TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATI II

Akıl, bilgi, medeniyet, cemiyet, hak, hukuk ve kanun, adalet gibi kavramlar sözünü ettiğimiz bu yeni dünya görüşünü açıklayabileceğimiz anahtar kavramlardır. Bu kavramları sade bir dil ile veren şair, Türk edebiyatının hemen her alanında yeni bir algının oluşmasına da aracı olmaktadır.

“Münâcât”, Şinasi’nin tüm şiirlerinin bir araya toplandığı Müntahabat-ı Eş’ar (1862) isimli kitapta yer almaktadır. Kitapta şairin her türde yazdığı şiirler bulunmaktadır. Eser, Kasâid (kasideler), Gazeliyât (gazeller), Şarkıyyât (şarkılar), Medhiyyât (methiyeler), Müfredat (müfretler), Mesârî (mısralar), Tevârih (tarihler), Hikâyât (hikâyeler), Hezliyyât ve Hicviyyât (hezeller ve hicivler) başlıkları altında dokuz bölümden meydana gelir. Bunların dışında kitapta bir de “Arz-ı Muhabbet” adlı sade Türkçe ile kaleme alınmış mesnevi tarzında on bir beyitlik bir manzume daha vardır.

Servet-i Fünûn, 27 Mart 1891 - 26 Mayıs 1944 tarihleri arasında
yayımlanmış fen, magazin, sanat ve edebiyat dergisidir. İstanbul’da
haftalık olarak yayımlanmıştır. Servet-i Fünûn, zaman zaman
yayınına ara vermek zorunda kalsa da yarım yüzyılı aşan bir zaman
diliminde (54 yıl) toplam 2464 sayı çıkmıştır. Araba Sevdası 1889 yılında yazılmıştır. Ancak Servet-i Fünûn dergisinde tefrikası 1896 yılında gerçekleşir. Roman dergide tefrika edilirken Halil Paşa’nın resimleri ile “Musavver Milli Roman” açıklaması ile yayımlanmıştır.

Recaizâde Mahmut Ekrem, devrin alafranga taklidini yapan nesli eleştirmek istemiş, özellikle romanın yazıldığı dönem içerisindeki günlük hayatı ve şehirli modasını ironik bir anlatımla hicvetmiştir. Araba Sevdası, “yanlış Batılılaşma” sorununu işlemektedir denilebilir.

Tanzimat Dönemi söz konusu olduğunda özellikle iki edebî tür döneme damgasını vurmuştur. Bunlardan birincisi gazete, ikincisi ise tiyatrodur.

Namık Kemal aslında bir şairdir. Gerçekten de Namık Kemal’in sanat hayatında, tiyatro ve roman sonradan ilgilendiği ve üzerinde ısrarla durduğu türler olarak dikkati çekmektedir. Vatan Yahut Silistre, Namık Kemal’in yazdığı ve sahnelediği ilk oyunudur. Oyun sahnelendiği andan itibaren üzerinde en fazla konuşulan, yorum yapılan ve değerlendirilen bir eser olmuş ve Türk edebiyatının merkezî konumuna yükselmiştir.

Küçük Şeyler, dönemi için oldukça önemli bir çalışmadır ve Sami Paşazâde Sezai, “Pandomima” isimli hikâyesini Küçük Şeyler adlı kitabında yayımlamıştır.

“Pandomima”, Sami Paşazâde Sezai’nin 1891 yılında yayımlanan Küçük Şeyler adlı kitabında yer alan son hikâyedir. Hikâye, bir olay hikâyesidir. Diğer bir deyişle Mauppasant tarzı kurgunun özelliklerini taşımaktadır. Hikâyenin ana kişisi Paskal’dır. Paskal bir palyaçodur. Sahnede çeşitli komiklikler yaparak seyircileri eğlendirmektedir.

Vatan Yahut Silistre oyununda eleştirilecek yön, Namık Kemal’in oyunun kişilerini ve kurgusunu düşünce dünyasını yansıtmak için bir aracı olarak kullanmasıdır. Vatan Yahut Silistre ile birlikte okuruna vermek istediği ülküsel değerler, vatan sevgisi, millet kavramı, devletin birliği ve bütünlüğü, arkadaşlık duygusu ve dostluğun önemi, görev bilinci gibi öylesine ön plana çıkar ki neredeyse oyun kişilerinin hepsi bu değerler yüzünden gerçek kişilik özelliklerini sergileyemezler. Yine bu değerler kurguya yön verir. Teknik açıdan bir kusurdur bu.

Şinasi’nin en tipik şiirlerinden birisi olan “Münâcât”, yenileşme dönemi Türk şiirinde
önemli bir başlangıç olarak kabul edilmelidir. Bu şiir ile divan edebiyatı nazım şekilleri
biçim açısından olamasa da içerik açısından önemli değişikliklere uğramıştır.

“Münâcât”, Şinasi’nin tüm şiirlerinin bir araya toplandığı Müntahabat-ı Eş’ar (1862)
isimli kitapta yer almaktadır.

Münâcât”, Şinasi’nin tüm şiirlerinin bir araya toplandığı Müntahabat-ı Eş’ar (1862)
isimli kitapta yer almaktadır. Kitapta şairin her türde yazdığı şiirler bulunmaktadır. Eser, Kasâid (kasideler), Gazeliyât (gazeller), Şarkıyyât (şarkılar), Medhiyyât (methiyeler), Müfredat (müfretler), Mesârî (mısralar), Tevârih (tarihler), Hikâyât (hikâyeler), Hezliyyât ve Hicviyyât (hezeller ve hicivler) başlıkları altında dokuz bölümden meydana gelir.

“Münâcât”ta, mesnevi tarzı (düz uyak) kafiye biçimi kullanılmıştır. Her beyit kendi
arasında kafiyelenmiştir (a a / b b / c c / d d....).

1798-1857 yılları arasında yaşamış olan Fransız sosyolog Auguste Comte sosyolojinin babası olarak kabul edilmektedir.

Araba Sevdası 1889 yılında yazılmıştır. Ancak Servet-i Fünûn dergisinde tefrikası 1896 yılında gerçekleşir.

Vatan Yahut Silistre, Namık Kemal’in yazdığı ve sahnelediği ilk oyunudur. Oyun sahnelendiği andan itibaren üzerinde en fazla konuşulan, yorum yapılan ve değerlendirilen bir eser olmuş ve Türk edebiyatının merkezî konumuna yükselmiştir.

Sami Paşazâde Sezai, “Pandomima” isimli hikâyesini Küçük Şeyler adlı kitabında yayımlar. “Pandomima” dışında kitapta, kitabın ikinci ünitesinde belirtildiği gibi, biri tercüme (Alphonse Daudet’ten yaptığı ‘Arlezyalı’ isimli tercüme), birisi de mensur hikâye olmak üzere toplam altı hikâye daha bulunmaktadır. Sanatçının bu eseri 1891 yılında yayımlanmıştır.

Sami Paşazâde Sezai, “Pandomima” isimli hikâyesini Küçük Şeyler adlı kitabında yayımlar. “Pandomima” dışında kitapta, kitabın ikinci ünitesinde belirtildiği gibi, biri tercüme (Alphonse Daudet’ten yaptığı ‘Arlezyalı’ isimli tercüme), birisi de mensur hikâye olmak üzere toplam altı hikâye daha bulunmaktadır. Sanatçının bu eseri 1891 yılında yayımlanmıştır.

Eski nazım şekilleri ve şiir formu devam etmiş ama içerik değişmiştir

Aklın gücü ve Allah sevgisi