TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 15

Kan şekerinin vücuttaki normal değerleri 70-110 (mg/dl) arasındadır. Düşmesine hipoglisemi, yükselmesine hiperglisemi denir.

Kalıtım: Ailesinde yüksek tansiyon hastası bulunan kimselerde hipertansiyon gelişme riski yüksektir.
Ancak bu, yüksek tansiyonluların yakınlarında da mutlaka yüksek tansiyon gelişeceği anlamına gelmez. Yine de bu kişiler daha dikkatli olmalıdır. Yaş: Yüksek tansiyon genellikle 35 ile 50 yaşları arasında ortaya çıkar. Ancak bu hastalık daha genç yaşlarda da gelişebilir. Cinsiyet: Yüksek tansiyon 50 yaşından küçük erkeklerde, kadınlara göre daha sık görülür. 50 yaş üstünde ise kadınlarda erkeklere göre sıklığı artar. Şeker hastalığı: Şeker hastalarında yüksek tansiyonun ortaya çıkma riski, şeker hastası olmayanlara göre daha fazladır. Şeker hastalarında hipertansiyonun kontrolü çok daha önemlidir: şeker hastalarında tansiyonun normal kabul edilen sınırları 130/80 mmHg'dır. Bunlar değiştirilemez faktörlerdir.

Normal bir yetişkinde, bir dakikadaki solunum sayısı dakikada 15-20 arasındadır; 25 ten fazla, 12 az ise sorun olabilir. Artışa, TAŞİPNE, azalmaya ise BRADİPNE denilir. Solunumun tamamen durması APNE olarak bilinir. Hızlı, yüzeysel ve güçlükle yapılan solunum DİSPNE olarak adlandırılır. Nabzın dakika da 60 ve altında olmasına BRADİKARDİ, Nabzın dakika da 100-120 ve daha üstte olmasına TAŞIKARDİ, Dakikada 130'un üzerinde hızlı ve zayıf nabza FİLİFORM nabız adı verilir.

Alt solunum sistemi; Halsizlik, kilo kaybı, balgam, ateş, kan tükürme (hemoptizi), göğüste yanma, solunum sıkıntısı, öksürük, soluk renk, ıslık şeklinde solunum, çomak parmak, paslı dil, gece terlemesi, çarpıntı tansiyon düşüklüğü görülebilir. Üst solunum sistemi; Ateş, boğaz ağrısı, boğaz kaşıntısı, yutma güçlüğü, bulantı, burun, akıntısı-tıkanıklık, öksürük, ses kısıklığı, iştahsızlık, genel vücut ağrısı, hapşırma, burun kanaması, baş ağrısı, büyümüş lenf bezleri görülebilir.

Sindirim Sistemi Hastalıklarının Genel Belirtilerinden biri olan Karaciğer ve safra yolları; ile ilgili belirtilerden biridir. Erkeklerde meme başı büyümesi (jinekomasti), dalak büyüklüğü, parmak şekil bozukluğu (dupuytren kontraktürü), asit, varis,portal hipertansiyon, anemi, güçsüzlük, diabet, bulantı, kusma, sarılık, çarpıntı, geğirme, Murphy belirtisi (sağ kosta altı derin palpe edilirken hastadan bu esnada nefes alması istendiğinde, ani oluşan ağrıdan nefes alamaz) ile seyreder.

Hastalıklar ani ortaya çıkan (akut) hastalıklar ve uzun yıllar boyunca seyreden (kronik) hastalıklar olmak üzere sınıflandırılabilir. Mikrobik hastalıklar, nezle, grip, sıcak çarpması, menenjit, damar tıkanmaları akut hastalıklar iken, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, felç, kalp hastalığı, romatizma gibi hastalıklar kronik hastalıklardır.

Kan basıncı (veya tansiyon) iki ölçümle ifade edilir: Sistolik basınç (büyük tansiyon) ve Diyastolik basınç (küçük tansiyon).

Tansiyon ölçümü: Hasta, kan basıncı ölçümünden yarım saat önce egzersizden kaçınmalı, bir şey yememeli, kafein almamalı ve sigara içmemelidir. Hasta en az 5 dakika istirahat etmelidir. Manşon kalple aynı hizada, dirsek çizgisinin bir-iki parmak üzerinden sarılır. Tansiyon ölçülürken kol havada tutulmamalıdır. Diyafram dirsek çukurunda gövdeye yakın tarafa yerleştirilir. Manşon yaklaşık 180 mm. Hg'ya kadar şişirilir. Daha sonra yavaş yavaş hava boşaltılmaya başlanır. Seslerin ilk ve son duyulduğu basınçlar kişinin önce büyük sonra küçük tansiyonunu verir. Tansiyonu ölçülecek kişilerde başlangıçta her iki koldan da ölçmek gereklidir. Kol atardamarlarının sorunlu olduğu hastalıklarda tansiyonun ölçüleceği kolla dikkatli olunmalıdır. Tansiyon takibinde ölçümlerin günün değişik saatlerini ve koşullarını içine alacak şekilde yapılması gereklidir. İlk ölçümde hipertansiyon tanısı koymaktan kaçınılmalıdır. Tansiyon aletinin kola sarılan kısmına "manşon" denir. Bu bilgi tansiyon ölçüm aleti ile ilgilidir.

