TEMEL BAKIM HİZMETLERİ

Davranış terapisinin temeli Ivan Pavlov tarafından geliştirilen klasik koşullanma ilkeleri ile BF Skinner tarafından geliştirilen edimsel koşulama ilkelerine dayanmaktadır. Dört çeşit edimsel koşullanma yöntemi vardır; bunlar markayla ödüllenme, kendini denetleme, biyobildirim ve itici koşullara kendini koşulama yöntemleridir. Doğru cevap E'dir.

“İtici uyarıcılara koşulama yöntemi”

Sigarayı bırakmak isteyen kişiye belirli bir hapı içtikten belirli bir süre sonra bol miktar da sigara içmesi istenir kişinin kanın da ki ilaç, sigarada ki nikotinle karışınca onun midesini bulandırır. Ağrı vererek sürekli kusturur. Bu teknik bir süre uygulandıktan sonra kişi sigarayı gördükten sonra midesi bulanmaya başlar ve zamanla sigarayı bırakır. Doğru cevap D'dir.

Farmakolojik tedavinin tek başına yetersiz kaldığı durumlarda davranışsal yöntemler ilaçla birlikte uygulandığında çok olumlu sonuçlar alınmaktadır. En sık kullanım alanları: Anksiete ve Panik Atakları, Fobiler (ör. Agorafobi, sosyal fobi), Kronik Yorgunluk Sendromu, Depresyon, Obsesif-Kompulsif bozukluk, Yeme bozuklukları, Cinsel sorunlar, İlişki sorunları, Eşler arası ilişkiler (Eş terapileri), Çocukluk ve Ergenlik dönemi sorunları, Genel Sağlık sorunları, Kronik Ağrı, Alışkanlık şeklinde devam eden davranış sorunları (Tikler), Öfke, İlaç ve alkol kullanımına bağlı sorunlar, Şizofreni ve diğer psikozlar, Öğrenme güçlüğüne bağlı sorunlar, Bipolar bozukluk (İki Uçlu Duygu Durum Bozuklukları), Travma sonrası stres bozukluğu, Uyku bozuklukları. Doğru cevap B'dir.

Davranışçı tedavi düşünmenin temel gerçeklerine, gerçek olay ve durumlara daya- nır. Çoğunlukla, durum düşündüğümüz gibi olmadığı zamanlarda kendimizi kötü hissederiz. Eğer bilirsek, zamanımızı kendimizi kötü hissederek harcamayız. Doğru cevap E'dir.

DAVRANIŞ TEDAVİSİ SIRASINDA KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER VE BAŞARISIZLIK NEDENLERİ

Etkili bir tedavi süreci için güvenilir terapi ve terapist gereklidir. Bazı terapi yöntemleri kişinin iyileşmesinin asıl sebebinin terapist ve danışan arasındaki olumlu ilişki olduğunu varsayar. Tam tersi durumlarda tedavide güçlükle karşılaşılır. Uyumsuz bir danışman ve terapist ne kadar uğraşılırsa uğraşılsın olumsuz sonuç verecektir.

Terapist ile danışan arasında işbirliği tedavinin başarısı için gereklidir. Terapist için tedavi vermeye çalıştığı kişinin hayattan ne istediği öğrenilmeli ve anlaşılmaya çalışılmalıdır. Terapistin görevi dinlemek, öğretmek, desteklemek, cesaretlendirmek- ken, danışanın rolü ise endişe ve sorunlarını ifade etmek, öğrenmek ve öğrendiğini uygulamaya çalışmaktır. Bu işbirliğinin uygun olmaması tedavinin başarısızlığı ile sonuçlanır.

Davranışçı terapi uygulamaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken ko- nulardan biri, tekniklerin standart biçimde kullanılmasıyla ilgilidir. Standart veya paket tedavi programları başarısız olmaya mahkûmdur. “Hastalık yok, hasta vardır” ilkesinden yola çıkarak tedavinin her hasta için, o hastanın bireysel ve kültürel özellik ve gereksinmeleri göz önünde bulundurularak düzenlenmesi gerekir. Çünkü tanılar aynı olsa da hastalığın gidişi her bireyde farklılıklar gösterecektir.

Davranışçı terapiler tüm psikiyatrik sorunların çözümünde kullanılabilen sihirli değnek değildir. Gerçekten de iyileşmeyi belirleyen tek etken seçilen yaklaşım değildir. Hatta hiçbir teknik yöntem kullanmadan yalnızca hastayı dinlemek, ona ilgi ve empati gösterip, zaman ayırmak bile bazı olgularda önemli yararlar sağlayabilmektedir.

Terapist yaşlılar ile çalışırken daha yavaş bir yol izleyebilir. Çünkü yaşlı hastaların duygusal algı güçlüklerinin yansıra, tedavi ve terapistte uyum sorunu olabilir.

Doğru cevap C'dir.

Terapistin görevi dinlemek, öğretmek, desteklemek, cesaretlendirmekken, danışanın rolü ise endişe ve sorunlarını ifade etmek, öğrenmek ve öğrendiğini uygulamaya çalışmaktır. Doğru cevap E'dir.

