TEMEL FOTOĞRAFÇILIK

Güneş ve yaşam arasındaki ilişki nasılsa fotoğraf ve ışık arasındaki ilişkinin de aynı olduğunu ifade edebiliriz. Yunanca “Phos” kelimesi “ışık”, “Graphe” kelimesi ise “çizmek” anlamına gelmektedir. Birleştirilmiş tam anlamı ise “ışıkla çizmek”dir. Teknik olarak fotoğrafın var olabilmesi ışıkla ilgilidir. Duyarlı filmler veya kameranızın sensörü nesnelerden yayılan ışık ile yanar. Aynı zamanda ışık fotoğraftaki duyguların ortaya çıkması açısında da sanatsal kompozisyonun önemli bir unsuru olarak görülmekte ve sanatçılar için bir ifade unsuru olarak kabul edilmektedir.

İnsanın görebilmesi için temel belirleyici ışıktır. İnsanının dünyayı algılayış sürecindeki en etkin duyu organı gözler ışıkla ilişkimizi düzenler. Görme, nesnelerden gözümüze yansıyan ışığın gözü uyararak retina tabakasında görüntünün oluşmasıyla gerçekleşir. Fotoğraf makineleri ise göz ile işleyiş açısından benzerlik gösterir. Fotoğraf makinelerinde gözde bulunan ve ışığın şiddetinin ayarlayan gözbebeğine benzer bir sistem yani diyafram, ışığı odaklayan göz merceğine benzeyen lens ve gözdeki retinaya benzeyen duyarlı film yüzeyi veya sensörler bulunur. Fotoğraf makinalarındaki tüm bu temel donanım ışıkla ilgilidir ve bu nedenle fotoğrafik görüntünün teknik olarak ortaya çıkması için ışık en önemli faktördür.

Fotoğrafın ortaya çıkması için kullanılan teknik aydınlatma gün ışığı ve gün ışığının etkilerini taklit eden diğer ışık türlerinin kullanımı ile ilgilidir. Görüntünün oluşması için gerekli olan teknik aydınlatmada dikkat çekilecek hususlar ışık kaynakları, ışığın şiddeti, kontrast, parlaklık, ışığın kalitesi ve ışık yönüdür.

Kontrast, zıtlık anlamını taşıyan bir kelimedir. Fotoğrafçılıkta sıkça kullanılan kontrast, fotoğraf görüntüsünün veya nesnelerin en açık ve en koyu tonlarının farkını anlatmaktadır. Diğer bir ifade ile kontrast parlaklık, yoğunluk veya koyuluk açısından iki veya daha fazla ton arasındaki farkı açıklamak için kullanılır.

Kelime anlamı açık-koyu demektir. Işık ile yüksek kontrastlar oluşturulur ve vurgulanmak istenen nesne veya figürler açılı bir ışıkla ortaya çıkar. Gölgelerdeki detaylar kaybolmuştur ve sanatçı sert ışığın gücünü kullanır. Keskin yan ışık olarak da tanımlanan bu tür ünlü İtalyan ressam Caravaggio ile anılmaktadır. Dramatik etkisi güçlüdür. Fotoğrafa kasvet ve gizem etkisi katar. Tek bir ışık kaynağı kullanılmakta kontrastın yüksek değerlerde kalmasını istedikleri için bu ışık türünde dolgu ışığına veya başka ışık kaynaklarına yer verilmemektedir.

Renk ışıktır ve ışığın maddeler üzerene düşerek bu maddeler tarafından kısmen emilmesi ve gözün retinasına yansıtılmasıyla ortaya çıkan bir algılamadır. Bu nedenle renk, ışık ve üzerine düştüğü maddenin bir karışımıdır denebilir. Maddelerin üzerine düşen ışığın emilmesi nedeniyle ışığın dalga boylarında değişim gerçekleşmektedir. Dalga boylarındaki bu değişim renk algısını meydana getirir. Bir cismin rengi temel olarak o cisim tarafından emilmeyen dalga boylarıdır. İnsan gözü 400 nm ile 800 nm arasındaki dalga boylarını algılamaktadır. Göz tüm renklere aynı duyarlılıkta değildir. Tüm dalga boyları aynı anda göze ulaşması durumunda beyaz, hiç ulaşmadığında ise madde siyah olarak algılanır.

Kırmızı mavi ve yeşil renklere toplamsal ana renkler de denilmektedir. Bu renklerin ana renk olarak kabul edilmesinin nedeni ise diğer tüm renklerin onların kullanımıyla elde edilmesi ile ilgilidir. Toplamsal olmasının sebebiyse bu üç renk toplandığında saf beyaz ışığı verir. Beyaz ışıktan her bir toplamsal ana renk eksiltildiğinde de ortaya sırayla diğer renkler çıkar. Beyazdan kırmızı çıkartıldığında siyan (turkuaz), beyazdan yeşil çıkartıldığında Macenta (eflatun), beyazdan mavi çıkartıldığında ise sarı ortaya çıkar. Bu diğer renklereyse “çıkarımsal ana renkler” ismi verilir. Tüm bunlar bir arada olduklarında da siyah ortaya çıkmaktadır. Bilinen diğer renkler ise çıkarımsal ana renklerden elde edilmektedir.

DSLR fotoğraf makinelerinde beyaz ayarı menüsünde karşınıza çıkacak olan ayarlamalardan olan gölge modu 8000 Kelvin ile fotoğraflara sıcak bir görüntü katar.

