeli ve cesur” olma niteliklerine sahip oldukları kabul edilir. Kadınların cinsiyetlerine özgü olduğu düşünülen yatkınlık, davranış ve nitelikler arasında ise “zayıf, aptal, meraklı, pek güvenilir olamayan, geveze, kıskanç, aklı havada, mantıksız, histerik” olma veya olumsuz olmayan nitelemelerden “kırılgan, yumuşak, fedakâr, saf ve utangaç” olma yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Duygusal şiddete ilişkin bazı davranışlar şunlardır;