TEMEL İNSAN HAKLARI BİLGİSİ I - Deneme Sınavı - 9

İnsan hakları başka hak kategorilerinden ayırt etmeye yarayan; “evrensellik”, “doğuştan sahip olma”, “toplum öncesi olma”, “mutlaklık”, “vazgeçilmezlik”, “birey hakkı olma”, “çoğunlukla hürriyet hakkı olma”, “temel hak olma”, “esas olarak devlete karşı ileri sürülebilen iddialar niteliğinde olma” gibi kimi niteliklere sahiptir.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Dünya devletlerinin birçoğu uluslararası insan hakları sözleşmelerine katılmak suretiyle; bu hakların gereklerini yerine getirmek hususunda uluslararası hukukî yükümlülük altına girmektedirler. Devletlerin bazıları bu sözleşmeleri imzalamış fakat onaylamamış; bazıları da henüz imzalamamış ve onaylamamış ise de bunları tasvip ettiğini açıklamıştır. Buna insan haklarının uluslararası normatif evrenselliği denir.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Mutlaklık: İnsan haklarının varlığı herhangi bir kayda ya da şarta bağlanamaz; hiçbir düşünce ve mülahazayla varlıkları inkâr edilemez, geçersiz kılınamaz. Ancak, insan haklarının varlığı, insanın topluma karşı ödevlerinin varlığına bağlı değildir. Bu nedenle, insan haklarının kapsamı daraltılamaz, pazarlık konusu yapılamaz. İstisnasız tüm insan haklarına saygı gösterilmelidir. İnsan haklarının kullanımı, ancak başka bir insan hakkına tecavüz teşkil etmesi halinde veya bizatihi insan haklarının varlık şartlarını ortadan kaldıran ortamın giderilmesi amacıyla kısıtlanabilir. 

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Yasal Haklar – Moral Haklar Ayrımı: Özellikle pozitivist görüşü benimseyenlerce kabul edilen bu sınıflandırmaya göre, yasal haklar, yasama organının çıkardığı yasalarla ortaya konulan ve geçerlik kazanılan haklardır. Buna karşılık, moral haklar, yasal haklardan bağımsız ve onlara öngelen, yasal hakların üstünde ve her zaman geçerli olan haklardır. Moral haklar, özellikle doğal hukuk görüşünü benmseyenler arasında taraf bulmaktadır.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Üçüncü kuşak haklar, yeni ortaya çıkan ve kolektif olarak kullanılan “grup hakları’’dır. “Halkların hakları’’ veya “dayanışma hakları’’ olarak bilinen bu haklar arasında barış hakkı, silahsızlandırılmış bir dünyada yaşama hakkı, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı çevre hakkı, ekonomik ve sosyal açıdan gelişme hakkı, halkların kendi durumlarını serbestçe belirleme hakkı, herkesin insanlığın ortak malvarlığından yararlanma hakkı gibi haklar yer alır.

"Siyasi haklar” ise insan haklarının birinci kuşağını teşkil eder.

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Antik Yunan Felsefesinde insan haklarına yaklaşımda bir düşünce birliği yoktur. Ne insan haklarına değinen ilk filozof Sokrates’de ne de adalet bağlamında insan haklarına değinen Platon’da, insana insan olarak değer veren, ona devlet içinde ve devlete karşı herhangi bir hak tanıyan düşüncenin izine rastlanmaz.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

İnsanın doğası gereği doğuştan sahip olduğu tüm haklar insan hakları adını almaktadır.

“Temel hak ve hürriyetler” deyimi, insan haklarından yalnızca anayasalarca düzenlenmiş olanlarını ifade eder.

Bir hakkın insan hakkı olarak tanımlanabilmesi için temel olması, evrensel olması ve açıkça tanımlanabilir olması gerekir.

İnsan haklarının varlığı herhangi bir kayda ya da şarta bağlanamaz; hiçbir düşünce ve mülahazayla varlıkları inkâr edilemez, geçersiz kılınamaz. Bu durum, insan haklarının mutlak olduğunu ifade eder.

İnsanlar, insan haklarına, sırf insan olmaları nedeniyle doğuştan sahip olmaktadırlar. Bu nedenle, insanlar, insan haklarını sözleşmeyle başkalarına devredemeyecekleri gibi, bunlardan vazgeçemezler. Çünkü insan hakları doğrudan doğruya insanın kişiliğine bağlıdır.

Devletin insan haklarıyla ilgili olarak tanıma, dokunmama, koruma ve temin/tedarik olmak üzere dört ödevinin bulunur.

Birey ile devlet arasındaki ilişkiye insan haklarının dikey etkisi olarak görülmektedir.

Evrensellik insan hakları hukukunun temel özelliklerindendir.

Fransız Devrimi’ni takiben ilan edilen 1789 İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi “insanlar hür ve eşit doğarlar” ifadesiyle başlamaktadır.

Liberalizmin fikir babası, mülkiyetin kuramcısı, insan haklarına modern şeklini veren Jhon Locke insanın vazgeçilmez tabi haklara sahip olduğunu ve siyasi düzenin amacının hürriyeti güvence altına almaktan başka bir şey olmadığını savunmuştur.

“Temel hak ve hürriyetler” deyimi, insan haklarından yalnızca anayasalarca düzenlenmiş olanlarını ifade eder. Doğru cevap A'dır.

İnsan onurunun korunması, insanca bir yaşam düzeninin kurulması bakımından insan hakları öğretisinden yararlanılması, ilk defa, modern çağın başlarında (17. yüzyılda) Avrupa’da gündeme gelmiştir. Bunun temel nedeni, modern devletin ilk kez Batı’da ortaya çıkmış olmasıdır. Doğru cevap B'dir.

“Hak” kavramı, sözlükte “gerçek, sabit ve doğru olmak, gerekmek, bir şeyi gerçekleştirmek” anlamları yanında, “buyurmak, bir kanunla sabit hâle getirmek; Tanrı veya insanlara karşı ödev, hukuk, imtiyaz” anlamlarına gelmektedir. Doğru cevap C'dir.

İnsan hakları hak sahipliği bakımından evrenseldir. İnsan haklarının kaynağı insanın kendi doğasıdır. İnsan hakları olanı değil olması gerekeni gösterir. Bir ülkede insan haklarının uygulanmaması, bu hakların o ülkenin insanları için temel bir geçerlilik olması gerçeğini değiştirmez. Doğru cevap D'dir.