TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 19

Kişilerin ve toplumların sağlıklarını korumak, hastalananların tedavisini yapmak iyileşmenin tam olmadığı durumlarda başkalarına bağımlı olmadan yaşamayı sağlamak ve toplumların sağlıklarını daha iyi durumlara getirmek için yapılan planlı çalışmaların tümüne “sağlık hizmeti” denmektedir. Sağlık hizmetlerinin temel amacı sağlığın korunmasıdır. Sağlık hizmetinin temel alanları
• Koruma
• Tedavi
• Rehabilitasyondur.

a. Kişiye yönelik koruyucu hizmetler:
1. Bağışıklama
2. Hastalıkların erken tanı ve tedavisi
3. İlaçla koruma
4. İyi beslenme
5. Kişisel temizlik ve bakım
6. Aile planlaması
7. Sağlık eğitimi
b. Çevreye yönelik koruyucu hizmetler:
1. Besin kontrolü ve güvenliği
2. Yeterli ve temiz su sağlanması
3. Hava kirliliğinin kontrolü
4. Atıkların kontrolü
5. Konut sağlığı
6. İş ortamında sağlığı tehdit edebilecek etkenlerin kontrolü.

Bulaşıcı hastalıklardan korunmanın en etkili yollarından biri kişilerin bağışıklanmasıdır. Çevremiz milyonlarca hastalık yapabilen mikroplarla kaplı durumdadır. Bu mikroplara ve onların zararlı etkilerine karşı vücudumuzun dirençli hale gelmesine bağışıklık denir. Kişi bir enfeksiyon hastalığına karşı ya doğuştan bağışıktır ki buna doğal bağışıklık adı verilir. Ya da hayatı boyunca bir şekilde bağışıklık kazanır ki ona da edinsel bağışıklık adı verilmektedir. Edinsel bağışıklık iki şekilde ortaya çıkar:
a. Aktif bağışıklık: Aşılama
b. Pasif bağışıklık: Serumla hazır antikor verilmesi. Bağışıklama hizmeti bebekleri, çocukları ya da erişkin bireyleri enfeksiyona yakalanma riskinin yüksek olduğu dönemlerden, çok daha önceki dönemlerde aşılayarak bu hastalıklara yakalanmalarını engelleyen bir temel sağlık hizmetidir. Bir toplumda bulaşıcı bir hastalığın kontrol altın alınabilmesi için toplumun %85-90’nının bağışık olması gerekmektedir. Özellikle bebek ölümlerinin önlenmesinde aşılama hizmeti çok önemli bir yer tutmaktadır.

Sağlık eğitimi ile birey yada toplumlarda istenilen yönde davranış değişikliği oluşturabilmek için o toplumun önceliklerinin belirlenmesi, gelenek ve göreneklerinin neler olduğunun tespit edilmesi, inançlarının sağlıkla ilgili beklentilerinin belirlenmesi gerekir. Bunu yaparken de çift yönlü iletişim kullanılmalı ve toplumla birlikte sorunlar saptanmalıdır. Çünkü toplumların sağlıkla ilgili algıları gelenek ve görenekleri, sağlık davranışının esas belirleyicileridir. Sağlık eğitimi planlanırken bu algılara mutlaka dikkat edilmelidir. Alma-Ata bildirgesinde Temel Sağlık Hizmetleri kapsamı içerisinde “vazgeçilmez” hizmetlerden biri olarak “bir toplumda yaygın görülen sağlık sorunları ve bunların önlenmesi ve denetimi için halkın eğitilmesi” yer almıştır. Sağlığı geliştirme DSÖ tarafından herkes için sağlık politikasına ulaşmak için gerekli bir strateji olarak belirlenmiştir. Sağlığı geliştirme, kişilerin kendi sağlıkları üzerinde kontrolleri arttırmayı ve geliştirmeyi olanaklı kılan bir süreçtir. Halk sağlığı ve koruyucu hekimliğin önemli bir parçasıdır. Ottawa’da 1986 yılında yapılan uluslararası konferans sonrası Ottawa Sağlığı Geliştirme Bildirgesi yayımlanmıştır.