TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 6

Solunumun hızlanması: Nefes alma veya vermenin süratli oluşudur. Solunum
sayısı dakikada 24’ten fazladır. Yorgunluk, koşma gibi durumlarda görüldüğü gibi
kalp, akciğer, kan ve ateşli hastalıklarda da görülebilir.
Solunum yavaşlaması: Solunum sayısının dakikada 10’un altında olmasıdır.
Tüberküloz, menenjitli çocuklarda, diyabet komasında görülür.

Dispne (nefes darlığı): Zor nefes alma veya verme veya her ikisidir. Larenks ve
trekeada herhengi bir sebepten ileri gelen darlıklarda nefes alma zorluğu görülür.
Nefes verme zorluğu bronşial astım nöbetlerinde ve amfizemde görülür.
Anoksi: Yerel veya genel olarak oksijenin tamamen yokluğudur.
Hipoksi: Hücrelerin veya dokuların yeterli oranda oksijensizliğidir. Hipoksi
belirtileri: konsantrasyon ve oryantasyon bozukluğu, bilinçte bozulma, baş dönmesi, davranış değişikliği, yorgun, endişeli ve ajite bir görünümdür.
Siyanoz: Oksijen gereksinimin yeterli karşılanmadığı durumlarda deri ve mukoz membranların kirli mavimsi-mor renk almasıdır. Siyanoz dudaklarda, kulak
memelerinde, tırnaklarda ve oral mukozada belirgin olarak gözlenir.
Apne: Solunumun geçici veya kalıcı olarak durmasıdır

Dispne (nefes darlığı): Zor nefes alma veya verme veya her ikisidir. Larenks ve
trekeada herhengi bir sebepten ileri gelen darlıklarda nefes alma zorluğu görülür.
Nefes verme zorluğu bronşial astım nöbetlerinde ve amfizemde görülür.
Anoksi: Yerel veya genel olarak oksijenin tamamen yokluğudur.
Hipoksi: Hücrelerin veya dokuların yeterli oranda oksijensizliğidir. Hipoksi
belirtileri: konsantrasyon ve oryantasyon bozukluğu, bilinçte bozulma, baş dönmesi, davranış değişikliği, yorgun, endişeli ve ajite bir görünümdür.
Siyanoz: Oksijen gereksinimin yeterli karşılanmadığı durumlarda deri ve mukoz membranların kirli mavimsi-mor renk almasıdır. Siyanoz dudaklarda, kulak
memelerinde, tırnaklarda ve oral mukozada belirgin olarak gözlenir.
Apne: Solunumun geçici veya kalıcı olarak durmasıdır

Alveollerin kollapsı ya da hava girişine kapalı olmasıdır. Akut ya da kronik olabilirler. En sık görülen iki nedeni; solunum yollarının mukus, tümör, gibi oluşumlar ile tıkanması ve alveol yüzeyini kaplayan sıvıda sürfaktan eksikliğinin olmasıdır.
Atelektazi risk faktörleri;
• Pulmoner ödem
• Batın ve göğüs cerrahisi sonrası
• Uzun süreli hareketsizlik
• Bilinç düzeyinde azalma
• Nazogastrik beslenme
• Kronik akciğer hastalıkları (KOAH)
• Hava yollarındaki tıkanmalar

Solunum Yollarının Özel Tedavi ve Bakım Yöntemleri: 

Aerosol Tedavi, öksürük, postüral direnaj, oksijen tedavisi

Reynaud Hastalığı ve Fenomeni
Genellikle üst ekstremite, bazen de alt ekstremite arteriollerini simetrik olarak
tutan, ataklar halinde seyreden bir hastalıktır. Hastalık primer olursa reynaud
hastalığı, skleroderma, obstrüktif arter hastalığı, travmatik nedenler, pulmoner
hipertansiyon gibi hastalıklar sonucu gelişirse raynoyd fenomeni denir. Hastalık 16- 40 yaş kadınlarda daha sık görülür. Soğuk ile temas, stres, heyecan
nedeniyle başlar.
Belirti ve Bulgular:
• Başlangıçta her iki elde bir ya da iki parmak ucu hastalıktan etkilenirken, olay ilerledikçe eller de etkilenebilir.
• Önce parmak uçlarının rengi solar, daha sonra buna siyanoz, soğukluk, uyuşma ve ağrı eşlik eder,
• Son dönemde zonklama, karıncalanma ve kırmızılık olaya hakim olur.
• Ataklar 10-15 dakika sürer ve 30-60 dakika içinde geriler.
• Ataklar kendiliğinden düzelebildiği gibi hasta sıcak ortama girdiğinde gerileyebilir.
• Soğuk mevsimlerde tablo şiddetlenir. İleri devrelerde basit bir stres ve hafif
soğuk nöbetin ortaya çıkmasına neden olur.