Renklerin ilişkisine dair bazı bulgular şu şekildedir:

• Bir rengin algısı yanındaki diğer renklere göre değişim gösterir.

• Açık renkler koyu renklerin yanında daha açık, koyu renkler ise beyazın yanında daha koyu algılanır.

• Koyu tonlar zıt renk olmayan koyu zeminlerde zayıf görünürler. Açık renkler içinde aynı durum geçerlidir.

• Açık renkler koyu bir zıt renkle güçlü bir kontrast oluşturur.

İnsanın görebilmesi için temel belirleyici ışıktır. İnsanının dünyayı algılayış sürecindeki en etkin duyu organı gözler ışıkla ilişkimizi düzenler. Görme, nesnelerden gözümüze yansıyan ışığın gözü uyararak retina tabakasında görüntünün oluşmasıyla gerçekleşir. Fotoğraf makineleri ise göz ile işleyiş açısından benzerlik gösterir. Fotoğraf makinelerinde gözde bulunan ve ışığın şiddetinin ayarlayan gözbebeğine benzer bir sistem yani diyafram, ışığı odaklayan göz merceğine benzeyen lens ve gözdeki retinaya benzeyen duyarlı film yüzeyi veya sensörler bulunur.

Fotoğrafın ortaya çıkması için kullanılan teknik aydınlatma gün ışığı ve gün ışığının etkilerini taklit eden diğer ışık türlerinin kullanımı ile ilgilidir. Görüntünün oluşması için gerekli olan teknik aydınlatmada dikkat çekilecek hususlar ışık kaynakları, ışığın şiddeti, kontrast, parlaklık, ışığın kalitesi ve ışık yönüdür.

Renk ışıktır ve ışığın maddeler üzerine düşerek bu maddeler tarafından kısmen emilmesi ve gözün retinasına yansıtılmasıyla ortaya çıkan bir algılamadır. Renk, ışık ve üzerine düştüğü maddenin bir karışımıdır denebilir. Maddelerin üzerine düşen dalga boylarındaki bu değişim renk algısını meydana getirir.

Fotoğraflara sıcak bir görüntü katılmak isteniyorsa DSLR fotoğraf makinelerinde beyaz ayarı menüsünde karşınıza çıkacak olan gölge modu tercih edilmelidir. Çünkü gölge modu 8000 Kelvin ile fotoğraflara sıcak bir görüntü katacaktır.

Fotoğraftaki genel renk doygunluğunu pozlandırma etkiler. Fotoğrafçının yaratmak istediği duygu veya anlam, doygunluğun pozlandırma ile ilişkisi nedeniyle bu teknik unsurla bağlantılıdır. Bunun için arzu edilen etkinin ortaya çıkması ve istenilen genel doygunluk için doğru pozlandırma değerinin seçilmesi de önemli bir etkendir.

DSLR fotoğraf makinesi kullanan pek çok fotoğrafçı özel tonlamalar yapmak istemedikleri zamanlarda makinelerinin beyaz ayarını “A” veya “AWB” sembolüne getirerek otomatik beyaz ayarı seçeneğini kullanmaktadır. Böylelikle örneğin floresan ışığında çekilen bir fotoğrafta ortaya çıkacak yeşil tonlar ortadan kısmen kaldırılacaktır.

Clarity, netlik anlamına gelir ve fotoğraftaki nesnelerin dokularını ve renkleri daha net hale getirebileceğiniz kısımdır.

“Adjustment Brush” seçeneğinin seçilmesi durumunda çıkan fırça ile seçilecek yerlerde bölgesel renk ve ışık ayarları yapabilmek mümkündür.

HLS/Grayscale menüsü tonlamanıza yardım edebileceği gibi fotoğrafınızı siyah-beyaza çevirmenizi ve bu haliyle de tonlamanızı sağlamaktadır. Split toning menüsü fotoğrafınızda en yüksek ve en düşük poz (highlights-Shadows) değerlerine ayrı ayrı tonlama yapma imkânı sunmaktadır. Camera calibration da ise detaylı bir tonlama imkânını bulabilirsiniz.

Işık kaynakları genel olarak ortam ışığı, yapay ışıklar ve flaşlar olarak sınıflandırılabilir. Ortam ışığı; gün ışığı, tungsten ev ampülleri, floresan ve ateş ışığı olarak dört sınıfta incelenmektedir.

Işık kaynakları genel olarak ortam ışığı, yapay ışıklar ve flaşlar olarak sınıflandırılabilir. Ortam ışığı; gün ışığı, tungsten ev ampülleri, floresan ve ateş ışığı olarak dört sınıfta incelenmektedir. Gün ışığı veya güneş ışığı baskın ve ana (anahtar) ışık olarak kabul edilir. Günün çeşitli saatlerinin farklı etkiler yarattığı belirtilmelidir. Tungsten ev ampulleri yaygın kullanılan elektirikli ışık türüdür ve fotoğrafta ana kaynak olarak tercih edilirse sıcak tonlar üretir. Floresan ışık fotoğrafik görüntü üzerinde düzeltilmesi zor bir yeşil tonlama yapacaktır. Ateş ışığı çıplak alevlerden gelir ve ışık yoğunluğu düşük olabilir. Uzun pozlamalarla kırmızı tonları ile güçlü etkiler yakalanabilir.