TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI I - Deneme Sınavı - 6

Konu itibarıyla Ahmet Midhat’ın Fürs-i Kadîmde Bir Facia yahut Siyavuş eseri, Racine’in Phédre adlı eserine benzemektedir. Doğru cevap E'dir.

İnatçı yahut Çöpçatan eserinin yazarı Feraizcizâde Mehmet Şakir'dir. Doğru cevap E'dir.

Vatan yahut Silistre, Namık Kemal’in ilk tiyatro oyunudur. Doğru cevap D'dir.

Ecel-i Kaza eserinin yazarı Ebuzziya Tevfik’tir. Doğru cevap B'dir.

Mes’ele-i Mebhûsetü’n Anha, basın yoluyla yapılan ilk edebî tartışmadır. 1864 yılında ortaya çıkan söz konusu tartışma, Tasvir-i Efkâr ile Ruzname-i Ceride-i Havadis gazeteleri arasında gerçekleşir. Tartışmanın temelini dil meselesi ve Arapçanın özellikleri oluşturmaktadır. Ruzname-i Ceride-i Havadis gazetesinde yazılar yazan Said Bey’in yazılarında Tasvir-i Efkâr’ın dilini eleştirmesi bu tartışmayı başlatır.

Osmanlı’nın son klasik tezkiresi olan Tezkire-i Hâtimet’ül eş’ar’ın yazarı Fatin Efendi’dir. 1853 yılında biten ancak 1855 yılında yayımlanan bu tezkire, hâl tercümeleri (öz geçmiş) ve şiir örneklerinde oluşur.

Doğru cevap B dir. Hersekli Ârif Hikmet Bey’in her salı günü Lâleli Çukurçeşme’deki evinde gerçekleşen toplantılarında misafirlerin çoğundan daha genç olmasına rağmen yüksek istidadı ile şairler arenasında kendine haklı bir şöhret ve itibar kazanmış olan Leskofçalı Mustafa Galib Bey, encümenin reisi olarak kabul görmüştür.

Doğru cevap D dir. Encumen-i Şuarâ’ya katılan şairlerin hepsinin edebiyat alanında usta olmaları birbirilerini tanımalarına sebep olmamıştır.

Doğru cevab C dir. Konuşma güçlüğü çeken Galib’in kendi fikri temellerini oluşturduğu poetikasını diğer şairlere anlatmak için ‘sözcü’ olarak seçmiş olduğu şair Arif Hikmet’tir.

Osmanlı’nın son klasik tezkiresi olan Tezkire-i Hâtimet’ül eş’ar’ın yazarı Fatin Efendi’dir. 1853 yılında biten ancak 1855 yılında yayımlanan bu tezkire, hâl tercümeleri (öz geçmiş) ve şiir örneklerinden oluşur.

Doğru cevap D dir. Tanpınar, Mustafa Galib’ten bahsederken “Onun şiirinde eskilerin zevk düşüklüklerine pek az rastlanır” demiştir ve örnek olarak da “ciğer-kebab” imgesini göstermiştir.

Namık Kemal’in Tasvir-i Efkâr’da yayımladığı ve yeni Türk edebiyatının beyannamesi  sayılabilecek Lisân-i Osmânî’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülâhazâtı Şâmildir isimli makalesinde Türkçede ilk defa dil ve edebiyat meseleleri oldukça kapsamlı bir şekilde değerlendirilmiştir.

Namık Kemal Türkçe'nin gelişmesi için sunduğu önerileri bu eserinde dile getirmiştir.

Farsçanın dünyada edebiyatı en bozuk lisanlardan birisi olmasına rağmen içinde güzel yazılmış kitapların da olduğunu dile getiren Namık Kemal. Bu eserlere örnek olarak Gülistan ve Mesnevi’yi gösterir ve, Osmanlı şiirinde bu başarının tam olarak yakalanmadığı kanaatindedir.

Recaizâde Mahmut Ekrem, İtalyan şairi Silvio Pellico’nun hapishane anılarından oluşan Mes Prison adlı eserini tercüme etmiştir.

Namık Kemal, Magosa’da yazdığı Tahrib-i Harâbât isimli eserinde Ziya Paşa’nın Harâbât adlı üç ciltlik antolojisini ve bu antolojinin mukaddime kısmını eleştirir.

Son Pişmanlık romanını Türkçenin roman yazmaya uygunluğunu göstermek için yazdığını vurgulayan Namık Kemal, tasavvur ve tasvirde zorlanmamak için konuyu gayet sade tuttuğu hâlde istediği gibi olmadığını ifade eder.

Ziya Paşa’nın eleştirilerinden divan nesri de nasibini alır. Nitekim Feridun’un Münşeat’ında, Veysi ve Nergisi’nin eserlerinde ya da diğer önemli nesir kitaplarında üçte bir Türkçe kelime bulunmadığından yakınır.

Şiire hak, hukuk, hürriyet, kanun, vatan, millet, adalet gibi yeni kavramlar girmiştir. Bu kavramlar şiir boyutunda bu dönemde tanınmıştır.

Elest meclisi (bezm-i elest), sohbet meclisi anlamına gelir. Ruhların yaratılması sırasında Tanrı’yla insanlar arasında yapıldığı kabul edilen sözleşmedir. Tasavvuf literatüründe sıkça kullanılır.