TEMEL BAKIM VE REHABİLİTASYON-I - Deneme Sınavı - 3

Otizmi olan bireyler, konuşulanları anlamada yaşadığı zorluktan dolayı kendilerini ifade etmede sıkıntı çekebilirler. Karşılıklı akıcı konuşma yerine çoğunlukla anında ya da gecikmeli olarak söylenenleri tekrar etme (ekolali) eğilimi içerisindedirler. Bazı uzmanlar ekolalinin amaçlı bir iletişim çabası olduğunu savunurken bazıları ise belli bir amacı olmayan otomatik bir davranış şekli olduğunu ifade etmektedirler. Kullandıkları sınırlı iletişimin içeriğine bakıldığında gramer bozuklukları göze çarpar. Zamirleri (özellikle “ben” zamirini) ve edatları doğru ve yerinde kullanmadaki sıkıntıları en temel özelliklerinden biridir.

Yardımcı teknolojiler; teknolojik olarak karmaşık, gelişmiş materyaller içeren, yüksek teknoloji ya da daha ucuz, basit, kolay bulunabilir materyallerden oluşan daha düşük teknoloji ürünlerini içerir. Düşük ve yüksek düzey yardımcı teknolojiler arasında ise orta düzey teknoloji ürünleri yer almaktadır. Uyarlanmış makas, sayfa çevirme aparatı, okuma büyüteçleri ve kalem tutacağı düşük düzeyde teknolojiyi içermektedir. Okuma kalemleri ise orta düzey teknoloji içermektedir. Doğru cevap D'dir.

PECS sistemi istediği bir nesneyi ya da etkinliği elde etmek için, o nesnenin ya da etkinliğin resmini karşısındakine vermesi öğretimesini içermektedir ve altı evreden ya da aşamadan oluşmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Etkinlik çizelgesi, bireyi bir dizi etkinliği yerine getirmeye yönlendiren fotoğraf ya da sözcük setidir. Etkinlik çizelgeleri farklı şekillerde olabilir.  Çocuklar, etkinlik çizelgesini açmayı, ilk sayfayı çevirmeyi, fotoğrafı işaret etmeyi, resimde belirtilen materyali almayı, etkinliği tamamlamayı, materyali yerine koymayı ve çizelgeye geri dönmeyi öğrenirler. Çocuklar çizelge izlemede ustalaştığında ve okuma becerisini geliştirdiğinde, fotoğraflı ipucu yerine yazılı ipuçlarına tepki vermeyi öğrenirler. Etkinlik çizelgelerinin kullanılması için çocun okuma becerisine sahip olması gerekmez. Henüz okumayı bilmeyen çocuklar için başlangıçta, her sayfasında çocuğu etkinlikle meşgul olmaya ya da ödüllere yönlendiren fotoğraflı ipuçlarına yer verilir. Doğru cevap E'dir.

Etkinlik çizelgesi takip etmeyi elle yönlendirme ile öğretilmektedir. Elle yönlendirme ile çocuğun elinin üzerinden tutarak fotoğraflı ya da yazılı ipucunu işaret etmesi, materyalini alması, etkinliğini tamamlaması, materyalini kaldırması ve çizelgesine geri dönmesi sağlanır. Doğru cevap C'dir.

Zihinsel sınırlılığı olan bireylere mutfak becerilerinin öğretiminde öğretilecek beceriyi belirledikten sonra ilk yapmamız gereken şey beceriyi analiz etmektir. Beceri analizi, becerinin daha kolay yapılabilen aşamalara ayrılmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Zihinsel sınırlılığı olan bireylere mali yönetim becerileri kazandırmak için belirli oranda bilişsel stratejiler kullanmayı öğretmek gerekmektedir. Sosyal öyküler ve aşamalaı yardımla öğretim dsık kullanılan yöntem ve stratejiler arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Betimleyici cümlede durum ve ortama ilişkin genel bilgiler; yansıtıcı cümlede bireyin kendisi dışındakilerin ilgili durumla ilgili düşünceleri, duyguları, inançları ve görüşlerine ilişkin bilgiler; yönlendirici cümlede uygun tepkinin nasıl sergilenmesi gerektiğine ilişkin bilgiler; doğrulayıcı cümlede içinde yaşanılan kültürün ortak değerlerine ilişkin bilgiler; iş birlikçi cümlede amaca ulaşmada anne-babaların, kardeşlerin, akranların ve uzmanların bireye nasıl yardım edebileceklerine ilişkin bilgiler; kontrol edici cümlede bilgiye ulaşmak ya da bilgiyi tekrar çağırmak için kullanılacak kişisel stratejilere ilişkin bilgilere yer verilir. Doğru cevap B'dir.