Vücut Suyunun Kaybı Sonucu Ortaya Çıkan Durumlar
• % 1 inin kaybı: susama hissi
• % 5 inin kaybı: halsizlik, nabızda artış, vücut ısısında artış
• %11-15inin kaybı: Delirium, sağırlık, böbrek yetmezliği tablosu
• %20den fazlasının kaybı: ağır dehitratasyon, deri buruşması, vücuttan terle
karışık kan sızması, gözyaşı yerine kan gelmesi

İnkontinans Tipleri ve Bulguları
1. Urge İnkontinans (Sıkışma tipi)
En sık karşılaşılan tiptir. Aniden ortaya çıkan aşırı idrar torbası kasılmaları
sonucu kişi idrarını tutamaz ve idrarını kaçırır.
2. Stres İnkontinans
Stres inkontinansında hastanın öksürme, aksırma, örneğin spor aktivitesi
ve ani pozisyon değişikliği gibi fiziksel çaba sırasında istemsiz idrar kaçırmasından şikayet etmesidir.
3. Bilinçsiz İnkontinans
Semptom; urge veya stres ile birlikte olmayan istemsiz idrar kaybıdır. Bulgu; hastada stres veya urge olmadan idrar kaçağının gözlenmesidir.
4. Sürekli Sızıntı
Hasta sürekli idrar kaçırmadan şikayetçidir.
5. Noktürnal Enürezis
Noktürnal enürezisde hasta sadece uyku sırasında idrar kaçırmadan şikayetçidir.

6. İşeme Sonrası Damlama:
Hasta işemeden sonra gelişen damlamayla idrar kaçağından şikayetçidir.
7. Taşma İnkontinansı:
Mesane idrarla doludur ve idrarı boşaltma görevini yerine getiremez. Hastalar sık aralıklarla idrar çıkma ihtiyacı hissederler. Erkeklerde görülen en
sık sebep, prostat büyümesidir. İdrar yapmada zorlanma ve idrar sonrası
damla damla idrar gelmesi düşündürebilir.

Bası yarası belli bir deri alanının aralıksız ve uzun süre süren bası sonucu meydana gelen iskemi, hücre ölümü ve doku nekrozudur. Yük binen kemiksi çıkıntılar üzerindeki deride daha sık görülür. Bu bölgelerde kemik çıkıntısının üzeri sadece deri ve belki de biraz kas ve subkutan doku ile kaplıdır

Bası yaralarının gelişmesinde rol oynayan en önemli faktör basınçtır. Basınç;
vücut ile destek yüzey arasında birim alana düşen dik kuvvet olarak tanımlanmaktadır. Bu basıncın 32mm Hg’nın üzerinde olması kapiller yatakların kapanmasına ve doku iskemisine yol açmaktadır.

Bası Yaralarının Oluşmasında Rol Oynayan Risk Faktörleri
1. Basınç Noktaları

2. Sürtünme:
3. Yaş
4. Isı artışı
5. Ödem
6. Anemi (Kansızlık)
7. Enfeksiyon
8. İdrar-Dışkı Tutamama
9. Beslenme
10.Psikolojik faktörler

Solunum sayısı: Normal koşullarda sağlıklı yetişkin bir birey dakikada 16-20
solunum yapar. Yaş ilerledikçe solunum sayısı düşer.

Bireyi Koruyucu Önlemler;
• Sigarayı bırakması önerilir ve önemi anlatılır.
• Enfeksiyonlara karşı koruyucu önlemler alınır.
• Bireyin öksürmesi sağlanır. Sekresyonların uzaklaştırılması sağlanır.
• Solunum öksürük egzersizleri yaptırılarak etkili öksürmesi sağlanır. Uygun
aralıklarla pozisyon değiştirilir.
• Oral hijyene önem verilir.
• Tedavide kullanılan araç gerecin uygun şekilde temizlenmiş olduğundan
emin olunmalı ve gerekli önlemler alınmalıdır.