“Kendini denetim” bireyin davranışının başkaları tarafından da ödüllendirilmesi yerine, bireyin kendisinin vereceği ödüllenmelerle denetim altına alınabileceği düşüncesidir. Sigara içme, oburluk, kekeleme, fazla içki içme ve kötü çalışma alışkanlıklarını ortadan kaldırma da kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Her birinin bu tedavi ile ilgili farklı alan yaklaşımları olmuştur. Örneğin; Eysench kişilik bozuklukları ile ilgilenirken, Skinner öğrenme üzerine yoğunlaşmıştır. Doğru cevap A'dır.

Sistematik Duyarsızlaştırma

Anksiyeteli kişilerde daha çok kullanılabilecek bu yöntem için önce gevşeme ve rahatlama yöntemleri kullanılır Yaşlı hastanın tedirgin ve vazgeçmeye hazır davranışlarını engellemek amacıyla en az korku veren uyarandan başlayarak yavaş yavaş kaçınılan davranış ya da nesnelerle hasta karşı karşıya getirilir. Doğru cevap E'dir.

“Biyobildirim” (biyolojik geri bildirim) gittikçe yaygınlaşan bir biyolojik kendini
denetim yöntemi haline gelmektedir. Bu teknikte birey mekanizmasını bilmediği
halde, kendi bedeninin işleyiş tarzını etkileyebilen bazı değişiklikleri yapabilir. Örneğin: bir kimsenin gerginlikten ileri gelen kronik baş ağrısı vardır. Bu kimse tedavi için psikoloğa gittiğin de psikolog hastanın alnına ve boynuna elektrotlar koyar ve böylece kaslar da gerilme ve gevşemeleri en ince ayrıntılarına kadar izler. Doğru cevap A'dır.

Davranışçı terapi uygulamaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken konulardan biri, tekniklerin standart biçimde kullanılmasıyla ilgilidir. Standart veya paket tedavi programları başarısız olmaya mahkûmdur. Doğru cevap C'dir.

Davranış tedavisinin verimliliği, tedavi verilen alanla karşılaştığında kişinin gösterdiği davranış şekline göre değerlendirilir. Örneğin, ölümcül bir trafik kazasından kurtulan birisi, daha sonra taşıtlara binmemek gibi kaçınma davranışı oluşturabilir. Bu kişinin tekrar trafiğe çıkabilmesi bir verimliliktir. Doğru cevap B'dir.

Davranışçı tedavi düşünmenin temel gerçeklerine, gerçek olay ve durumlara dayanır. Çoğunlukla, durum düşündüğümüz gibi olmadığı zamanlarda kendimizi kötü hissederiz. Eğer bilirsek, zamanımızı kendimizi kötü hissederek harcamayız. Doğru cevap E'dir.

Davranış tedavisi veya bilişsel davranışçı tedavi, düşüncelerimizin, duygularımız ve davranışlarımız üzerindeki önemini vurgulayan ve işlevsel olmayan duyguları ve düşünceleri belli bir amaç doğrultusunda sistematik bir şekilde değiştirmeyi amaçlayan psikoterapötik yaklaşımdır. Kısaca yaşantımızı kötü yönde etkileyen düşünce ve duygulardan kurtulmak için kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi modeli sağlıklı bireylerle beraber, depresyon, demans ve kronik hastalığa sahip kişilerde de kullanım alanı bulmuştur. Bilişsel-davranışçı terapiler ortaklıklarının henüz başlangıcında olmalarına karşın öğrenme kuramları gibi bilimsel bir temel üzerine oturmaları, bilim ile klinik uygulamalar arasında sağlam köprüler oluşturmaları, uygulamalardan alınan parlak sonuçlar ve yardım alan bireye kısa bir sürede sorun çözme becerileri kazandıran yönleriyle 21. Yüzyılın en gözde psikoterapötik yaklaşımı olacak gibi görünmektedirler.
Tedavinin ana amacı, bireylerin ve grupların baş etme becerilerini iyileştirmektir. Bu
tedaviyi uygulayan kişilere davranış terapistleri adı verilir. Uygulayıcı terapistler, tedavi
sırasında çok aktif olurlar ve kişiyi geçmişten başlayarak şimdi ve burada ne yaptığı ile
ilgilenmeye yönlendirmeye çalışırlar. Bu tedavi teknikleri, kişilerin kendileri, dünya ve
gelecek hakkındaki olumsuz ve otomatik bilişlerini ve onların duygu ve düşüncelerle olan bağlantılarını denetim altında tutabilmeyi hastalara öğretebilmek amacı ile geliştirilmiştir. Doğru cevap C' dir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Diğer bütün şıklar Bilişsel ve Davranışçı terapilerde terapist ve danışan birlikte planlanır.

Doğru cevap A seçeneğidir. Fiziksel tedavi gerektiren durumlarda muhakkak fiziksel tedavi uygulanmalıdır. Cerrahi müdahale gerektiren durumlarda da davranış tedavisi asla tek başına uygulanması söz konusu olamaz.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır. D şıkkı davranış tedavisi yöntemlerinin alt dallarından biridir. Diğer bütün şıklar ise Davranış Tedavisinin Uygulanma İlkeleri ve yollarındandır.

Doğru cevap C şıkkıdır. C şıkkı dışındaki bütün şıklar Davranış tedavisi çeşitlerinin alt dalları sayılabilir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Çünkü Psikiyatri alanında oldukça rağbet gören bu tedaviler en sıklıkla depresyon, fobi ve anksiyete tedavisinde kullanılır.