Sosyal durumları açıklamak, sosyal becerileri, akademik becerileri ve günlük yaşam becerilerini öğretmek ve çocukların karşılaştıkları sosyal durumlara uygun tepkide bulunmalarını sağlamak amacıyla belli bir formatta, kurallı yazılan ve söz konusu beceri, olay ya da durumu nesnel olarak tanımlayan, kurgusal, kısa öykülerdir. Ancak sosyal öykülerin uygulanması için bireyin okuma becerisine sahip olması gerekmez. Doğru cevap E'dir.

Başkaları için kapıları açma ve yol verme ve misafiri karşılama ve uğurlama iletişim becerileridir. Yemek masası hazırlama ve yiyecekleri bölümlerine göre buzdolabına yerleştirme  ev içi becerilerdir. Verilen listeye göre alışveriş yapma ise bir mali yönetim becerisidir. Doğru cevap A'dır.

“Tohum Otizm Portalında” yer alan ve küçük yaşlardaki otizmli çocuklarla çalışan öğretmenlerin iletişim becerilerinin desteklenmesinde kullanabileceği stratejilerden bazıları; gereksiz sorular sormaktan kaçınma, çocuğun yaptıklarıyla ilgili yorumlarda bulunma ve kısa ve anlaşılır konuşmadır. Öğretmenlere ayrıca abartılı jest, mimik ve ses tonu kullanmaları önerilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Dil ve konuşma bozukluğu: Dijital ve sentez cihazlar (kayıtlı ses ve yapay ses üreten), yazıdan seslendirme (text to speech: TTS) yardımcı teknolojileri kullanırlar.

Doğru cevap B'dir.

Ev İçi Beceriler: Yiyecek hazırlama, depolama, ev temizliği, çamaşır yıkama ve ütü, dikiş dikme, telefon etme, yatak yapma, misafir karşılama olarak sayılabilir.

Doğru cevap A'dır.

Çalıştığınız bireyi iyi gözlemleyin ve başarılı yaşantı sayısını artırın.

Zor beceriler ve başarısız yaşantılar motivasyon kaybı oluşturacaktır.

Doğru cevap D'dir.

Farklı yetersizlikler engelli bireylerdeki iletişim becerilerini de farklı şekilde etkilemektedir.

Doğru cevap E'dir.

Otizmi olan bireyler, konuşulanları anlamada yaşadığı zorluktan dolayı kendilerini ifade etmede sıkıntı çekebilirler. Karşılıklı akıcı konuşma yerine çoğunlukla anında ya da gecikmeli olarak söylenenleri tekrar etme (ekolali) eğilimi içerisindedirler. 

Doğru cevap E'dir.

Yanlışsız öğretim, bir ipucu sunma ve ipucunu geri çekme yöntemidir. Bu yöntemde ilk denemelerde hedef tepkinin oluşmasını ve sık sık pekiştirilmesini kesinleştirmek ve hataları en aza indirmek için öğrenciye gerekli tüm destek sağlanır. Daha sonra öğrenci doğru tepkiyi vermeye devam ettikçe destek sistematik bir şekilde geri çekilir.

Doğru cevap A'dır.

Farklı düzeylerde fiziksel sınırlılıkları bulunan bireylerin iletişim becerilerini sergilemeleri, geliştirmeleri ya da kolaylaştırmaları için aşağıda bazı öneriler yer almaktadır:

Yanlışsız Öğretim Teknikleri

Fırsat öğretimi

Replik silikleştirme

Ayrık Denemelerle Öğretim

Doğru cevap D'dir.

Günümüzde engelli ve yaşlı nüfus için yapılan tasarımların mühendislik hesapları yapılırken gerontoloji, ergonomik düzenlemeler, erişilebilirlik ve teknolojiyi etkin kullanma göz önünde bulundurulmaktadır.

Doğru cevap C'dir.

Su ısıtıcısı kullanma mutfak becerileri arasındadır.

Doğru cevap A'dır.