Kronik Bronşit
Birbirini takip eden iki yıl boyunca her yıl en az üç ay süren ve aşırı trakeabronşial mukus sekresyonuna bağlı olarak ortaya çıkan öksürük ve balgam çıkarılması ile seyreden bir hastalıktır. Risk faktörleri, sigara, hava kirliliği, polenler, sık sık üst solunum yolları enfeksiyonlarıdır.

Periferik Damar Hastaliklarinda Risk Faktörleri
• Yaşlılığa bağlı ateroskleroz
• Hiperlipidemi
• Sigara kullanımı
• Hipertansiyon
• Şişmanlık
• Yetersiz fiziksel aktivite
• Stres
• Diyabet
• Genetik faktörler

İnsanda Sıvı Kaybını Arttıran Faktörler
• Sıcak bir çevre
• Kusma
• Böbreklerin kusurlu çalışması
• Kan kaybı
• Ateş
• Yara akıntısı

İnkontinans Tipleri ve Bulguları
1. Urge İnkontinans (Sıkışma tipi)
En sık karşılaşılan tiptir. Aniden ortaya çıkan aşırı idrar torbası kasılmaları
sonucu kişi idrarını tutamaz ve idrarını kaçırır.
2. Stres İnkontinans
Stres inkontinansında hastanın öksürme, aksırma, örneğin spor aktivitesi
ve ani pozisyon değişikliği gibi fiziksel çaba sırasında istemsiz idrar kaçırmasından şikayet etmesidir.
3. Bilinçsiz İnkontinans
Semptom; urge veya stres ile birlikte olmayan istemsiz idrar kaybıdır. Bulgu; hastada stres veya urge olmadan idrar kaçağının gözlenmesidir.
4. Sürekli Sızıntı
Hasta sürekli idrar kaçırmadan şikayetçidir.
5. Noktürnal Enürezis
Noktürnal enürezisde hasta sadece uyku sırasında idrar kaçırmadan şikayetçidir.

6. İşeme Sonrası Damlama:
Hasta işemeden sonra gelişen damlamayla idrar kaçağından şikayetçidir.
7. Taşma İnkontinansı:
Mesane idrarla doludur ve idrarı boşaltma görevini yerine getiremez. Hastalar sık aralıklarla idrar çıkma ihtiyacı hissederler. Erkeklerde görülen en
sık sebep, prostat büyümesidir. İdrar yapmada zorlanma ve idrar sonrası
damla damla idrar gelmesi düşündürebilir.

Ağrı Eşiği
Kişinin tanımlayabileceği en hafif ağrı düzeyine ağrı eşiği denir. Ağrı eşiği kişiden
kişiye değişebildiği gibi, aynı kişide zaman içinde de değişiklik gösterebilir. Psikolojik durum, kültürel farklılıklar, dini inanç, yorgunluk, ağrı hafızası, fiziki ortam ağrıya karşı oluşan reaksiyonu, tepkileri ve ağrının şiddetini etkiler

yüksek tansiyon nedeniyle beyin kanaması geçişen bir hastayı ele alalım. Mesleği öğretmenlik olan bu hastanın, yüksek tansiyonun yol açtığı beyin kanaması sonucu vücudunun bir tarafında felç gelişmiş ve konuşma bozukluğu ortaya çıkmıştır. Bu nedenlerle artık öğretmenlik yapamayan hasta fiziksel, psikolojik, sosyal ve mesleki yönden sıkıntı ve zorluklar içindedir. Bu örnekte; yüksek tansiyon hastalık, hastalık nedeniyle damar, sinir ve kasların fonksiyonlarında ortaya çıkan anormal değişiklikler bozukluk, vücudun bir yarısında gelişen felç ve konuşma bozukluğu özürlülük durumudur.

Sosyal modele göre; özürlülük, kişiler arasındaki fiziksel, zihinsel v.b. farklılıkların bir yansıması olmaktan çok, toplumdaki ayırımcılığın, önyargının ve dışlamanın bir ürünüdür. Özürlü kişilerin, özürlülük durumları, çevre koşullarının kişilerin durumuna ne kadar uygun olduğuna bağlıdır. Başka bir ifadeyle; çevresel, fiziksel, mekansal koşullar ve toplumsal tutumlar kişileri özürlü kılmaktadır.Doğru cevap D'dir.