TEMEL İLAÇ BİLGİSİ VE AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Tentür: Genellikle kuru haldeki bitkisel materyalin alkol veya sulu alkol ile perkolasyon, maserasyon gibi yöntemlerle tüketilmesi sonucu elde edilen, sıvı haldeki preparatlardır. Tentürler ayrıca ekstrelerin, uygun konsantrasyondaki alkolde çözündürülmesiyle de hazırlanabilirler.

Bitkisel kalite ile bitkisel etkinlik doğrudan ilişkilidir. Bitkisel ilaçlarda etkinliği etkileyen faktörler;

• Kullanan kişinin durumu (genetiği, yaş ve cinsiyet, herhangi bir metabolik ya da fizyolojik işlev bozukluğu ya da yetersizliği, kişisel hassasiyetler),

• Uzun süreli ve yüksek dozda kullanım,

• Ürün içerisindeki etken madde miktarı,

• Etken maddeye karşı olan tepki,

• Bitkisel ürünün uygulanma şekli olarak sıralanabilir.

Tağşiş: Katıştırma, karıştırma. Bitkisel ürünlerin; başka bir bitki veya sentetik bir madde ile, içinde olduğu belirtilmeden, hileli bir şekilde karıştırılmasıdır. Özellikle ekonomik değeri olan bitkilerle daha az ekonomik değeri olan bitkiler tağşiş edilir. Örneğin, safran ve aspir

Doğal ve bitkisel kökenli ilaç geliştirilmesine verilebilecek en bilinen örneklerden biri de s.ğüt ağacı (Salix alba  L.) kabuklarından elde edilen salisilik asitin asetillenmesiyle ağrı kesici asetil salisilik asit  etken maddesinin, sonra da Aspirin  ilacının geliştirilmesidir.

 • İnfüzyon:  Uygun boyuta getirilmiş drog üzerine kaynar su ilave edilir, karışım kapalı bir kapta, hafif ateşte, beş dakika ısıtılır; soğuduktan sonra süzülür.

 • Dekoksiyon:  Uygun boyuta getirilmiş drog üzerine soğuk su ilave edilir; karışım, kapalı bir kapta, hafif ateşte yarım saat ısıtılır; sıcakken süzülür.

 • Maserasyon:  Uygun boyuta getirilmiş drog ve su, oda ısısında ara sıra çalkalanarak birkaç saat bekletildikten sonra süzülür.

Bir bitkisel ürün etiketinde “doğal” olduğunun yazıyor olması, o ürünün güvenli olduğu anlamına gelmez. Pek çok bitki doğal olmalarına rağmen bileşiminde toksik maddeler içerebilir. Örneğin, nefrotoksik olduğu bilinen aristoloşik asit içeren bitkilerin kullanımı insanlarda, böbrek fonksiyonlarında ciddi olumsuzluklara neden olabilmektedir.

Sabit yağlar (Olea) bitkisel droglardan, genellikle soğuk/sıcak mekanik sıkma veya ekstaksiyon yöntemleriyle elde edilen, genellikle sıvı halde ancak katı halde de olabilen doymuş ve doymamış yağ asitleri, gliseritler ve türevlerinden oluşan, sabunlaşabilen uçucu olmayan yağlardır. Eczacılık teknolojisinde, kozmetikte ve gıda amaçlı kullanımları ve bazı bileşen ve karşımların terapötik kullanımları da mevcuttur.

Elektronik  bitkisel (nebati) ürünlerin günlük hayattaki kullanım alanlarından biri değildir.

Etki sağlayacak etken maddelerin kimyasal yapıları bilinmesi gereklidir.

Aspirin ilacının etken maddesi asetil salisilik asittir.

Verilen ifade farmakope tanımıdır.

Gübre Türk Farmakopesi’ndeki tanıma göre bitkisel drogları oluşturan unsurlardan biri değildir.

Uygun boyuta getirilmiş drog ve su, oda ısısında ara sıra çalkalanarak birkaç saat bekletildikten sonra süzülmesine Maserasyon denir.

Bitkisel ilaçlarda ücret kaliteyi etkileyen başlıca faktörlerden biri değildir.

Uzun süreli ve yüksek dozda kullanım  bitkisel ilaçlarda etkinliği etkileyen faktörlerden biridir.

Finansal destek bitkisel ürünün tedavide kullanılabilmesi için yerine getirmesi gereken şartlardan biri değildir.

"Bir bitkisel ürün etiketinde “doğal” olduğunun yazıyor olması, o ürünün güvenli olduğu anlamına gelir" akılcı bitkisel ürün kullanımında dikkat edilmesi gereken durumlardan biri değildir.

Bir maddenin ilaç olarak tanımlanabilmesi için taşıması gereken özellikler şu şekilde sıralanabilir;

Dünya Sağlık Örgütü’nün bitkisel ilaç tanımı ise; “bitkilerin kök, yaprak, çiçek, kabuk, tohum gibi kısımları veya bu kısımlardan hazırlanan ekstreler (sulu veya alkollü) ya da bitkilerden bir işlem sonucu elde edilen materyaller (uçucu yağ, sabit yağ, reçine, balzam)’’ şeklindedir. Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere bitkisel kaynaklı ilaçlar; bitkilerin özsuyu, yaprak, kök, tohum veya kabuk gibi ham maddelerden olabileceği gibi belirli bir kısmından uygun bir işlem veya ekstraksiyon yöntemi ile elde edilirler. Hayvansal kaynaklı ilaçlar; çeşitli hormonlar, serumlar ve enzimler gibi preparatlardır. Hayvansal kaynaklı ilaçlara örnek olarak sığır, domuz, inek gibi hayvanların pankreasından elde edilen insülin verilebilir. Hayvansal kaynaklı ilaçlar sayı olarak bitkisel kaynaklı olanlara oranla daha azdır.

İlaç eldesinde diğer bir doğal kaynak olan mikroorganizmalardan; antibiyotiklerin elde edilmesinde yararlanılmaktadır. Buna örnek olarak önemli bir antibiyotik olan penisilin verilebilir. Penisilin 1928 yılında Sir Alexander Fleming tarafından, Penicilium notatum adlı küfün bileşiminde keşfedilmiş bir antibiyotiktir.

Madensel (mineral) kaynaklı ilaçlar ise oldukça az sayıdadır. Kükürt, demir, iyot, magnezyum, alüminyum, amonyum, kalsiyum gibi doğal bileşikler değişik hastalıklarda tedavi amaçlı olarak kullanılmaktadır. Ayrıca bu maddeler ilaçlarda, yardımcı madde olarak da kullanılabilmektedir.

Son yıllarda biyo teknoloji alanında yaşanan gelişmelere parelel olarak çok sayıda biyo teknoloji ürünü ilaç üretimi de mümkündür. Daha önce hayvansal kaynaklı ilaçlara örnek verilen insülin; günümüzde biyoteknolojik olarak üretilmektedir.