Solunum, solunum organlarıyla yapılır. Bu organlar Burun, Yutak, Gırtlak, Soluk Borusu, Broş ve Bronşçuklar Akciğerlerdir.

Kan şekeri vücudu dolaşan kan aracılığı ile tüm hücrelerin kullanımına sunulan enerji verici bir maddedir ve glikoz olarak adlandırılır. Normal değerleri 70-110 (mg/dl) arasındadır.

Enfeksiyon hastalıklarının en sık görülen genel belirtileri Ateş, Hâlsizlik, iştahsızlık, Kilo kaybı, Deri döküntüleri ve Ağrılardır.

İnsanlar tarihin başlangıcından bu yana hastalıklarla savaştıkları halde bu çabaların bilimsel bir temele oturtulması ancak 200 yıl öncesine dayanır. Eskiçağlarda hastalıkların tanrılarca verilmiş bir ceza olduğuna ve insanların içine giren "kötü ruhlar"dan kaynaklandığına inanılırdı. Çünkü o zamana kadar hastalıkların nedeni bilinmiyor ve korkunç salgınlara yol açan bulaşıcı hastalıkların önünü almak için hiçbir şey yapılamıyordu. Ortaçağ boyunca milyonlarca insan vebadan öldü ve insanlar "Kara Ölüm" dedikleri bu hastalığı bir alınyazısı gibi kabul ettiler. 18. yüzyılın sonlarına doğru İngiliz doktor Edvvard Jenner çiçek aşısını geliştirdi. Fransız bilim adamı Louis Pasteur birçok hastalığın gözle görülemeyecek kadar küçük canlılardan ileri geldiğini ortaya koyarak, 17. yüzyıldan beri varlığı bilinen bu mikroskobik canlılar ile hastalıklar arasındaki ilişkilerin araştırılmasına öncülük etti.

En sık görülen hastalık belirtileri arasında kilo alımı, yürüyememe, terleme, konuşmama, uykusuzluk, titreme, aşırı uyuma, dengesizlik, bilinç kaybı gibi birçok durum sayılabilir. Ancak; esneme bir hastalık belirtisi değildir.

Enfeksiyon hastalıklarının tamamına yakınında ateş artar. Vücut ısısının yüksek olmasına hipertermi denir.

Sindirim sistemi hastalıklarından mide hastalıklarının belirtileri arasında; bulantı, kusma, şişkinlik, kanama, kilo kaybı, ağrı, iştahsızlık, geğirme, kansızlık sayılmaktadır.

Dupuytren kontraktürü; sindirim sistemine dahil olan karaciğer ve safra yolları hastalıkları içinde parmak şekil bozukluğuna verilen addır.

Sinir sistemi iki beyin lobundan, beyincik, omurilik ve omurilikten çıkan sinirlerden oluşur. Bu bölgenin hastalıkları damar hastalıkları, enfeksiyon, tümör, kalıtsal hastalıklar, bağışılık sistemi hastalıkları şeklinde olup, tutulan yere göre belirti verir. Kişilik ve davranış değişiklikleri, duyu ve motor bozukluklar, yürüme bozuklukları, nöbetler, denge bozuklukları, görme bozuklukları, başdönmesi, bulantı kusma, yürüyememe, kaslarda gerginlik ve kramplar, titreme, bellek bozuklukarı, yutma bozuklukları, idrar kaçırma, başağrısı, felçler görülebilir.

Tansiyonu kısaca kan basıncı olarak tanımlayabiliriz. Damarlarınızdaki kan, dolaşım sırasında bir basınç oluşturur. Bu basınç alınan gıda, yapılan iş ve harcanan güçle bağlantılı olarak gün içinde küçük değişiklikler gösterebilir. Tansiyon ölçen aletlere sfigmomanometre denir. Ateş ölçümü için kullanılan gereçlere ısıölçer veya termometre adı verilir.

Sağlıklı insanda soluk alıp verme sayısı dakikada 12 – 16'dır.

Ayağa kalkıldığında ortaya çıkan kan basıncı düşmesine ortostati̇k veya postüral hi̇potansi̇yon denilir. Özellikle uzun süre yatmış olan (günlerce, haftalarca ya da ameliyat ve kaza sonrası kişilerin ayağa kaldırılması sonrasında ortostatik hipotansiyon nedeniyle kişi baş dönmesi, bulantı yaşayabilir, bilincini kaybedebilir(bayılma/senkop); O nedenle bu gibi kişiler yataktan yavaş yavaş kaldırılır.